شناسایی و تبیین مؤلفه ها و ابعاد خودکارآمدی پژوهشی
علی ابراهیمی قلعه قاضی
1
(
گروه حکمرانی آموزشی و سرمایه انسانی، واحد بندرعباس، دانشگاه آزاد اسلامی، بندرعباس، ایران
)
کلثوم نامی
2
(
گروه حکمرانی آموزشی و سرمایه انسانی، واحد بندرعباس، دانشگاه آزاد اسلامی، بندرعباس، ایران
)
مختار ذاکری
3
(
گروه علوم تربیتی، دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران
)
محمود صباحی زاده
4
(
گروه علوم تربیتی، دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران
)
کلید واژه: خودکارآمدی پژوهشی, دانشجویان تحصیلات تکمیلی, تسلط بر مهارت‌های پژوهشی, نگرش درونی مطلوب نسبت به مقوله پژوهش,
چکیده مقاله :
هدف این پژوهش شناسایی و تبیین مؤلفه ها و ابعاد خودکارآمدی پژوهشی دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه آزاد اسلامی استان هرمزگان بود. پژوهش با روش کیفی و با نظام کدگذاری استقرایی به انجام رسیده است. در این پژوهش، برای شناسایی مؤلفه ها و ابعاد خودکارآمدی پژوهشی دانشجویان تحصیلات تکمیلی از روش مصاحبه نیمه ساختار یافته با متخصصان، استادان و معاونان پژوهشی دانشگاه‌های استان هرمزگان استفاده شد. نمونه‌گیری به صورت هدفمند انجام شد و با 20 مصاحبه، داده‌ها به اشباع رسید. پژوهشگر بهعنوان ابزار پژوهش، از روش مصاحبه برای جمعآوری داده‌ها استفاده کرد. جامعه پژوهشی شامل متخصصان، استادان و معاونین پژوهشی دانشگاه‌های سطح استان هرمزگان بودند. یافته ها بیان‌گر این است که شش مقوله کلیدی شامل تسلط بر مهارت ها و روش علمی نسبت به مقوله پژوهش؛ تسلط بر مراحل و نحوه انجام هر یک از مراحل پژوهشی؛ داشتن ویژگی های شخصیتی و مهارت‌های ارتباطی مناسب برای انجام پژوهش؛ نگرش درونی مطلوب نسبت به مقوله پژوهش؛ تسلط بر دانش تخصصی مرتبط با مقوله پژوهش؛ و تأییدپذیری از جامعه علمی هدف انجام کار پژوهشی، ابعاد و مؤلفه‌های خودکارآمدی پژوهشی هستند. نتایج نشان داد؛ سه مؤلفه تسلط بر مهارت‌ها و روش علمی نسبت به مقوله پژوهش، نگرش درونی مطلوب نسبت به مقوله پژوهش و تسلط بر دانش تخصصی مرتبط با مقوله پژوهش، بیشترین برجستگی را در این بین دارا هستند و سایر مقولات در درجات بعدی اهمیت قرار میگیرند.
چکیده انگلیسی :
The aim of the present study was to identify and explain the components and dimensions of research self-efficacy among postgraduate students at Islamic Azad University in Hormozgan Province. The study employed a qualitative design utilizing an inductive coding approach. To explore the components and dimensions of research self-efficacy, semi-structured interviews were conducted with experts, faculty members, and university research administrators in Hormozgan Province. Through purposive sampling, theoretical saturation was achieved after conducting 20 interviews. The researcher, serving as the primary research instrument, employed interviews as the main data collection technique. The study population consisted of experts, faculty members, and research administrators from universities across Hormozgan Province. The analysis led to the identification of six key categories reflecting the components and dimensions of research self-efficacy. These included: (1) mastery of research skills and scientific methods; (2) mastery of the stages and procedures of conducting research; (3) possession of relevant personal attributes and communication skills for research; (4) a positive internal orientation toward research; (5) mastery of domain-specific knowledge; and (6) acceptance within the relevant scientific community. The results further indicated that three categories—namely mastery of research skills and scientific methods, a positive internal orientation toward research, and mastery of domain-specific knowledge—emerged as the most prominent, while the remaining categories demonstrated comparatively lower levels of significance.
پوربرات، سالار، رمضانی، ثانی، گلیان، ناهید، حسین‌زاده، امین، شکوری، پویان، سعیدی، احسان و حارث آبادی، مهدی. (1400). خودکار آمدي پژوهشی و عوامل مرتبط آن در دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی. مجله علوم پزشکی خراسان شمالی، 13(1)، 37-42.
doi:10.52547/nkums.13.1.37
حسام، معصومه، منجزی، سعیده، ملهمی، فرشاد و مهرآور، محمد. (1400). ارزیابی عملکرد پژوهشی دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشکده توانبخشی دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز و ارتباط آن با خودکارآمدی پژوهشی. افق توسعه آموزش علوم پزشکی، 12(4)، 53-63. doi:10.22038/hmed.2021.53040.1102
حسینیطبقدهی، لیلا و صالحی، محمد. (1397). رابطه بین یادگیری خودراهبر و خودکارآمدی دانشجویان با نقش میانجی سواد اطلاعاتی. فناوری اطلاعات و ارتباطات در علوم تربیتی، 8(3)، 21-45.
