تمثيل الخلاص فی أشعار ميخائيل نعيمة وأحمد شاملو فی ضوء نظرية "ليوتار"

محورهای موضوعی : النقد الادبي

حانیه مجیدی فرد ¹ , احمدرضا حیدریان شهری ² , بهار صدیقی ³

1 - طالبة مرحلة دکتوراه فی قسم اللغة العربية وآدابها، جامعة فردوسي مشهد، مشهد، إيران
2 - طالبة مرحلة دکتوراه فی قسم اللغة العربية وآدابها، جامعة فردوسي مشهد، مشهد، إيران
3 - أستاذة مساعدة فی قسم اللغة العربية وآدابها، جامعة فردوسي مشهد، مشهد، إيران

تاریخ دریافت : 1398/08/17 تاریخ پذیرش : 1400/07/07 تاریخ انتشار : 1400/03/11

کلید واژه: أحمد شاملو, السردیة, میخائیل نعیمة, ما بعد الحداثة, ليوتار, الخلاص,

چکیده مقاله :

ازدادت أهمیة مسألة الخلاص في العصر الحاضر مع ظهور نهضة التنویر والتطوّر العلمي الحدیث، حتی ظهر جان فرونسوا ليوتار، فيلسوف ما بعد الحداثة والذی اعتُبِرت سردیات الخلاص عنده من أهمّ الحکایات وهذا وفقاً لنظریته فی السردیات الثلاث: السردیة التاریخیة (المارکسیة)، والسردیة الدینیة المسیحیة، وسردیة التطوّر العقلی وقد ترك ميخائيل نعيمة وأحمد شاملو عدیدا من الآثار التی تتناول قضية تحرّر الانسان من وجهة نظر أنثروبیولوجية فلسفية سیاسیة واجتماعیة لکن غرض الباحثین فی هذا المقال، یتجلّی فی العثور علی تمثیل السردیات الثلاث فی ضوء نظرية (لیوتار) في أعمال میخائیل نعیمة (1889م)، (همس الجفون) والأعمال الشعریة لأحمد شاملو (1925م)، (المجلّد الأول من مجموعته الشعریة)؛ بمنهج وصفي- تحلیلي وبمقارنة أعمالهما وفقاً للمدرسة الأمریکیة وکشف المفاهیم التحرّریة لهذه السردیات فی أعمالهما علی أساس تجربتهما الشخصیة و ضرورة هذا الأمر هی کشف المفاهیم والطرق الجدیدة للوصول إلی الحریّة والنظرة الجدیدة إلی الحیاة وتشیر النتائج المستخلصة من هذه الدراسة إلی أنّ السردیات الثلاث واضحة في أعمال هذین الأدیبین ونشاهد ظاهرة التطوّر وغایتها فی المضمون الإیدئولوجی لسردیات الخلاص الثلاث و تتمثّل هذه السردیات فی أعمال نعیمه علی أساس بناء خطابی (متصوّف) وتجربته وهو التحرّر المعنوی وفی أعمال شاملو علی أساس خطاب ملحمي وتجربته وهو التحرّر الاجتماعي بدایة ثمّ تتمثّل غایة هذه السردیات فی أعمالهما وفقاً لنظریة "ما بعد الحداثة" و هی المعنویة والأدبیّة والأخلاقیة.

چکیده انگلیسی:

The issue of emancipation in contemporary times became more important with the rise of the intellectual movement and scientific advancement. The French philosopher and postmodernist, Jean-François Lyotard, considers redemption as the most important narrative, and is of the view that this narrativeembraces three parts, namely, the Marxist historical narrative,the Christian religious narrative, and the intellectual evolution narrative. In this era,committed literature, which is concerned with social and individual needs, was booming due to the effects of political issues. This type of literature is widely available in Persian and Arabic literature as well-known writers, includingMikha'ilNa'ima and Ahmad Shamlouhave produced a large number of writings with regard to human redemption in terms ofanthropological, philosophical, political and social issues. The present study attempts to bring to the fore and examine the above-mentioned narratives in the writings of these two literary scholars. This study examines howthe three narrativesare reflected in Persian and Arabic literature and analyzes the freedom thought in the works of Mikha'ilNa'ima and Ahmad Shamlou from a Lyotardianperspective. The overall results suggest that three redemption narratives have been constructed in the contemporary era and they are widely present in Na'ima and Shamlou’s works.

