ارایه الگوی اخلاق حرفه ای معلمان بر اساس نظریه داده بنیاد
محورهای موضوعی : داده بنیاد
ساجده احمدی
1
,
بهارک شیرزاد کبریا
2
*
,
فاطمه حمیدی فر
3
,
یلدا دلگشایی
4
1 - گروه مدیریت آموزشی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
2 - گروه حکمرانی آموزشی و سرمایه انسانی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
3 - گروه حکمرانی آموزشی و سرمایه انسانی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
4 - گروه حکمرانی آموزشی و سرمایه انسانی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
کلید واژه: اخلاق حرفه ای, معلمان, آموزش و پرورش, آموزش معلمان,
چکیده مقاله :
هدف این پژوهش، ارایه الگوی اخلاق حرفه ای معلمان بود. ماهیت پژوهش، اکتشافی و روش آن کیفی، بر اساس نظریه داده بنیاد بود. جامعه پژوهش کلیه خبرگان حوزه اخلاق حرفه ای معلمان بودند که بر اساس روش نمونه گیری گلوله برفی و مبتنی بر اصل اشتهار، 14 نفر به عنوان مشارکت کننده بر اساس ملاک های ورودی انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها مصاحبه نیمه ساختاریافته بود. تجزیه و تحلیل داده ها بر اساس روش، و مبتنی بر سه کدگذاری باز، کدگذاری محوری و گزینشی، انجام شد. یافته ها نشان داد، الگوی اخلاق حرفه ای شامل این موارد است: شرایط علی (هویت اجتماعی فرهنگی؛ خودشناسی؛ رجحان منافع سازمانی)؛ شرایط مداخله گر (معنویت؛ شخصیت)؛ راهبردها (توسعه روزافزون؛ انتخاب و انتصاب)؛ شرایط زمینهای (آگاهی و احترام به سیاست های کلان؛ منزلت اجتماعی) و پیامد (اخلاق حرفه ای در قبال دانش آموزان؛ اخلاق حرفه ای در قبال اولیای دانش‌آموزان؛ اخلاق حرفه‌ای در قبال همکاران؛ اخلاق حرفه‌ای در قبال جامعه). الگوی به دست آمده و فرآیند کدگذاری به پنج نفر از استادان دانشگاه ارایه شد و این استادان تا 0/85 کدگذاری ها و فرآیند را تأیید کردند. نتایج این پژوهش زمینه اولیه باری طراحی ابزارهای سنجش اخلاق حرفه ای در بین معلمان و همچنین مداخلات آموزشی مرتبط با فراهم میکند.
The aim of this study was to develop a model of teachers’ professional ethics. The nature of the research was exploratory, and the method was qualitative, based on grounded theory. The statistical population included all experts in the field of teachers’ professional ethics. According to the snowball sampling method and based on the principle of reputation, 14 people were selected as participants according to the entry criteria. The data collection tool was a semi-structured interview. Data analysis was performed according to the grounded theory method and included three stages of open, axial, and selective coding. The findings showed that the model of teachers’ professional ethics included: causal conditions (social and cultural identity; self-knowledge; preference for organizational interests); intervening conditions (spirituality; personality); strategies (increasing development; selection and appointment); contextual conditions (awareness and respect for macro policies; social status); and consequences (professional ethics toward students; professional ethics toward students’ parents; professional ethics toward colleagues; and professional ethics toward society). The developed model and coding process were presented to five university professors, and these professors confirmed up to 85% of the codings and the process. The results of this study provide a preliminary basis for designing tools to measure professional ethics among teachers, as well as related educational interventions.
باشکوه اجیرلو، حسن، زاهدبابلان، عادل، اکبری، تقی و خواهعلی، خالق. (1401). ارائه مدل به‌کارگیری استعدادها و نقش آن در اخلاق حرفه‌ای معلمان دوره ابتدایی. اخلاق زیستی، 12(37)، 1-12.
بذرافشان، عباسعلی، امیریانزاده، مژگان، زارعی، رضا و احمدی، عبادالله. (1402). طراحی مدل مفهومی مؤلفه‌های اخلاق حرفه‌ای مدیران مدارس. رهیافتی نو در مدیریت آموزشی، 4(1پیاپی62)، 47-64.
بیگلری، فرشته، نجفی، امیر و کمالی، تقی. (1401). ارایه مدل مناسب اخلاق حرفه‌ای در نظام آموزش عالی سلامت دانشگاه علوم پزشکی زنجان. توسعه آموزش جندی شاپور، 13(1)، 119-128.
جمالیزواره، شکوه، منشی، غلامرضا و نادی خوارسگانی، محمدعلی. (1402). ارائه الگوی اخلاق حرفه‌ای اساتید در نظام آموزش عالی: پژوهش کیفی. توسعه آموزش جندی شاپور، 14(3)، 291-280.
خدیوی، اسدلله، کاردان حلوایی، ژیلا و عاشقی، رویا. (1403). مدلیابی روابط ساختاری شایستگی فرهنگی و اخلاق حرفه‌ای معلمان ابتدایی با نقش میانجی حمایت اجتماعی. توسعه حرفه‌ای معلم، 9((1)پیاپی31)، 153-135.
