تفسیر و تأویل در نظام عرفانی شیخ علاء‌الدوله سمنانی
محورهای موضوعی : فصلنامه مطالعات قرآنی
قاسم رؤفی
1
,
قدرت ا... خیاطیان
2
1 - دانشجوی دکتری گروه الهیات، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه سمنان، شهر سمنان، ایران،
2 - استاد گروه ادیان وعرفان دانشگاه سمنان،ایران،نویسنده مسئول
khayatian@semnan.ac.ir
کلید واژه: ", لطایف سبعه", ", قرآن", تفسیر عرفانی", تأویل عرفانی", شیخ علاء‌الدوله سمنانی", ,
چکیده مقاله :
شیخ علاء‌الدوله سمنانی از مفسّران عرفانی قرآن ضمن به‌کارگیری آیات و روایات در آثار خود، دو نوع رویکرد تأویل‌پذیری و عدم تأویل‌پذیری درباره آیات دارد. وی با تفسیر و تأویل آیات متشابه، مخالف، اما نسبت به سایر آیات موافق است. او برخلاف بیشتر مفسّران، معتقد است که اضغاث احلام، نیازمند تفسیر و تأویل‌اند و از تفسیر و تأویل درحوزه‌های اصول و فروع دین، مکاشفات عرفانی،حروف، آیات و روایات استفاده می‌کند. وی تأویل را راهی برای عدم تکفیر مسلمانان، جذب دیدگاه‌های مختلف در دین اسلام ، نیفتادن در ورطه تناسخ و تعبیر مکاشفات عرفانی می‌داند. سنجش صحت تأویل و تفسیر از نظر وی، مطابقت با قرآن، حدیث، واقعیت، لغت عرب و عقل است. تفسیر وی ذوقی، بدون حشو و زواید، دارای رگه‌هایی از علم کلام، مشابهت و تأثیرپذیری از تفسیر ابن‌عربی و شارحانش است. این پژوهش به روش توصیفی- تحلیلی در پی واکاوی جایگاه تفسیر و تأویل در نزد این عارف است.
Alaa al-Dawlah Semnani, one of the mystic commentators of the Quran, mentions various functions for interpretation and interpretation in his prose works while using verses and traditions. He disagrees with the interpretation of similar verses; But it agrees with other verses. Unlike most commentators, he believes that dreams need interpretation and interpretation, and he uses interpretation and interpretation in the fields of principles and branches of religion, mystical revelations, letters, verses and traditions. He considers taweel to be a way to not excommunicate Muslims, to absorb different views in the Islamic religion, not to fall into the abyss of reincarnation, and to interpret mystical revelations. According to him, the measure of correctness of taweel and tafsir is conformity with Quran, hadith, reality, Arabic language and reason. One of the characteristics of his interpretation is its superficiality, lack of extraneous elements, the presence of theology, similarity and influence of Ibn Arabi's interpretation and his commentators. This research, using a descriptive-analytical method, seeks to analyze the place of interpretation and interpretation in the eyes of this mystic.
_||_