منابع و مأخذ:

ابن منظور، جمال الدین ابوافضل مکرم بن علی الانصاری الخزرجی الافریقی المصری.( 1998م). لسان العرب.                                 بیروت: دار إحیاء التراث العربی.

أبوحاقة، أحمد. (1979م). الالتزام فی الشعر العربی. بیروت: دار العلم للملایین.

أحمدی، شهرام، دلاور، پروانه. (1396ش).«بررسی کاربرد شناسانه نمادگرایی در شعر احمد شاملو». مجله شعر پژوهی (بوستان ادب) دانشگاه شیراز. شماره2. صص48-26.

آزاد، پیمان. (1374ش). حکایت نفس در شعر شاملو و سهراب سپهری. هیرمند. تهران. چاپ اول.

براون، کالین. (1375ش). فلسفه و ایمان مسیحی. ترجمه طاطه وس میکائیلیان. تهران: چاپ اول.  

برسلر، چارلز. (1396ش). درآمدی بر نظریه­ها و روش­های نقد ادبی. ترجمه مصطفی عابدینی فرد. تهران: انتشارات نیلوفر.

بدر الدین، بوقریطة. (لاتا). «نظریة ما بعد الحداثة ومدی مساهمتها فی التنظیر للعلاقات الدولیة». مجلة أبحاث قانونیة والسیاسیة. العدد3. صص 26-1.

پروینی، خلیل، عابدی، غلامحسین زاده. (1390ش). «بررسی تطبیقی مسیح (ع) در شعر ادونیس و شاملو». مجلة جستارهای زبانی. السنة2. العدد 3. صص 52-25.

پوپر، کارل. (1389ش). جامعه باز و دشمنان آن. ترجمه میرجلال الدین اعلم. ج2. تهران: نیلوفر.

سارتر، جان، بول، (1970م). ما الأدب. ترجمه وتقدیم وتحقیق محمد غنیمی هلال. القاهرة: نهضة مصر.

جیمسون، فردریک.(1381ش). وضعیت پست مدرن. ترجمه حسین علی نوذری. تهران: گام نو.

 سبحانی، جعفر. (1359ش). تحلیلی از فلسفه مارکس. قم: چاپخانه علمیة.

شاملو، أحمد. (1395ش). مجموعة الآثار (دفتر یکم، شعرها). تهران: نگاه.

شفیق شیا، محمد. (1987م). فلسفه میخائیل نعیمة: تحلیل ونقد. بیروت: بحسون الثقافیة.

الکبیسی وآخرون. (2015م). دراسات حول التنمیة المستدامة. الریاض: دار جامعة نایف للنشر.

لیوتار، ژان فرانسوا. (1386ش). وضعیت پست مدرن. ترجمه حسین علی نوذری. تهران: گام نو.

مختاری، محمد. (1392ش). انسان در شعر معاصر. تهران: انتشارات توس.

مولند، اینار.ئ(1368ش). جهان مسیحیت. ترجمه محمد باقر انصاری و مسیح مهاجری. تهران: انتشارات امیر کبیر.

نعیمة، میخائیل. (2004م). همس الجفون. بیروت: الموسسة نوفل.

وول، میشل. (1387ش). انقلاب فرانسه (نهضت اجتماعی و تغییر روحیات و طرز تفکر اجتماعی). ترجمه خراسانی. محمد مظلوم. مشهد: انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد.

یاحقی، محمد جعفر. (1388). فرهنگ اساطیر و داستان واره­ها در ادبیات فارسی. لامک: انتشارات فرهنگ معاصر.

یوسف، الحمد. (2003م). تقریر التنمیة الإنسانیة العربیة. الریاض: برنامج الأمم المتحدة الإنمائی الصندوق العربی للإنماء الاقتصادی والاجتماعی.

هرمن، دیوید. ( 1962م). عناصر بنیادین در نظریه­های روایت. ترجمه حسین صافی. تهران: نشر نی.

 

References:

Adams, J.-k.(1996).Narrative Explanation: A Pragmatic theory of  Discourse Frankfurt: Peter lang.                                                                                               

 

Bruner, Y.(1991). "The   Narrative construction  of Reality" critical Inquiry 181-21.

 

 

المصادر الالکترونیة:

                                                                                                   

http://.crdp.org/mag-description?id=9011