بررسی تطبیقی فرآیند ارزشیابی دانش آموزان مقطع ابتدایی در مدارس ایران با چهار سیستم برجسته آموزش و پرورش در جهان
محورهای موضوعی : مطالعه تطبیقی
1 - گروه مدیریت آموزشی، واحد بجنورد، دانشگاه آزاد اسلامی، بجنورد، ایران
کلید واژه: مطالعه تطبیقی, ارزشیابی, دانش آموزان مقطع ابتدایی, آموزش و پرورش,
چکیده مقاله :
ارزشیابی یکی از ارکان اساسی و جدایی‌ناپذیر نظام تعلیم و تربیت در جهان میباشد و نقش مهمی در سنجش میزان کارآیی و اثربخشی فعالیت‌های آموزشی ایفا می‌کند. این فرآیند، با فراهم آوردن بازخوردهای مستمر و دقیق، امکان بهبود مستمر کیفیت آموزش و یادگیری را فراهم می‌سازد. پژوهش حاضر با رویکرد کیفی و تطبیقی، بر اساس مدل چهار مرحله‌ای بردی، که شامل توصیف، تفسیر، کنار هم قرار دادن و مقایسه است، به بررسی تطبیقی فرآیند ارزشیابی دانش‌آموزان مقطع ابتدایی در ایران و چهار نظام برجسته آموزش و پرورش جهان (ایالات متحده آمریکا، انگلستان، سوئیس و ژاپن) می‌پردازد. داده‌ها به روش اسنادی و با بهره‌گیری از منابع متنوعی همچون کتب، مقالات علمی، گزارش‌های بین‌المللی و اسناد دولتی گردآوری شده‌اند و تحلیل آنها با استفاده از روش تحلیل محتوای تجمیعی انجام شده است. نتایج این مطالعه نشان داد که نظام ارزشیابی دانش‌آموزان ابتدایی در ایران، مشابه چهار نظام برتر جهانی، بر مبنای روش‌های توصیفی و تحلیلی استوار است؛ اما اجرای این روش‌ها و مهارت‌های معلمان در این زمینه نیازمند بازنگری و بهبود مستمر است. یافته‌ها تأکید می‌کنند که هیچ روش ارزشیابی به تنهایی نمی‌تواند بهعنوان مؤثرترین روش معرفی شود و برای همسویی خروجی‌های نظام آموزشی با نیازهای جامعه و پرورش نسلی کارآمد، لازم است آموزش‌های معلمان بر پایه رویکردهای فرآیندی تقویت شده و اهداف کاربردی در جهت ارتقای مهارت‌ها و نگرش‌های دانش‌آموزان تدوین گردد. این رویکردها می‌توانند زمینه‌ساز تحول در نظام ارزشیابی و ارتقای کیفیت یادگیری در دوره ابتدایی باشند و به تحقق اهداف کلان آموزش و پرورش کمک کنند.
Evaluation is a foundational and indispensable pillar of educational systems worldwide, playing a critical role in measuring the efficiency and effectiveness of instructional activities. Through the provision of continuous and precise feedback, evaluation facilitates the sustained improvement of teaching quality and learning outcomes. This study adopts a qualitative and comparative approach based on Bereday’s four-stage model, encompassing description, interpretation, juxtaposition, and comparison, to analyze the student evaluation processes in primary education within Iran and four prominent global education systems: The United States, the United Kingdom, Switzerland, and Japan. Data collection was conducted through documentary methods, utilizing diverse sources such as books, scholarly articles, international reports, and governmental documents. The analysis was performed using cumulative content analysis. The findings revealed that Iran’s primary education evaluation system shares similarities with the four leading international models by relying on descriptive and analytical approaches. However, the implementation of these methods and the competencies of educators require critical revision and continuous enhancement. Furthermore, the study emphasize that no single evaluation method can be universally deemed as the most effective. To align educational outcomes with social demands and to nurture a productive generation, it is essential to strengthen teacher training with process-oriented approaches and to develop practical objectives aimed at improving students’ skills and attitudes. These strategies have the potential to transform the evaluation framework and elevate learning quality in primary education, thereby contributing significantly to achieving broader educational goals.
احدی، زهرا. (1402). مروری بر جدیدترین روش‌های ارزشیابی دانش‌آموزان مقطع ابتدایی. چهارمین کنفرانس بین المللی علوم تربیتی، روانشناسی، مشاوره، آموزش و پرورش.
بازرگان، عباس. (1391). ارزشیابی آموزشی مفاهیم، الگوها و فرآیند عملیاتی. تهران: سمت.
بیرمیپور، علی، شریف، مصطفی، جعفری، سید ابراهیم و مولوی، حسین. (1390). شناسايي و اولويتبندي عوامل مؤثر بر اجراي طرح ارزشيابي توصيفي در مدارس دوره ابتدايي کشور. پژوهشهای برنامه درسی، 1(2)، 1-28.
تربتینژاد، حسین. (1392). فرآیند ارزشیابی پیشرفت تحصیلی از دیدگاه دانش‌آموزان، اولیا و مربیان (مورد: مدارس سه دوره تحصیلی ایران). روانشناسی تربیتی، 9(30)، 25-54.
حسنی، محمد و کیامنش، علیرضا. (1388). نقد و بررسی نظام ارزشیابی تحصیلی ایران از منظر ارزشیابی نظام آموزشی. نوآوریهای آموزشی، 8(2)، 75-104.
حسینی، راضیه السادات، زارع خورمیزی، صدیقه، قادری بغدادآبادی، مریم و حسینی مخلصون، مرضیه السادات. (1400). مروری بر رویکردهای ارزشیابی دانش‌آموزان ابتدایی. اولین کنفرانس ملی مطالعات کاربردی در فرآیندهای تعلیم و تربیت.