خزیمه، مجتبی. (1395). ارائه الگوی اخلاق حرفه‌ای برای معلمان مدارس ابتدایی: مطالعه موردی معلمان مدارس ابتدایی پسرانه دولتی تهران. مطالعات آموزشی و آموزشگاهی، 5(1پیاپی14)، 30-9.
دهقانی، حسین، سلاجقه، سنجر و صیادی، سعید. (1401). طراحی مدل اخلاق حرفه‌ای در سازمان منابع طبیعی جنگل‌ها مراتع و آبخیزداری. اخلاق در علوم و فناوری، 17(4)، 139-131.
سهرابی، سحر و کریمی، محمدصادق. (1399). بهبود اخلاق حرفه‌ای معلمان در نظام آموزشی. پژوهش و مطالعات علوم اسلامی، 2(9)، 29-19.
شرفی، حسین و مقدم، فرزانه. (1400). بررسی رابطه بین اخلاق حرفه‌ای مدیران با اثربخشی معلمان متوسطه شهر زابل. در ششمین کنفرانس ملی حقوق، علوم اجتماعی و انسانی، روانشناسی و مشاوره. شیروان.
شعوری بیگدلی، علیرضا، پورمحمد، رضا، آسایش، حمید و فرزان، رامیار. (1403). اخلاق حرفه‌ای اعضای هیأت علمی و رابطه آن با رضایت تحصیلی دانشجویان: یک مطالعه مروری نظام مند. توسعه آموزش پزشکی افق، 15(1)، 83-69.
شیخی مبارکه، بتول، سلیمی، مهدی و زاهدی، حمید. (1400). مطالعات اخلاق کاربردی. اخلاق، 17(41پیاپی63)، 126-97.
فیض، سلطانعلی و الهی، ذبیح اله. (1400). پیشینه‌شناسی اخلاق حرفه‌ای معلم در آموزش. اخلاق حرفه‌ای در آموزش، 1(1)، 175-154.
قاسم‌زاده علیشاهی، ابوالفضل، باهنر، صالح و رزاقی، محمد. (1402). بررسی تأثیر معنویت در کار با کارآفرینی سازمانی با نقش واسطه‌ای اخلاق حرفه‌ای معلمان ابتدایی. اخلاق زیستی، 13(38)، 14-1.
قاضی، شیرین، مهرداد، حسین و دارایی، مهری. (1397). طراحی مدل اخلاق حرفه‌ای در پزشکان: مدل دلفی. یافته، 20(2)، 75-62.
قموشی، زهرا و پورکریمی، جواد. (1402). تحلیل ساختاری ارتباط اخلاق حرفه‌ای و خودکارامدی شغلی با رضایت شغلی با نقش واسطه‌ای توسعه حرفه‌ای اعضای هیئت علمی دانشگاه تهران. فرهنگ در دانشگاه اسلامی، 13(49پیاپی49)، 36-3.
قنبرپور، امید، عباسیان، حسین، آراسته، حمیدرضا و نوه ابراهیم، عبدالرحیم. (1398). طراحی الگوی اخلاق حرفه‌ای معلمان: یک مطالعه آمیخته. نوآوری‌های آموزشی، 18(69)، 60-33.
کریمی، علی، بسطامی، همت الله، چورلکی، ارسلان و مومنی فر، فهیمه. (1402). طراحی مدل اثر اخلاق حرفه‌ای معلمان تربیت بدنی و علوم ورزشی بر بهزیستی اجتماعی با نقش واسطه‌ای سواد رسانه‌ای. مطالعات جامعه شناختی در ورزش، 4(2)، 12-1.
الماسی حسینی، سیدصمد. (1399). رابطه سبک زندگی با اخلاق حرفه‌ای معلمان. اخلاق در علوم و فناوری، 15(3)، 172-169.
محمدداودی، امیرحسین و بهادری، سعید. (1396). تعیین عوامل مؤثر بر اثربخشی اخلاق حرفه‌ای از دیدگاه معلمان استان قم. رهیافتی نو در مدیریت آموزشی، 8(3پیاپی31)، 12-1.
مسافر، لیلا، نژادایرانی، فرهاد، بیکزاد، جعفر و داداش کریمی، یحیی. (1403). رابطه اخلاق حرفه‌ای و شایستگی حرفه‌ای اساتید با پاسخگویی سازمانی: تحلیل نقش میانجی اشتیاق شغلی. اخلاق در علوم و فناوری، 19(1)، 12-1.
مهدی‌زاده، محمدصادق. (1396). ﺑﺮرسی اﺧﻼق ﺣﺮﻓﻪای ﻣﻌﻠمی در ﻧﻈﺎم ﺗﺮﺑﯿﺖ اﺳﻼمی از ﻣﻨﻈﺮ اﺳﺘﺎد ﺷﻬﯿﺪ ﻣﺮﺗضی ﻣﻄﻬﺮی. پویش در آموزش علوم انسانی، 2(2پیاپی6)، 38-22.
