الزام‌سنجی تربیتی والدین در قبال فرزندان از منظر قرآن کریم
محورهای موضوعی : فصلنامه مطالعات قرآنیمحمد رازقی 1 , احمدعلی فروغی ابری 2 , جهانبخش رحمانی 3 , ولی الله ملکوتی فر 4
1 - دانشجوی دکتری، فلسفه تعلیم و تربیت، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اصفهان(خوراسگان)، اصفهان، ایران
2 - استادتمام، گروه علوم تربیتی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اصفهان(خوراسگان)، اصفهان، ایران
3 - استادیار گروه علوم تربیتی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اصفهان(خوراسگان)، اصفهان، ایران
4 - استادیار گروه الهیات، دانشگاه آزاد اسلامی واحد سبزوار
کلید واژه:
چکیده مقاله :
این پژوهش بر آن است تا دریابد از منظر قرآن کریم والدین چه الزامات تربیتی نسبت به فرزندان خود دارند تا بتوانند فرزندانشان را در راه رسیدن به کمال بشری هدایت نمایند که با مراجعه به مبانی قرآنی بر استخراج و تبیین علمی مفاهیم مهم مربوط به موضوع تمرکز شد. روش تحقیق در این پژوهش کیفی با رویکرد تحلیل محتوا یا روش تحلیل منطقی فرارونده می‌باشد. تحلیل محتوا از نظام مقوله‌ای قیاسی با استفاده از اسناد و مدارک و اطلاعات مورد نیاز منابع مکتوب و دیدگاه‌ها و نظریات علماء و اندیشمندان، بالأخص مباحث تربیتی و اخلاقی اسلامی، با ابزار کتابخانه‌ای از طریق فیش برداری می‌باشد. بر اساس یافته‌ها می‌توان گفت که از منظر قرآن کریم، ضروری‌ترین مؤلفه تربیتی، مسئولیت پذیری تربیتی والدین در مقابل فرزندان با شناخت مصداق‌های معین قرآنی، شیوه‌ها و اهداف تربیتی معروف و عمل به آن است که خانواده‌ها و جامعه به آرامش و نیز به مقصد می‌رسند.
This study is conducted to find out what educational obligations parents have towards their children from the perspective of the Holy Quran so that they can guide their children towards achieving human perfection that was focusedon extracting and scientifically explaining important concepts related to the subject by referring to Quranic principles. The research method in this research is qualitative with the content analysis approach or "transcendental logical analysis method". Content analysis of the system of deductive categories is conducted using documents and information required by written sources and views and theories of scholars and thinkers, especially Islamic educational and ethical issues by library tools through taking notes. Based on the findings, it can be said that from the perspective of the Holy Quran, the most essential educational component is the educational responsibility of parents towards their children by recognizing certain Qur'anic examples, methods and educational goals and practicing it so that families and society reach peace and destination.
نهج البلاغه.
ﺍﺑﻦ ﺍﺛﯿﺮ. 1399ق، ﺍﻟﻨﻬﺎﯾﺔ ﻓﯽ ﻏﺮﯾﺐ ﺍﻟﺤﺪﯾﺚ، جلد 1، بیروت: مکتبة العالمیه.
ابن منظور، محمد بن مکرم. 1416ق، لسان العرب، بیروت: انتشارات دار الفکر.
اصفهانی، ﺭﺍﻏﺐ. 1401ق، ﻣﻌﺠﻢ ﻣﻔﺮﺩﺍﺕ ﺍﻟﻔﺎﻅ ﺍﻟﻘﺮﺁﻥ، ﺗﺤﻘﯿﻖ ﻧﺪﯾﻢ ﻣﺮﻋﺸﯽ، بی جا: ﺍﻟﻤﮑﺘﺒﺔ ﺍﻟﻤﺮﺗﻀﻮﯾﻪ.
آمدی، عبد الواحد بن محمد. 1366ش، تصنیف غرر الحکم ودرر الکلم، محقق: مصطفی درایتی، چاپ دوم، قم: انتشارات التابع اسلامی.
پاک نژاد، رضا. 1388ش، اولین دانشگاه و آخرین پیامبر، یزد: انتشارات بنیاد فرهنگی شهید پاک‌نژاد.
جوادی آملی، عبدالله. 1376ش، تفسیر موضوعی قرآن کریم، قم: انتشارات اسراء.
جوادی آملی، عبدالله. 1394ش، خانواده متعادل و حقوق آن، قم: انتشارت اسراء.
