معناشناسی توصیفی تحلیلی تعابیر دالّ بر اختلافات بشری در قرآن کریم (موردکاوی: منازعه، مشاجره، مخاصمه، مجادله
محورهای موضوعی : فصلنامه مطالعات قرآنی
عرفان غلامی گلباغی
1
*
,
کرم سیاوشی
2
1 - دانشگاه تهران
2 - دانشگاه بوعلی سینا همدان
کلید واژه: ", اختلافات بشری", , ", مشاجره", , ", منازعه", , ", مجادله", , ", مخاصمه", ,
چکیده مقاله :
نگاه معناشناختی به متن و تحلیل معنایی واژگان آن، یکی از راه‌های دستیابی به معنای دقیق و پی‌بردن به مقصود اصلی گوینده است. هدف از نگارش جُستار حاضر بررسی معناشناسی چهار تعبیر قرآنی: منازعه، مشاجره، مخاصمه و مجادله از تعابیر زیر شمول"اختلافات بشری" است. این پژوهش بر اساس سیاق آیات و به روش توصیفی - تحلیلی انجام‌گرفته است. تاکنون تحقیقی با رویکرد مقاله پیشرو ارائه نشده است. نتایج نشان میدهد که همه این تعابیر در زمره اختلافات کلامی و زبانی قرار دارند. "منازعه" غالباً میان عموم مردم (کفار، مؤمنین و منافقین) به رخ میدهد، و هم جنبه زبانی و کلامی دارد و هم جنبه رفتاری؛ اما "مجادله" که تنها جنبه کلامی دارد دارای دو قسم ممدوح جدال احسن و مذموم جدال باطل است. شباهت "مشاجره" و "مخاصمه" در این است که در میان کفار و منافقان صورت می‌گیرد و صرفاً جنبه کلامی دارند؛ لذا دایرة "منازعه" از " مجادله، مشاجره و مخاصمه" گسترده‌تر است. همچنین "مشاجره" ارتباطی با ضیق و حرج و شکوه درونی دارد. از ویژگی‌های مخاصمه، روی‌گردانی از حق، جدال باطل ، تمسخر، تکذیب ، شک ، جهل ، توسل به استدلال باطل، لجاجت و... شمرده شده است و ریشة "مجادله" باطل، تعصب بر روش نیاکان و پیروی از شیطان سرکش و استکبار و ارتکاب گناهان دانسته شده است حال آنکه ریشة خصومت، فسق است.
Semantic reviewing of a text and analysis of its lexis is one of methods to attain the author's exact meaning and intention. The present article aims at semantic investigating of the four Quranic concepts: conflict, dispute, hostility and contention as subdivisions of human discrepancies. The descriptive_ analytic method based on Quranic verses, as an innovative approach, was applied. The results show that all the above-mentioned concepts are the verbal discorce manifests. Conflict, as a verbal and discoursal conduct, mostly occurs among average individuals including believers, unbelievers and hypocrites. Contention, however, as a verbal conduct is of two versions: admirable good contention and contemptible futile contention. The resemblance of hostility and dispute as verbal conducts is to be only used by unbelievers and hypocrites, thus, conflict is broader than other Quranic concepts of the contention, dispute and hostility. Dispute is also connected with distress, indigence, and internal grievance Among features of enmity, truth avoidance, futile contention, ridicule, refutation, doubt, ignorance, resort to futile arguments, and false reasoning are prominent. And etymologically, the concept of futile contention is rooted in prejudice of its precursors, following disobedient Iblis, arrogance, and sin commitment, whereas the hostility is rooted in debauchery.