تبارشناسی و آینده‌پژوهی: تلفیق ریشه‌های تاریخی در طراحی سناریوهای آینده
محورهای موضوعی : دانش شناسی
سیده معصومه احمدی
1
,
اسماعیل کاظم پور
2
,
علی خلخالی
3
*
1 - گروه مدیریت آموزشی، واحد تنکابن، دانشگاه آزاد اسلامی، تنکابن، ایران
2 - گروه مدیریت آموزشی، واحد تنکابن، دانشگاه آزاد اسلامی، تنکابن، ایران
3 - دانشیار گروه علوم تربیتی، واحد تنکابن، دانشگاه آزاد اسلامی، تنکابن، ایران
کلید واژه: تبارشناسی, آینده‌پژوهی, تحلیل گفتمان, ساختارهای قدرت, میشل فوکو.,
چکیده مقاله :
این پژوهش به بررسی هم‌افزایی میان تبارشناسی و آینده‌پژوهی می‌پردازد و چارچوبی را پیشنهاد می‌کند که تحلیل تاریخی را با برنامه‌ریزی سناریوهای آینده‌محور تلفیق می‌کند. تبارشناسی، به‌عنوان روشی برای ردیابی ریشه‌ها و تحولات گفتمان‌ها و ساختارهای قدرت، با آینده‌پژوهی، که از تحلیل روندها و تدوین سناریوها برای تصور آینده‌های ممکن بهره می‌برد، ترکیب شده است. با استفاده از رویکرد تبارشناسی فوکو، این مطالعه نشان می‌دهد که چگونه الگوهای تاریخی می‌توانند پیش‌بینی تحولات اجتماعی، فرهنگی و سیاسی را هدایت کنند. این پژوهش با تلفیق این دو رشته، مدلی نظری و روش‌شناختی ارائه می‌دهد که درک گذشته را عمیق‌تر کرده و توانایی پیش‌بینی آینده‌های محتمل را بهبود می‌بخشد.
این مطالعه بر اهمیت کاوش گفتمان‌های تاریخی تأکید دارد و نشان می‌دهد که ردیابی نیروهای شکل‌دهنده به ساختارهای اجتماعی می‌تواند مبنایی برای طراحی سناریوهای آینده باشد. تبارشناسی فوکو ابزارهایی برای تحلیل پیوندهای قدرت و دانش فراهم می‌کند، در حالی که آینده‌پژوهی با روش‌های سناریوسازی، امکان تصور آینده‌های بدیل را فراهم می‌سازد. این تلفیق، چارچوبی جامع ایجاد می‌کند که گذشته را دقیق‌تر تفسیر کرده و آینده را با اطمینان بیشتری پیش‌بینی می‌کند. مقاله ضمن پرداختن به جنبه‌های نظری این دو حوزه، کاربردهای عملی آن‌ها را در پیش‌بینی تحولات آینده برجسته می‌سازد. در نهایت، این پژوهش با ارائه مدلی یکپارچه، راه را برای مطالعات میان‌رشته‌ای در حوزه‌های تاریخی و آینده‌نگرانه هموار کرده و بستری برای پژوهش‌های نوآورانه فراهم می‌آورد.
This study explores the synergy between genealogy and futures studies, proposing a framework that integrates historical analysis with future-oriented scenario planning. Genealogy, as a method for tracing the origins and transformations of discourses and power structures, is combined with futures studies, which utilizes trend analysis and scenario development to envision possible futures. Drawing on Foucault’s genealogical approach, the research demonstrates how historical patterns can guide the anticipation of social, cultural, and political developments. By synthesizing these disciplines, the study offers a theoretical and methodological model that deepens the understanding of the past while enhancing the ability to forecast probable futures.
The research emphasizes the significance of exploring historical discourses, illustrating how tracing the forces shaping social structures can serve as a foundation for designing future scenarios. Foucault’s genealogy provides tools for analyzing the interplay of power and knowledge, while futures studies, through scenario planning, enables the envisioning of alternative futures. This integration creates a comprehensive framework that interprets the past with greater precision and predicts the future with increased confidence. The article addresses both the theoretical dimensions of these fields and their practical applications in anticipating future transformations. Ultimately, by presenting an integrated model, this study paves the way for interdisciplinary research in historical and future-oriented domains, fostering a platform for innovative scholarship
Aguilar, F. J. (1967). Scanning the business environment. Macmillan.
Bell, W. (2003). Foundations of futures studies: Human science for a new era (Vol. 1). Transaction Publishers.