حر عاملی، محمد بن الحسن. 1387ش، وسائل الشیعه، جلد 12، چاپ دوم، تهران: انتشارات اسلامیه.
خویی، ابوالقاسم. 1371ش، البیان فی تفسیر القرآن، جلد 17، چاپ بیست و چهارم، بیروت: انتشارات دار العالمیه.
شاتو، ژان. 1395ش، مربیان بزرگ، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
شریف الرضی، محمد بن حسین. 1368ش، تفسیر نهج البلاغه، قم: انتشارات آیت الله العظمی مرعشی نجفی.
شیخ صدوق. 1391ش، ثواب العمال وعقاب الأعمال، ترجمه صادق حسین‌زاده، تهران: انتشارات پورصائب.
صفایی مقدم، مسعود. 1388ش، مبانی تربیت از نگاه امام سجاد(ع)، چاپ دوم، قم: انتشارت رسش.
علامه مجلسی. 1404ق، بحار الأنوار، جلدهای 71، 75، 70، 100، 103، 74، بیروت: مؤسسة الطبع والنشر.
غفاری، هادی. 1386ش، تقویت نظام خانواده و آسیبشناسی آن، جلد 1و ۲، قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).
فخر رازی، محمد بن عمر. 1411ق، تفسیر الکبیر، چاپ 23، بیروت: انتشارات دار الحیاء.
کلینی، محمد بن یعقوب. 1407ق، اصول کافی، تهران: انتشارات دار الإسلامیه.
محقق حلی. 1419ش، شرایع الاسلام، جلد دوم، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
محمدی ری شهری، محمد. 1384ش، میزان الحکمه، جلد 7، بیروت: انتشارات دار الحدیث.
مطهری، مرتضی. 1357ش، حقوق خانواده در اسلام، تهران: انتشارات صدرا.
مظاهری، حسین. 1390ش، مشق اخلاق، اصفهان: مؤسسه فرهنگی مطالعاتی الزهرا.
مکارم شیرازی، ناصر و دیگران. 1385ش، تفسیر نمونه، جلد 7، 17، 18و25، تهران: دار الکتب الإسلامیّه.
ملکوتی فر، ولی الله. 1388ش، تربیت در نهج البلاغه، چاپ دوم، تهران: انتشارات امید مهر.
الواسطی، علی بن محمد اللیثی. 1414ق، عیون الحکم والمواعظ، تهران: انتشارات اسلامی.
کتب انگلیسی
Berkowitz, L. (1968), "Responsibility, reciprocity and social distance in help-giving: an experimental investigation of English social class differences", Journal of experimental social psychology, 4: (46-63)
David G. Attfield (1978) Motivation in Moral Education: the Case for Virtue, Journal of Moral Education, 7:3, 158-165
Dewey, J. (1916).Democracy and education: An introduction to the philosophy of education. New York: MacMillan.
Snook. A. (1924). Indoctrination and Education. London and Boston: Routledge and Kegan Paul.
Maliki, A. E., E. S . Asain & J. Kebbi (2010),"Background variables, social responsibility and academic achievement among secondary school students in Bayelsa state of Nigeria", Study home comm Sci, 4(1): 27-32.
مقالات
باقری، خسرو. 1376ش، «ماهیت و قلمرو تعلیم و تربیت اسلامی»، فصلنامه روش شناسی علوم انسانی، شماره 89، صص 23-33.
بهشتی، محمد. 1380ش، اهداف تعلیم و تربیت از دیدگاه امام خمینی(ره)؛ کاوشی در رهنمودهای تربیتی امام خمینی(ره)»، شماره 97، صص 46-42.
جوادی آملی، عبدالله. 1396ش، «اخلاق در نظر و عمل»، حکمت معاصر، شماره 1، صص 25- 51.
عظیمی گرگانی، هادی. 1391ش، «معناشناسی تنقیح مناط مقارنه با مفاهیم مشابه و روش شناسی آن»، فصلنامه مطالعات اسلامی، شماره 90، صص 127-153.
_||_Nahjolbalagheh
Ibn Asir, 2020, Al-Nahayat Fi Gharib Al-Hadis, edition 1, Beirut: Maktaba Al-Alemiya
Ibn Manzur, Muhammad ibn Mokram. 1416 AH, Arabic Language, Beirut: Dar Al-Fekr Publications.
Isfahani, Ragheb, 1401, Majam Mofradat Al-Faz Al-Quran, reaserch by Nadim Marashi, no place: Al-Maltaba Al-Mortazaviya
Amadi, Abdul Wahid bin Muhammad. 1987, Tasnif Gharr al-Hakam and Darr al-Kalam, researcher: Mustafa Drayati, second edition, Qom: Islamic Publications.
