دراسة مقارنة نقدیة لقصة من "غادة السمان" وأخرى لـ"بیجن نجدی" من منظور المدرسة الأمریکیة

محورهای موضوعی : النقد الادبي

عبدالله آلبوغبیش ¹

1 - أستاذ مساعد بجامعة العلامة طباطبائی، طهران، إیران.

تاریخ دریافت : 1393/06/08 تاریخ پذیرش : 1394/02/11 تاریخ انتشار : 1394/02/11

کلید واژه:

چکیده مقاله :

إذا کان النص الأدبی فی رؤیة المدرسة الکلاسیکیة للأدب المقارن یخضع للبحث بغیة الکشف عن تأثیراته المتبادلة مع النصوص الأدبیة الأخرى، ففی المدرسة الأمریکیة یتحول النص إلى مادة یفحصها الباحث لاستکشاف ما فیها من جمالیات، فاتحا بعد ذلک باب المقارنة بینها وبین مادة أدبیة أخرى، لتتموضع فی مکانتها التی تستحقها حسب الرؤیة العلمیة. ینطلق هذا البحث من المنظور الأمریکی المقارن، عاقدا المقارنة بین عملین أدبیین هما "المستشفى لا، القطار" للقاص الإیرانی بیجن نجدی و"فزاع طیور آخر" للقاصة السوریة غادة السمان، لیبرز بذلک أهمیة الدور الذی یستطیع الأدب المقارن أن یلعبه فی فهم النصوص الأدبیة. وفی سیاق الاستنتاجات، فقد توصل البحث إلى أن المدرسة الأمریکیة قادرة فعلیا على تحقیق غایتها المتجسدة فی المزج بین حقلین معرفیین دون انصهار أحدهما بالآخر. کما یتبین أن هذه المدرسة قادرة على أن تمثل دورا فی الکشف عن الأبعاد الجمالیة للأعمال الأدبیة وذلک عبر توظیف آلیات النقد الأدبی الجدید. أضف إلى ذلک أن القاصین تمکنا من التواصل مع القارئ عبر تبنی استراتیجیات محددة تنسجم مع ما یحمله النص من معانٍ ومفاهیمَ، بید أن القاص بیجن نجدی یتقدم على القاصة غادة السمان فی إبداع الصور الفنیة لخلق لوحته الفنیة المکتوبة. فیما یکشف البحث فی جانب آخر من مخرجاته عن أن استخراج جمالیات المبدعات الفنیة لن یکون المحطة الأخیرة فی رحلته المقارنة، بل لابد له أن یضع تلک الجمالیات أمام القارئ کی یزید من فهمه للنص الأدبی ویعزز رؤیته لاختیار الأفضل لیطالب المبدع الفنی بإبداع أعمال أدبیة ذات جمالیات أغزر، بغیة تفعیل عملیة الأخذ والعطاء بین القارئ والکاتب.

چکیده انگلیسی:

Until the advent of the American school of comparative literature, the studies in the field had focused on finding out the effects of a literary work on another one belonging to a different country and culture. But with the advent of the American school, which can be called the criticism-oriented school, the studies in comparative literature have centered on probing into the aesthetic dimensions of the literary texts and thereafter on their comparison so that a literary text stands in its own deserving status on the basis of scientific viewpoints. Based on the criticism-oriented school of comparative literature, the present study has compared two literary works, ie. "Bimarestan, na Ghatar" (Not Hospital, Train) by BijanNajdi and  "Fazzao Toyuren Akhar" (Another Scarecrow) by Ghada al-Samman, a Syrian writer and poetess, so as to uncover the importance of comparative literature function in understanding literary texts. According to this study, the American or criticism-oriented school is able to actualize its outlined goals, i.e. merging the two knowledge areas of comparative literature and literary criticism without their being fused with one another. This study indicates that the mentioned school can, relying on the new tools of literary criticism, play a role in discovering the aesthetic dimensions of literary texts. Moreover, the two above-mentioned writers convey their intentions to their audience through certain mechanisms that are compatible with the concepts in their texts, except that BijanNajdi has surpassed Ghada al-Samman in creating literary images. The present study also shows that extracting aesthetic dimensions of literary texts is not the final stage of a comparative research: rather, a comparative researcher should thereafter set the aesthetic dimensions for the readers to raise their understanding of the texts and strengthen their viewpoints in opting for the better choice.