حمیدیفر، جاوید. (1397). نقش خود کارآمدی پژوهشي و مهارت‌های پژوهشي در آمادگيهای شناختي عاطفي خلاقيت پژوهشي. پایاننامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم تربیتی دانشگاه سیستان و بلوچستان.
زینآبادی، حسن رضا، مرادی برزلآباد، رقیه، یاسینی، علی و تابان، محمد. (1395). محیط پژوهش آموزي، کیفیت تعامل استاد ـ دانشجو و خودکارآمدي پژوهش: ارائه یک الگو. مدیریت در دانشگاه اسلامی، 5(2)، 339-357.
سیدینظرلو، سیدطاهر، طهماسب‌زاده شیخلار، داود، قادری، سیامند و محمدی پویا، سهراب. (1401). رابطه تعاملات آموزشی و رضایت تحصیلی با خودکارآمدی پژوهشی دانشجویان. آموزش مهندسی ایران، 24(93)، 87-104. https://doi.org/10.22047/ijee.2022.321878.1875
قربانی، محبوبه. (1400). شناسایی مؤلفه¬های خودکارآمدی پژوهشی در سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران. مطالعات ملی کتابداری و سازماندهی اطلاعات، 23(2)، 61-76.
قنبری، سیروس و حیدریسورشجانی، نسرین. (1399). نقش کیفیت عملکرد اعضای هیئت علمی در یادگیری خودراهبر با میانجیگری خودکارآمدی پژوهشی. تدریس پژوهی، 8 (2)، 177-198. https://doi.org/10.34785/J012.2020.931
وحدتزاد، محمدعلی، زارع بنادکوکی، محمدرضا، اولیاء، محمدصالح و لطفی، محمدمهدی. (1396). تحلیلی بر رتبهبندی دانشگاه های ایران با استفاده از شاخصهای علم سنجی. پژوهشنامه پردازش و مدیریت اطلاعات، 33(1)، 117-160.
Bandura, A. (1997). Self- efficacy: The exercise of control. New York: Free man.
Deci, E. L., & Ryan, R. M. (2000). Commentaries on "The 'What' and 'Why' of goal pursuits: Human needs and the self-determination of behavior". Psychological Inquiry, 11(4), 269-318. https://doi.org/10.1207/S15327965PLI1104_02
Garnasih, R., Primiana, I., & Effendi, N. (2017). Strengthening research selfefficacy and research productivity through research culture implementation. Journal of Management and Marketing Review, 2(4), 19–26
Han, X., Xu, Q., Xiao, J., & Liu, Z. (2024). Academic atmosphere and graduate students’ innovation ability: the role of scientific research self-efficacy and scientific engagement. European Journal of Psychology of Education, 39(2), 1027–1044. https://doi.org/10.1007/s10212-023-00737-x
Howard, V. (2021). Undergraduate mental health nursing students’ reflections in gaining understanding and skills in the critical appraisal of research papers–An exploration of barriers and enablers. Nurse Education in Practice, 55, 103143. DOI: 10.1016/j.nepr.2021.103143
Lincoln, Y. S., & Guba, E. G. (1985). Naturalistic inquiry. Beverly Hills, CA: Sage Publications, Inc.
Livinƫi, R., Luca, G., & Iliescu, D. (2021). Research self-efficacy: A meta-analysis. Educational Psychologist, 56(3), 215–242. https://doi.org/10.1080/ 00461520.2021.1886103.
Manitzas Hill, H. M., Zwahr, J., & Gonzalez, III, A. (2022). Evaluating research self-efficacy in undergraduate students: Experience matters. Journal of the Scholarship of Teaching and Learning, 22(1), 67–80. doi: 10.14434/josotl.v22i1.31203
Ommering, B. W., Wijnen–Meijer, M., Dolmans, D. H., Dekker, F. W., & van Blankenstein, F. M. (2021). Promoting positive perceptions of and motivation for research among undergraduate students to stimulate future research involvement: a grounded theory study. Future physician-scientists: let's catch them young! unravelling the role of, 47.
Pop, A. I., Lotrean, L. M., Buzoianu, A. D., Suciu, S. M., & Florea, M. (2022). Attitudes and practices regarding research among Romanian medical undergraduate students. International journal of Environmental Research and Public Health, 19(3), 1872. https://doi.org/10.3390/ijerph19031872
Qiu, C., Feng, X., Reinhardt, J. D., & Li, J. (2019). Development and psychometric testing of the research competency scale for nursing students: An instrument design study. Nurse Educ Today, 79, 198–203. https://doi.org/10.1016/j.nedt.2019.05.039
Sun, Z., Xie, K., & Anderman, L. H. (2018). The role of self-regulated
learning in students' success in flipped undergraduate math courses. The
Internet and Higher Education, 36, 41–53. https://doi.org/10.1016/j.iheduc.2017.09.003
Sunal, Z. (2020). Counselor education doctoral students’ research self-efficacy: A concept mapping approach. Doctor of Philosophy (PhD), Dissertation, Counselingand Human Services, Old Dominion University.