میرکمالی، سیدمحمد و حاج یوسفی، منیره و بنی اسدی، نازنین. (1400). تحلیل عوامل مرتبط با اخلاق حرفه‌ای معلمان با تأکید بر سبک رهبری. اخلاق در علوم و فناوری، 16(2)، 169-162.
Albez, C. (2025). Does online thics education affect pre-service teachers’ ethics position? A mixed-method study. SAGE Open, 15(3), https://doi.org/10.1177/215824402513567
Argyropoulou, E. (2020). Lying in the teaching profession: Using mixed methods to challenge teachers’ honesty and choices to critical incidents. International Journal of Ethics Education, 5(2), 243–259. https://doi.org/10.1007/s40889-020-00099-8
Atstsaury, S., Hadiyanto, H., & Supian, S. (2024). Principal’s strategy to improve teachers professional competence. Munaddhomah: Jurnal Manajemen Pendidikan Islam, 5(1), 1–10. https://doi.org/10.31538/munaddhomah.v5i1.775
Baatz, J., & Wirzberger, M. (2025). Resilience as a professional competence: A new way towards healthy teachers? Social Psychology of Education, 28(1), 56. https://doi.org/10.1007/s11218-024-10010-8
Castillo-Montoya, M. (2016). Preparing for interview research: The interview protocol refinement framework. Qualitative report, 21(5), 811–831.
Cronqvist, M. (2025). Teachers’ ethical responsibility in teaching to guide the children about right and wrong. Scandinavian Journal of Educational Research, 69(4), 857–870.
Fakhar, H., Lamrabet, M., Echantoufi, N., & Ajana, L. (2024). Towards a new artificial intelligence-based framework for teachers’ online continuous professional development programs: Systematic review. International Journal of Advanced Computer Science & Applications, 15(4). https://doi.org/10.14569/IJACSA.2024.0150450
Fan, X., Liu, X., & Johnson, R. L. (2020). A mixed method study of ethical issues in classroom assessment in Chinese higher education. Asia Pacific Education Review, 21(2), 183–195.
Gràcia, M., Alvarado, J. M., Vega, F., Jarque, M. J., Castillo, P., & Adam-Alcocer, A. L. (2025). A digital tool designed to support secondary education teachers’ professional development and to develop students’ oral language competence. Computer Assisted Language Learning, 38(3), 426–452.
Gu, M. M., Jiang, L., & Ou, W. A. (2025). Exploring the professional teacher identity as ethical self-formation of two multilingual native English teachers. Language Teaching Research, 29(6), 2348-2370.
Kristjánsson, K. (2024). Aristotelian practical wisdom (phronesis) as the key to professional ethics in teaching. Topoi, 43, 1031–1042. https://doi.org/10.1007/s11245-023-09974-7
Leibovitch, Y. M., Beencke, A., Ellerton, P. J., Mcbrien, C., Robinson-Taylor, C. L., & Brown, D. J. (2025). Teachers’(evolving) beliefs about critical thinking education during professional learning: A multi-case study. Thinking Skills and Creativity, 56, 101725.
Li, Y., & Khairani, A. Z. (2025). Social support, pedagogical beliefs and teacher professional identity among preservice teachers in China: A moderated mediation analysis. Teaching and Teacher Education, 154, 104856. https://doi.org/10.1016/j.tate.2024.104856
Liu, J., Bon, S., Fan, X., Hardie, S., & Ding, R. (2024). A comparative mixed‐methods study of in‐service teachers' ethical judgment about student assessment practices. Psychology in the Schools, 61(9), 3441–3464.
Meng, X., Horrell, A., & McMillan, P. (2023). ‘Health first, safety first’: An analysis of the legal system and professional ethics for curriculum enactment in China. Sport, Education and Society, 30(1), 42–56. https://doi.org/10.1080/13573322.2023.2283069
Onyekwelu, R. A. (2024). Enhancing the quality of secondary education through professional development of teachers in Nigeria. British Journal of Multidisciplinary and Advanced Studies, 5(1), 194–205. https://doi.org/10.37745/bjmas.2022.0438
Perla, L., Agrati, L. S., & Beri, A. (2025). Post-teaching and professional learning: an investigation on teachers attitudes towards AI. Professional Development in Education, 51(3), 466–477.
Şahin, A., Soylu, D., & Jafari, M. (2024). Professional development needs of teachers in rural schools. Iranian Journal of Educational Sociology, 7(1), 219–225.
Shilibekova, A., Vildanova, S., Mussarova, V., Yessingeldinov, B., Ablayeva, M., & Kaldybek, A. (2025). The methodology for assessing the impact of appraisal on teachers’ professional development. International Journal of Evaluation and Research in Education, 14(2), 1085–1096.
Strauss, A., & Corbin, J. (2015). Basics of qualitative research: Grounded theory procedures and techniques. Newbury Park, CA: Sage.
Yang, X., Abdul Rahman, M. N., & Sun, Y. (2025). The impact of teachers’ qualifications on development outcomes in early childhood: A systematic literature review. International Journal of Early Years Education, 33(2), 426–445.
Zhao, H., & Zhang, X. (2017). The influence of field teaching practice on pre-service teachers’ professional identity: A mixed methods study. Frontiers in Psychology, 8, 1264.