تحلیل البنیة السردیة لدیوانی "خسرو وشیرین"، و"لیلی ومجنون" لنظامی الکنجوی ودراستها علی أساس الفعل القصصی للشخصیات الرئیسة فیهما فی ضوء نظریة فلادیمیر بیراب

محورهای موضوعی : النقد الادبي

عبدالحسین فرزاد ¹ , امیرحسین ماحوزی ² , فرشته ناصری ³

1 - أستاذ مشارک بأکادیمیة العلوم الإنسانیة فی طهران، إیران
2 - أستاذ مساعد بجامعة بیام نور فی دماوند، إیران
3 - محاضرة بجامعة آزاد الإسلامیة فی شهرری، إیران

تاریخ دریافت : 1391/02/03 تاریخ پذیرش : 1392/02/11 تاریخ انتشار : 1392/02/11

کلید واژه:

چکیده مقاله :

تعتبر دواوین نظامی الکنجوی الغنائیة فی ساحة الأدب القصصی الرحبة من جملة الآثار الکلاسیکیة فی الأدب الفارسی التی تستحق الدراسة والنقد بالنظر إلی بنیتها ومضامینها القصصیة وذلک فی ضوء المبادی البنیویة ومعاییرها. لقد تناولت هذه الدراسة بالبحث والتحلیل بنیة دیوانی "خسرو وشیرین" و"لیلی ومجنون" کنموذجین من أروع نماذج دواوین الحب فی الأدب الفارسی. لذلک فقد تناولنا فی هذه المقالة بالدراسة والمقارنة العناصر السردیة فی هذین الدیوانین من منطلق السردیة البنیویة علی أساس نظریة المنظر الروسی فلادیمیر بیراب حول دراسة الشکل القصصی لقصص الجن. وقد سبق ذلک کله ذکر القضایا العامة حول السرد وعناصره ووحداته. وقد عملنا علی تحلیل البنیة السردیة من خلال توضیح شخوص القصة أو علی حد قول بیراب الدور القصصی وکذلک أداء أبطال القصة وأفعالهم. وبناء علی ذلک فقد درست هذه المقالة قضایا من قبیل الحبکة، والشخصیة، والزمن السردی، والنظام، والترتیب، والدیمومة، ووجهة النظر (العالم الکل، وسرد الراوی الغائب المحدود، والأنا فی السرد وسرد المتکلم وحده). وقد توصل البحث إلی أن هذه العناصر تتغیر ترکیبتها النحویة من الشکل الأوّلی للقصة أی (ما یسمیه الشکلانیون، فایبولا) إلی التصمیم السردی أی (مایسمیه الشکلانیون السیوجیة). کما رکز علی مدی تأثیر هذا الأسلوب للتعبیر عن المضمون الغنائی للقصة علی العناصر السردیة.

چکیده انگلیسی:

In the vast world of narrative literature , the lyrical poems of  Nezami Ganjavi with their unique narrative aspects ,structures and origins are the type of Persian literature classic works that can be considered and criticized  in accordance with principles of structuralism . In this research, "Khosrow and Shirin " and "Leyli and Majnun" romances have been analyzed structurally as samples of the most pleasing ones. So, at first  some points about narration and its elements and units are mentioned. Next, by explaining characters ,or, in another word  motifs and their functions ,  the narrative elements of considered  romances have been compared  according to structural narration point of view which is the base of Russian theorist Vladimir Propp ' s work in morphological analysis of fairy tales. In order to fulfill this, categories like plot ,character, narration timing ,order and pedagogy, continuity ,narrator ,have been considered to conclude how these elements with their own    syntactic combination    change the story from raw form (fabula) to narrative form and with  this method of expressing , what the effect of  lyrical content of story on the narrative elements is. 

منابع و مأخذ:

أحمدی، بابک. 2007م. ساختار و تأویل متن. الطبعة التاسعة.طهران: مرکز.

أخوت، أحمد. 1992م. دستور زبان داستان. الطبعة الأولی. أصبهان: فردا.

بارت، رولان. 1999م. درجه­ی صفر نوشتار. المترجم: شیرین دخت دقیقیان. الطبعة الثانیة. طهران: هرمز.

براد بری، مالکوم. 2007م. جهان مدرن و ده نویسنده بزرگ. المترجم: فرزانه قوجلو. الطبعة الثالثة. طهران: چشمه.

پراپ، ولادیمیر. 2007م. ریخت­شناسی قصه­های پریان. المترجم: فریدون بدره­ای. الطبعة الأولی. طهران: طوس.

تودروف، تزوتان. 2003م. بوطیقای ساختارگرا. المترجم: محمد نبوی. الطبعة الثانیة.طهران: آگه.

تولان، مایکل جی. 2004م. درآمدی نقادانه و زبان شناختی در روایت. المترجم: ابوالفضل حری. الطبعة الأولی. بنیاد سینمایی فارابی.

ثروت، منصور. 1991م. یادگار گنبد دوار. امیرکبیر. الطبعة الأولی. طهران: بی­نا.

حمیدیان، سعید. 1994م. آرمان شهر زیبایی. الطبعة الأولی. طهران: نشر قطره.

داد، سیما. 2006م. فرهنگ اصطلاحات ادبی. الطبعة الثالثة. طهران: مروارید.

زرین‌کوب، عبدالحسین. 2006م. ارسطو و فن شعر. الطبعة الخامسة. طهران: امیر کبیر.

فعله­گری، مرضیه. 2008م. بررسی عناصر داستان در آثار نظامی. همدان: حوزه هنری.

گنجوی، نظامی. 2010م. خمسة (استناداً إلی مخطوطة وحید دستگردی باهتمام سعید حمیدیان). الطبعة الرابعة. طهران: نشر قطره.

ـــــــ. 2006م. لیلی ومجنون. تصحیح برات زنجانی. الطبعة الأولی. طهران: مؤسسة النشر والطباعة جامعة طهران.

مارتین، والاس. 2007م. نظریه­های روایت. المترجم: محمد شهبا. الطبعة الثانیة. طهران: ترمه.

میرقادری، جمال. 1997م. عناصر داستان. الطبعة الثالثة. طهران: سخن.

وبستر، راجر. 2003م. پیش درآمدی بر مطالعه­ی ادبی. المترجم: الهه دهنوی روزنگار. الطبعة الأولی. لامک: لانا.