شخصية محمّدعلي أكبر في قصّة "موت سرير رقم 12" من منظور الراوي؛ دراسة نفسية وفقا لنظرية "عقدة النقص" لآلفيرد آدلر
محورهای موضوعی : النقد الادبي
علی اکبر نورسیده
1
*
,
مدیحه کریمی
2
1 - عضو هیأت علمی داشنگاه سمنان
2 - دانشجوی دکتری دانشگاه سمنان
کلید واژه: أدلر, عقدة, النقص, غسّان, كنفاني, ,
چکیده مقاله :
يُظهر الأدب وعلم النفس، على الرغم من اختلافاتهما المنهجية، روابط عميقة بسبب دراستهما المشتركة لتعقيدات الإنسان. وقد أدى تآزرهما إلى فهم أكثر شمولاً للإنسان وقضاياه. هذا الاندماج، ولاسيما من خلال التحليل النفسي للنصوص الأدبية من قبل رواد مثل فرويد وأدلر، يساعد في استكشاف أعمق للعالم الداخلي للشخصيات وتحدياتها النفسية. في هذا السياق، تناولت الدراسة الحالية، باستخدام المنهج الوصفي التحليلي، العوامل التي تكمن وراء عقدة النقص في شخصية محمد علي أكبر في قصة "موت سرير رقم 12"، وهي القصة السابعة ضمن مجموعة "موت سرير رقم 12" لغسّان كنفاني، الكاتب والصحفي الفلسطيني. كما بحثت الدراسة في علامات هذه العقدة في شخصية محمد علي أكبر والآليات الدفاعية التي يستخدمها. تُشير نتائج البحث إلى أن عقدة النقص لدى محمد علي أكبر تنبع من الإهمال العاطفي والفقر الاقتصادي، مما أدي إلى قلق أساسي واعتماد تقدير الذات لديه على عوامل خارجية. وتظهر هذه العقدة لديه من خلال علامات مثل الغضب الموجه نحو اكتساب الثروة، والكراهية المعممة للمحيط، والتشاؤم المُسقط. يستخدم محمد علي أكبر لمواجهة عقدة النقص، التعويض العدواني الأدْلري مثل تكديس الثروة والزواج من امرأة قوية، والتعويض العزائي أي الهروب في أحلام اليقظة حول العودة المنتصرة، بالإضافة إلى النكوص الفرويدي الذي يتجلى في التعلق المفرط بالصندوق.
Despite methodological differences, literature and psychology share deep connections due to their common study of human complexities. Their synergy has led to a more comprehensive understanding of humanity and its issues. This integration, particularly through the psychological analysis of literary texts by pioneers like Freud and Adler, helps in a deeper exploration of characters' inner worlds and their psychological challenges. In this regard, the present research employs a descriptive-analytical method to investigate the underlying factors of the inferiority complex in the character Muhammad Ali Akbar in the short story "Death Bed No. 12," the seventh story from Ghassan Kanafani's short story collection Death Bed No. 12. Kanafani was a Palestinian writer and journalist. The study also examines the signs of this complex in Muhammad Ali Akbar and the defense mechanisms he employs. The research findings indicate that Muhammad Ali Akbar's inferiority complex stems from emotional neglect and economic poverty, leading to fundamental anxiety and the dependence of his self-esteem on external factors. This complex manifests in him through signs such as anger directed towards wealth acquisition, generalized hatred towards his environment, and projected pessimism. To cope with his inferiority complex, Muhammad Ali Akbar utilizes Adlerian aggressive compensation, such as accumulating wealth and marrying a powerful woman, comforting compensation, which involves escaping into fantasies about a triumphant return, and Freudian regression, evident in his excessive attachment to a box
