موازنة بین العقل والحسن والحبّ فی رسالتی السهروردی والفضولی

الموضوعات :

زهرا پارسا پور ¹ (أستاذة مساعدة بأکادیمیة العلوم الإنسانیة والدراسات الثقافیة، طهران، إیران.)
خدیجة عارفی ² (خریجة أکادیمیة العلوم الإنسانیة والدراسات الثقافیة، طهران، إیران.)

تاريخ الإرسال : 29 الإثنين , محرم, 1435 تاريخ التأكيد : 26 الثلاثاء , شعبان, 1435 تاريخ الإصدار : 26 الثلاثاء , شعبان, 1435

الکلمات المفتاحية:

ملخص المقالة :

تحتلّ مفاهیم کالحب والحسن والعقل مکانة کبیرة فی المؤلفات الصوفیة "العرفانیة". وتعتبر رسالة "فی حقیقة العشق" للسهروردی نسیج وحدها فی هذا المجال حیث شخّص السهروردی فیها مفاهیم مجردة من مثل الحسن والعشق والعقل وخلق من خلال ذلک قصة صوفیة فلسفیة وقد تبعه بعده الکثیر من الشعراء والکتاب مقلّدین هذا الأثر لینتجوا آثاراً مماثلة ومن جملتها رسالة "الصحة والمرض" للفضولی. وبالنظر إلی وجوه الشبه الموجودة بین الرسالتین فإنّ هذه الدراسة ستتناولهما من حیث استخدامهما لتلک المفاهیم. إنّ الفضولی یرمی من وراء هذه المفاهیم إلی البعد الصوفی "العرفانی" فیها. غیر أنّ السهروردی ینظر إلی البعد الفلسفی الکامن فیها. إنّ للعقل مفهومین مختلفین فی الرسالتین غیر أنّ الحسن والعشق قریبان من بعضهما البعض إلی حدّ کبیر فی هاتین الرسالتین.

المصادر:

ابراهیمی دینانی، غلامحسین. (2006م). دفتر عقل وآیت عشق. ج3. ط2. طهران: طرح نو.

ابن­دبّاغ، عبدالرحمن بن محمد. (2000م). عشق اسطرلاب اسرار خداست "مشارق القلوب ومفاتیح أسرار الغیوب". تحقیق: ترجمه قاسم انصاری. طهران: طهوری.

افراسیاب­پور، علی­اکبر. (2001م). زیباییپرستی در عرفان اسلامی. طهران: طهوری.

پورجوادی، نصرالله. (2001م). «سهروردی وتأثیر آن در ادبیات فارسی». نشر دانش. السنة 18. العدد2.

پورنامداریان، تقی. (1985م). رمز و داستان­های رمزیدر ادب فارسی "تحلیلی از داستان­های عرفانی فلسفی ابن­سینا و سهروردی". ط4. طهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.

ـــــــ. (2011م). عقل سرخ: شرح و تأویل داستان­های رمزی سهروردی. ط2. طهران: انتشارات سخن.

جامی، نورالدین عبدالرحمان. (1963م). لوایح. لامک: مکتبة فروغی.

جرجانی، علی­بن محمد شریف. (1969م). کتاب التعریفات. لبنان: مکتبة لبنان.

دانشور، سیمین. (2009م). علم الجمال و جمال در ادب فارسی. تدوین مسعود جعفری. طهران: نشر قطره.

داودی، علی­مراد. (لاتا). عقل در حکمت مشاء از ارسطو تا ابن­سینا. طهران: طبعة مرد مبارز.

رازی، نجم­الدین. (لاتا). رساله­ عشق و عقل. به اهتمام و تصحیح تقی تفضلی. طهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.

رازی، نجم­الدین. (1966م). رساله­ عشق و عقل. تصحیح تقی تفضلی. طهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.

رجایی، احمد­علی. (2007م).خلاصه­ شرح تعرّف بر اساس نسخه­ منحصر به فرد مورخ 713 هجری. ط2. طهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.

زمانی، کریم. (2003م). میناگر عشق: شرح موضوعی مثنوی معنوی. طهران: نشر نی.

ستاری، جلال. (1994م). درد عشق زلیخا. طهران: توس.

سجادی، جعفر. (1983م). فرهنگ معارف اسلامی. ج3. ط3. طهران: شرکت مؤلفان و مترجمان ایران.

سهروردی، شهاب­الدین یحیی. (1993م). مجموعه­ مصنّفات شیخ اشراق. تصحیح و تحشیه و مقدمه سیّد حسین نصر. ج3. ط4. طهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.

شیخ­الاسلامی، علی. (2004م). خیال، مثال و جمال. طهران: فرهنگستان هنر.

عراقی، فخرالدین. (1956م). کلیّات شیخ فخرالدین ابراهیم همدانی متخلص به عراقی. به کوشش سعید نفیسی. طهران: انتشارات کتابخانه سنایی.

غزالی طوسی، ابوحامد. (1995م). کیمیای سعادت. حسین خدیوجم. ج 6. طهران: انتشارات علمی و فرهنگی.

غزالی، احمد. (1980م). سوانح. با تصحیحات جدید و مقدمه و توضیحات نصراله پورجوادی. طهران: انتشارات بنیاد فرهنگ ایران.

فضولی، محمد. (1011ق). صحت و مرض "مخطوطة". طهران: مرکز دایرة المعارف بزرگ اسلامی.

فلوطین. (1987م). دوره­ی آثار فلوطین. ترجمه محمد­حسن لطفی. ج2. ط1. طهران: انتشارات خوارزمی.

فروغی، محمّدعلی. (لاتا). سیر حکمت در اروپا. ج1. ط3. طهران: ناشر بنگاه مطبوعاتی صفی علی­شاه.

مولوی، جلال­الدین محمّد. (1996م). مثنوی معنوی. تصحیح رینولد الدین نیکلسون. ج3 و 6. طهران: انتشارات توس.

میبدی، ابوالفضل رشیدالدین. (1982م). کشف­الأسرار وعدة الأبرار. به سعی و اهتمام علی­اصغر حکمت. ج5. ط3. طهران: امیرکبیر.

واردی، زرین­تاج؛ دانائیان، نجمه. (2011م). «سیر تحول و کارکرد عرفانی- ادبی عنصر نور». دو فصلنامه­ی علمی- پژوهشی ادبیات عرفانی دانشگاه الزهرا. السنة 2. العدد 4. صص 159-195.