رستمی، مرتضی، رستمی، حدیث، خسرویزاده، مریم و بارانی، آرزو. (1398). مقایسه تطبیقی آموزش و پرورش ایران و سوئیس. اولین همایش ملی مدرسه فردا.
رضاپور، یوسف. (1395). بررسی میزان تحقق اهداف ارزشیابی توصیفی در پایه اول و دوم دبستان‌های استان آذربایجان‌شرقی. آموزش و ارزشیابی، 9(33)، 69-82.
طاهرپور کلانتری، مسعود و میرزامحمدی، محمد حسن. (1400). بررسی روش‌های نظارت بر فرآیند اجرای ارزشیابی توصیفی در استان خراسان جنوبی و ارائه راهکارهایی برای بهبود آن. رهبری آموزشی کاربردی، 2(4)، 31-44.
عربی‌جونقانی، احمد، سلطانی، اصغر و اسمی، کرامت. (1396). تبیین ویژگیهای ارزشیابی مطلوب برنامه درسی زبانآموزی در دوره ابتدایی. مطالعات اندازهگیری و ارزشیابی آموزشی، 17(7)، 109-131.
عطارنیا، کوثر و عظیمی، محمد. (1402). سنتز پژوهی آسیبها و چالشهای اجرای ارزشیابی کیفی- توصیفی در دوره ابتدایی. پویش در آموزش علوم انسانی، 9(30)، 155-182.
قادری، مصطفی. (1397). عمل و نظریه در مطالعات برنامه درسی. تهران: آوای نور.
کاشانی بیرگانی، افسانه، ایزدیان، ابراهیم و رستمی قهفرخی، مهرنوش. (1402). بررسی تطبیقی نظام ارزشیابی مدارس ابتدایی ایران با فنلاند، ژاپن و آلمان. سومین کنفرانس ملی مطالعات کاربردی در فرآیندهای تعلیم و تربیت.
کرمعلیان، حسن، جعفری هرندی، رضا و عبادی، سید حسین. (1392). بررسی مشکلات اجرای ارزشیابی کیفی توصیفی از دیدگاه معلمان و مدیران مدارس ابتدائی. رویکردهای نوین آموزشی، 8(2)، 73-92.
محمودی، فیروز، عبدالله‌زاده، محمدتقی و منصورزاده، محمد. (1395). کاربرد ارزشیابی فرآیندی در مدارس ابتدایی (مطالعه موردی آموزش و پرورش منطقه ممقان). آموزش و ارزشیابی، 9(34)، 51-62.
یوسفوند، مهدی. (1391). تاثیر بازخورد معلم در ارزشیابیهای تکوینی بر خودکارآمدی. پایاننامه کارشناسی ارشد، روانشناسی تربیتی، دانشگاه خوارزمی.
Asakereh, A., & Bahrani, T. (2012). Descriptive evaluation of the primary schools: An overview. Information and Knowledge Management, 2(1), 34-37.
Bereday, G. Z. (1967). Reflections on comparative methodology in education, 1964‐1966. Comparative Education, 3(3), 169-287.
Gebremariam, H. T., & Gedamu, A. D. (2023). Primary school teachers’ assessment for learning practice for students’ learning improvement. Frontiers in Education 8:1145195. doi:10.3389/feduc.2023.11 45195.
Ghasemi Pirbalouti, Z., Kalbasi, A., & Mirheidari, A. (2023). A comparative study of teachers’ performance evaluation methods in Australia, Finland, Iran and USA. Iranian Journal of Comparative Education, 6(1), 2285-2303. Doi: 10.22034/ijce.2022.326236.1383
Guba, E. G., & Lincoln, Y. S. (1982). Epistemological and methodological bases of naturalistic inquiry. Ectj, 30(4), 233-252.
Lestari, F., Saryantono, B., Syazali, M., Saregar, A., Madıyo, M., Jauharıyah, D., & Umam, R. (2019). Cooperative learning application with the method of "network tree concept map": Based on Japanese learning system approach. Journal for the Education of Gifted Young Scientists, 7(1), 15-32.
Mortazavi, J., Hoseini Khah, A., Gerami Pour, M., & Izanlo, B. (2022). Representation of Qualitative - Descriptive Evaluation Experience in Primary Schools. School Administration, 10(1), 44-62.
Saxon, D. P., & Morante, E. A. (2014). Effective student assessment and placement: Challenges and recommendations. Journal of Developmental Education, 37(3), 24-31.
See, K. F., Ng, Y. C., & Yu, M. M. (2022). An alternative assessment approach to national higher education system evaluation. Evaluation and Program Planning, 94, 102124.
Shi, Y., Yang, H., Dou, Y., & Zeng, Y. (2023). Effects of mind mapping-based instruction on student cognitive learning outcomes: a meta-analysis. Asia Pacific Education Review, 24(3), 303-317.
Wilamowsky, Y., Dickman, B. H., & Epstein, S. (2011). The effect of plus/minus grading on the GPA. Journal of College Teaching & Learning (TLC), 5(9). DOI:10.19030/tlc.v5i9.1228
Yamanaka, S., Suzuki, K.H. (2020). Japanese education reform towards Twenty-First century education. In: Reimers, F.M. (eds) Audacious Education Purposes. Springer, Cham. https://doi.org/10.1007/978-3-030-41882-3_4
Yoshida, H., Nishizuka, K., & Arimoto, M. (2023). Examining the process of developing evaluative judgement in Japanese elementary schools-utilising the co-regulation and evaluative judgement model. Assessment in Education: Principles, Policy & Practice, 30(2), 151-176.