منابع و مأخذ:

آلن،‌ گراهام. (1389ش). بینامتنیت. ترجمه­ی پیام یزدانجو. چ3. تهران: نشر مرکز.

ارسطوطالیس، (لاتا). فن الشعر. ترجمة وتقدیم وتعلیق إبراهیم حمادة. ط1. القاهرة: لانا.

انوشیروانی، ‌علی رضا ولاله آتشی. (1390ش). «ادبیات و نقاشی: نقاشی­های رمانتیک بلیک از حماسه میلتن». ادبیات تطبیقی. 2/2. پاییز. پیاپی 4. صص 100-120.

ـــــــــــ. (1390ش). «تحلیل تطبیقی و بینارشته­ای شعر و نقاشی در آثار سهراب». فصلنامه پژوهش­های زبان وادبیات تطبیقی. دوره سوم. شماره­ی اول (پیاپی 9). بهار. صص 1-24.

ایگلتون،‌ تری. (1388ش). پیش درآمدی بر نظریه ادبی. ترجمه­ی عباس مخبر. چ5. تهران: نشر مرکز.

پاینده، حسین. (1391ش). داستان کوتاه در ایران. ج دوم. چ2. تهران: نشر نیلوفر.

خوزان، مریم وحسین پاینده. (1390ش). زبانشناسی ونقد ادبی. چ2. ‌تهران: نشر نی.

رید، یان. (1379ش). داستان کوتاه. ترجمه­ی فرزانه طاهری. چ2. تهران: نشر مرکز.

سلیمان، نبیل. (2006م). فتنة السرد والنقد. ط3. دمشق: دار الحوار.

السمان، غادة. (2007). لیل الغرباء. ط10. بیروت: منشورات غادة السمان.

عبود، عبده. (1999م). الأدب المقارن: مشکلات وآفاق. ط1. دمشق: اتحاد الکتاب العرب.

الغذامی، عبدالله. (2006م). تشریح النص. ط2. بیروت: المرکز الثقافی العربی.

مانفرید، یان. (2011م). علم السرد: مدخل إلى نظریة السرد. ترجمة أمانی أبو رحمة. ط1. دمشق: دار نینوى.

محمد خانی، بهروز (مصاحبه کننده). (دی و بهمن 1382ش). «داستان کوتاه: پیچیدگی­های ناپیدا». کتاب ماه ادبیات و فلسفه. العددان 75 و76. صص40-51.

مدنی، نسرین. (1389ش). در کوچه­های خاکی معصومیت: نقد تطبیقی فروغ فرخ زاد و غادة السمان شاعر معاصر عرب. چ1. تهران: نشر چشمه.

مورامارکو، فرد. (1387ش). شعر و داستان پسامدرن، حلقه‌های به هم پیوسته (از ص 45 تا 65). ترجمه­ی پیام یزدانجو. چ2. تهران: نشر مرکز.

نجدی، بیژن. (1389ش). دوباره از همان خیابان‌ها.چ 7. تهران: نشر مرکز.

ولک، رنه.(1389ش). ‌»بحران ادبیات تطبیقی». ترجمه­ی سعید ارباب شیرانی. ادبیات تطبیقی (ویژه نامه فرهنگستان) 1/2. پاییز1389. پیاپی 2. صص 98-85 .

Hoek, Loe. (1981). La marque du titre, Dispositifs sémiotiques d'une pratique textuelle. Paris: ed. la Haye mouton.

Lan, Phillipe. (1992). La périphérie du texte. Paris: Ed Nathan.

Matthews, Brander. (1917). The Philosophy of  the short-story. 5^th edition. London: Longmans, Green & Company.

Rimmon-Kenan, Shlomith. (2005). Narrative fiction: Contemporary poetics. 2^nd  edition. London & New York: Routledge.