أدب الریف فی روایة "الأرض" للشرقاوی و"کلیدر" لدولت آبادی

محورهای موضوعی : النقد الادبي

رضا ناظمیان ¹ , پیام کریمی ²

1 - أستاذ مشارک فی اللغة العربیة وآدابها بجامعة العلامة الطباطبائی، طهران، إیران.
2 - طالب مرحلة الدکتوراه فی اللغة العربیة وآدابها بجامعة العلامة الطباطبائی، طهران، إیران.

تاریخ دریافت : 1394/10/05 تاریخ پذیرش : 1394/10/05 تاریخ انتشار : 1396/02/11

کلید واژه:

چکیده مقاله :

کان الریف من أهمّ الموضوعات التی ردّدها الکتّاب فی آثارهم بما فیه من صفاء، ونقاء وطبیعة بکرة لم تفسدها المدینة المصطنعة وبما فیه من ظلم، وعسف، وحرمان، وتمییز یشوّه وجوهه ویکدّر صفائه. فقلّما نجد شاعرا أو کاتبا لم یکتب عن الریف وما یعانیه القرویون من ظلم، وتعسف وحرمان أو ما یزین الریف من طبیعة ساحرة وطیور مغرّدة وأشجار باسقة خاصة الرومانسیین الذین قد تغنّوا طویلا بالریف ومباهجه، والواقعیین الذین شمّروا عن السواعد وقاموا بالعمل الجادّ والدؤوب من أجل التعبیر عن مشاکل الریف والصعوبات التی یواجهها الفلّاحون الذین یقضون معظم وقتهم فی المزارع مقابل أجر زهید لا یسدّ جوعهم ولا یملأ بطنهم. فمن منطلق ذلک، تعرّضنا فی هذه المقالة لمدی أهمیة أدب الریف وصداه فی الأدبین الإیرانی والمصری، کما قمنا بمقارنة الروایتین اللتین قد تعدّان قمة هذا الأدب فی کلا البلدین. فقد درسنا أدب الریف فی مصر وإیران وأجرینا مقارنة بین روایتی "الأرض" للشرقاوی و"کلیدر" لدولت آبادی وتحدّثنا عما یمیزهما وعن أوجه التشابه والتفاوت فی الروایتین. وفی هذا المجال وعلی مستوی المغزی والمضمون تطرقنا إلی هذه المحاور: قداسة الأرض، والدعوة إلی الثورة وسیطرة الواقع؛ وعلی مستوی التقنیة والشکل، تناولنا هذه الرکائز: اللغة، والشخصیات، ومسرح الأحداث والصراع.

چکیده انگلیسی:

Village is among most important subjects which most writers have referred to in their books. There is purity, intimacy and original environment not being polluted by city in the village as there is such oppression and cruelty in it that corrupts its face. We can find few writers or poets who have not spoken about the village and its oppression or beautiful and original nature. Romantics portray magical  beauty and effects of the village as singing birds and very tall trees while Realists show the oppression existing there and describe farmer's miserable life who spend most of their time working on the farm so that they can mention awkwardness and injustices. In this paper, pastoral literature in Iran and Egypt has been discussed and we have compared two novels that is "Al-Arz" by Abd Al-Rahman Al-Sharqawi and Kaleidar by Mahmoud Dowlatabadi and their similarities and differences have been mentioned here. Having invested these novels we concluded that Kaleidar by Dowlatabadi is in highest degree of novelty and technical beauties. Although Al-Sharqawi’s novel, Al-Arz, is a masterpiece in Egyptian literature, we can state without exaggeration that it is not comparable to Kaleidar linguistically and semantically because creator of this novel has written his masterpiece far from ideological tendencies. In addition its language is of highest level in innovation and stability.

منابع و مأخذ:

إسحاقیان، جواد. (1383ش). کلیدر رمان عشق وحماسه. تهران: نشرگل آذین.

بشیری، محمود. (1390ش). "نفرین زمین" و سهم جلال آل احمد در داستان نویسی اقلیمی و روستایی معاصر ایران. المطبوع فی کتاب جلال پژوهی (مجموعه مقالات درباره جلال آل احمد). تهران: انتشارات خانه کتاب.

چهلتن، امیر حسین و فریاد فریدون. (1368ش). ما نیز مردمی هستیم. تهران: نشر پارسی.

حبیبی، محسن. (1389 ش). قصه شهر؛ تهران، نماد شهر نوپرداز ایرانی (با تاکید بر دوره 1299-1332ش). تهران: مؤسسه انتشارات دانشگاه تهران.

خفاجی، عبد المنعم. (1989م). الأدب العربی الحدیث. الجزء الرابع. القاهرة: مکتبة الکلیات الأزهریة.

دولت آبادی، محمود. (1387ش). کلیدر. تهران: فرهنگ معاصر.

روحی الفیصل، سمر. (2003م). الروایة العربیة البناء والرؤیا. دمشق: اتحاد کتاب العرب.

سیلونه، ایناتسا. (1353ش). نان و شراب. ترجمه محمد قاضی. تهران: انتشارات امیرکبیر.

الشرقاوی، عبدالرحمن. (1970م). الأرض. القاهرة: دار الکتاب العربی للطباعة.

الشطی، سلیمان. (1974م). الرمز والرمزیة فی أدب نجیب محفوظ. رسالة‌ جامعیة فی الماجستیر. الکویت: جامعة کویت.

شیری، قهرمان. (1386ش). مکتب‌های داستان‌نویسی در ایران. تهران: نشر چشمه.

عبدالله، محمد حسن. (1989م). الریف فی الروایة العربیة. الکویت: عالم المعرفة.

عطیة، أحمد محمد. (1981م). أدب البحر. مصر: دار المعارف.

کمال، محمد علی. (1990م). عبد الرحمن الشرقاوی الفلاح الثائر. القاهرة: الهیئة المصریة العامة للکتاب.

وادی، طه. (1996م). هیکل رائد الروایة. السیرة والتراث: دار النشر للجامعات.

یالوم، اروین. (1391ش). وقتی نیچه گریست. ترجمه سپیده حبیب. تهران: نشر قطره.