Paknejad, Reza. 2009, the first university and the last prophet, Yazd: Shahid Paknejad Cultural Foundation Publications.
Javadi Amoli, Abdullah 1997, Thematic Interpretation of the Holy Quran, Qom: Isra Publications.
Javadi Amoli, Abdullah 2015, Balanced family and its rights, Qom: Asraa Publishing.
Horr Amoli, Muhammad bin Al-Hassan 2008, Vasael Al-Shiite, Volume 12, Second Edition, T ehran: Islamic Publications.
Khoiy Abolghasem, 1992, Al-Bayan Fi Tafsir Al-Quran, Volume 17, 24th Edition, Beirut: Dar Al-Alamiya Publications.
Shatu, Jean. 2016, Great Instructors, Tehran: University of Tehran Press.
Sharif al-Razi, Muhammad ibn Husayn. 1989, Tafsir Nahj al-Balaghah, Qom: Publications of Ayatollah Marashi Najafi.
Sheikh Saduq. 2012, Rewards of deeds and punishments of deeds, translated by Sadegh Hosseinzadeh, Tehran: Poursaeb Publications.
Safaei Moghadam, Massoud. 2009, Fundamentals of Education from the Viewpoint of Imam Sajjad (AS), Second Edition, Qom: Rasesh Publishing.
Allameh Majlesi. 1404 AH, Bahar Al-Anvar, Volumes 71, 75, 70, 100, 103, 74, Beirut: Printing and Publishing Institute.
Ghaffari, Hadi 2007, Strengthening the Family System and Its Pathology, Volumes 1 and 2, Qom: Imam Khomeini Educational and Research Institute.
Fakhr Razi, Muhammad ibn Umar. 1411 AH, Tafsir al-Kabir, 23rd edition, Beirut: Dar Al-Haya Publications.
Kelini, Muhammad ibn Ya'qub 1407 AH, Sufficient Principles, Tehran: Islamic Publications.
Mohaghegh Helli. 1419, Sharia al-Islam, Volume II, Tehran: University of Tehran Press.
Mohammadi Rey Shahri, Mohammad 2005, Mizan Al-Hakema, Volume 7, Beirut: Dar Al-Hadith Publications.
Motahari, Morteza 1978, Family Law in Islam, Tehran: Sadra Publications.
Mazaheri, Hussein 2011, Ethics Exercise, Isfahan: Al-Zahra Cultural Studies Institute.
Makarem Shirazi, Nasser and others. 2006, Sample Interpretation, Volumes 7, 17, 18 and 25, Tehran: Dar al-Ketab al-Islamiyya.
Malakutifar, Wali Allah. 2009, Education in Nahj al-Balagheh, second edition, Tehran: Omid Mehr Publications.
Al-Waseti, Ali ibn Muhammad al-Laisi. 1414 AH, Ayoun al-Hakam wa al-Mawaez, Tehran: Islamic Publications.
English books
Berkowitz, L. (1968), "Responsibility, reciprocity and social distance in help-giving: an experimental investigation of English social class differences", Journal of experimental social psychology, 4: (46-63)
David G. Attfield (1978) Motivation in Moral Education: the Case for Virtue, Journal of Moral Education, 7:3, 158-165
Dewey, J. (1916).Democracy and education: An introduction to the philosophy of education. New York: MacMillan.
Snook. A. (1924). Indoctrination and Education. London and Boston: Routledge and Kegan Paul.
Maliki, A. E., E. S . Asain & J. Kebbi (2010),"Background variables, social responsibility and academic achievement among secondary school students in Bayelsa state of Nigeria", Study home comm Sci, 4(1): 27-32.
Articles
Bagheri, Khosrow 1997, "The Nature and Realm of Islamic Education", Quarterly Journal of Methodology of Humanities, No. 89, pp. 23-33.
Beheshti, Mohammad 2001, the goals of education from the perspective of Imam Khomeini (RA); Exploring Imam Khomeini's educational guidelines ", No. 97, pp. 46-42.
Javadi Amoli, Abdullah 2017, "Ethics in thought and action", Contemporary Wisdom, No. 1, pp. 25-51.
Azimi Gorgani, Hadi. 2012, "Semantics of Revision of Comparative Areas with Comparative Concepts and Its Methodology", Quarterly Journal of Islamic Studies, No. 90, pp. 127-153.