أتکینسون، ریتا ال؛ أتکینسون، ریجارد سی؛ وآخرون. (۲۰۰۲م). زمینه روان‌شناسی هیلگارد. ترجمه سعید شاملو و همکاران، چ ۱۰، تهران: انتشارات رشد
احمدوند، محمدعلی. (۱۹۹۵م). شناخت فکر انسان. چ ۲، تهران: انتشارات مهرآیین
أدلر، ألفريد. (۲۰۰۰م). شناخت طبیعت انسان از دیدگاه روان‌شناسی. ترجمه طاهره جواهرساز. تهران: انتشارات رشد
أدلر، ألفريد. (٢٠٠٥م). معنى الحياة. ترجمة عادل نجيب بشرى. ط ۱. القاهرة: منشورات مجلس الأعلى للثقافة
أدلر، ألفريد. (۲۰۲۳م). فهم زندگی. ترجمه زهرا آزادفر. چ ۵. تهران: انتشارات لگا
إشبربر، مانس. (۲۰۰۶م). تحلیل روان‌شناختی استبداد و خودکامگی. ترجمه علی صاحبی. چ ۲. تهران: انتشارات ادب و دانش
آرمین، س. (۱۹۹۳م). «مرگ تخت شماره ۱۲». نشریه ادبیات داستانی. شماره ۱۱، صص ۵۲_ ۴۶
خلیلی، بروین. (۲۰۱۵م). تطبیق نقد جامعه‌شناختی داستان‌های کوتاه عربی و فارسی معاصر (مطالعه موردی: مجموعه‌های داستانی "موت سریر رقم ۱۲" و "أرض البرتقال الحزين" از غسّان کنفانی و مجموعه داستانی "فقط عاشق زبان عاشق را می‌فهمد" از قاسمعلی فراست)، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه ایلام
رایکمان، ریجارد. (۲۰۰۸م). نظریه‌های شخصیت. ترجمه مهرداد فیروز بخت. تهران: انتشارات ارسباران
سيّد عبد الرحمن، محمد. (۱۹۹۸م). نظریات الشخصیة. القاهرة: دار قباء للطباعة والنشر والتوزيع
شفیع‌آبادی، عبدالله. (۱۹۸۶م). نظریه‌های مشاوره و روان‌درمانی. تهران: مرکز نشر دانشگاهی
فيرغسون، ایوادرایکورس. (۲۰۱۹م). مقدّمات روان‌شناسی آدلر. نظریه‌های تحلیل روان ۳. ترجمه سهیلا خداوردیان. چاپ سوم. تهران: انتشارات آینده درخشان
فیست، جس؛ فیست، جریجوری جی. (۲۰۰۵م). نظریه‌های شخصیت. ترجمه یحیی سیّد محمدی. تهران: انتشارات روان
فیست، جریجوری جی وآخرون. (۲۰۲۲م). نظریه‌های شخصیت. ترجمه یحیی سیّد محمدی. تهران: انتشارات روان
کارفر، جارلز اس؛ شی‌یر، مایکل اف. (۲۰۰۸م). نظریه‌های شخصیت. ترجمه احمد رضوانی. چ ۲. مشهد: آستان قدس رضوی، شرکت به‌نشر
كنفاني، غسّان. (٢٠١٣م). موت سرير رقم ١٢. ط ١. قبرص: منشورات الرمال
ماسلو، أبراهام. (۱۹۹۳م). انگیزش و شخصیت. ترجمه احمد رضوانی. مشهد: انتشارات آستان قدس رضوی
ملاابراهیمی، عزت و ريحانه حمزه. (۲۰۲۲م). «تحلیل رمان مردان آفتاب از غسّان کنفانی براساس نظریه مکانیسم‌های دفاعی فروید». پژوهش ادبیات معاصر جهان. دوره ۲۷، شماره ۱، صص ۵۰۲_ ۴۸۰
منصور، محمود. (۱۹۷۹م). احساس کِهتَری. تهران: انتشارات رشد
منصور، محمود. (۲۰۱۳م). احساس کِهتَری؛ به انضمام بررسی‌های بالینی آدلر. چ ۴. تهران: انتشارات دانشگاه تهران
مهدی‌زاده ریابی، سیّد مرتضی. (۲۰۲۰م). ترجمه کتاب موت سریر رقم ۱۲ به همراه مقدمه تحلیلی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه بین‌المللی امام خمینی، قزوین
نوي، سارة. (٢٠١٦م). تيار الوعي في قصة موت سرير رقم ١٢ لغسّان كنفاني، رسالة الماجستير، جامعة محمد خيضر بسكرة
هريدي، عادل محمد. (٢٠١١م). نظريات الشخصية. ط ٢. القاهرة: دار إيتراك للطباعة والنشر والتوزيع
Hammood AL-Maliki, Ahmed Abdulwahid (2021). The Damaged Collective Unconscious in Ghassan Kanafani's Men in the Sun: A Psychological Approach, Department, Shahid Chamran University, Ahvaz
Schultz, Duane & Schultz, Sydney Ellen (2004). Theories of Personality, Belmont: Thomson Wadswort