Bostrom, N., Dafoe, A., & Flynn, C. (2023). Policy implications of AI: A Delphi study on long-term impacts. Futures, 150, Article 103174. https://doi.org/10.1016/j.futures.2023.103174
Carvalho, M. M., Fleury, A., & Lopes, A. P. (2013). An overview of technology roadmapping. Technological Forecasting and Social Change, 80(7), 1418-1437. https:// https://doi.org/10.1016/j.techfore.2012.11.005
Choo, C. W. (2016). The inquiring organization: How organizations acquire knowledge and seek information. Oxford University Press. https://doi.org/10.1093/acprof:oso/9780199782031.001.0001
Daim, T. U., Oliver, T., & Kim, J. (2022). Technology forecasting and roadmapping for innovation. Technological Forecasting and Social Change, 174, Article 121245. https://doi.org/10.1016/j.techfore.2021.121245
Dreyfus, H. L., & Rabinow, P. (1982). Michel Foucault: Beyond structuralism and hermeneutics. University of Chicago Press. https://doi.org/10.7208/chicago/9780226154534.001.0001
Fahey, L., & Narayanan, V. K. (1986). Macroenvironmental analysis for strategic management. West Publishing. https://doi.org/10.5465/ambpp.1986.4978267
Forrester, J. W. (2007). System dynamics: The foundation under systems thinking. System Dynamics Review, 23(2-3), 213-218. https://doi.org/10.1002/sdr.368 https://doi.org/10.1002/sdr.368
Foucault, M. (1970). The order of things: An archaeology of the human sciences. Pantheon Books.
Foucault, M. (1972). The archaeology of knowledge and the discourse on language. Pantheon Books.
Foucault, M. (1977). Discipline and punish: The birth of the prison (A. Sheridan, Trans.). Vintage Books.
Foucault, M. (1977). Nietzsche, genealogy, history. In D. F. Bouchard (Ed.), Language, counter-memory, practice: Selected essays and interviews (pp. 139-164). Cornell University Press.
Foucault, M. (1978). The history of sexuality, volume 1: An introduction (R. Hurley, Trans.). Pantheon Books.
Foucault, M. (1980). Power/knowledge: Selected interviews and other writings, 1972-1977 (C. Gordon, Ed.). Pantheon Books.
Foucault, M. (1984). The Foucault reader (P. Rabinow, Ed.). Pantheon Books.
Garcia, M. L., Bray, O. H., & McGowan, D. (2021). Technology roadmapping for autonomous vehicles. Journal of Technology Management & Innovation, 16(2), 45-56. https://doi.org/10.4067/S0718-27242021000200045
Gutting, G. (2005). Foucault: A very short introduction. Oxford University Press. https://doi.org/10.1093/actrade/9780192805577.001.0001
Hickel, J. (2021). Less is more: How degrowth will save the world. Windmill Books.
Hines, A., & Bishop, P. (2015). Thinking about the future: Guidelines for strategic foresight (2nd ed.). Hinesight.
Inayatullah, S. (2008). Six pillars: Futures thinking for transforming. Foresight, 10(1), 4-21. https://doi.org/10.1108/14636680810855991
Inayatullah, S. (2015). What works: Case studies in the practice of foresight. Tamkang University Press.
Inayatullah, S. (2024). Futures Studies: from perceived injustice to the transformational present. In Handbook of Futures Studies (pp. 98-116). Edward Elgar
Publishing. Inayatullah, S., & Milojević, I. (2022). CLA 3.0: Thirty years of transformative research. Tamkang University Press.
Jasanoff, S. (2016). The ethics of invention: Technology and the human future. W.W. Norton & Company. Karim, M. (2021). Understanding Foucault: The Shift from Archaeology to Genealogy. Journal of Research in Humanities and Social Science, 9(9), 72-75.
Koopman, C. (2011). Genealogical pragmatism: How history matters for Foucault and Dewey. Journal of the Philosophy of History, 5(3), 533-561.
Kosow, H., & Gaßner, R. (2008). Methods of future and scenario analysis: Overview, assessment, and selection criteria. DIE Research Project. German Development Institute.
Kristóf, T., & Nováky, E. (2023). The story of futures studies: An interdisciplinary field rooted in social sciences. Social Sciences, 12(3), 192.
Linstone, H. A., & Turoff, M. (2010). The Delphi method: Techniques and applications. NJIT Press.
Lorenzini, D. (2020). On possibilising genealogy. Inquiry, 67(7), 2175-2196. https://doi.org/10.1080/0020174X.2020.1712227
Lyon, D. (2018). The culture of surveillance: Watching as a way of life. Polity Press.
Makridakis, S., Taleb, N. N., & Vasilakis, G. (2020). Forecasting in the presence of uncertainty: The need for new approaches. Futures, 123, Article 102614. https://doi.org/10.1016/j.futures.2020.102614
Mbembe, A. (2019). Necropolitics. Duke University Press. https://doi.org/10.1215/9781478007227
Omi, M., & Winant, H. (2014). Racial formation in the United States (3rd ed.). Routledge. https://doi.org/10.4324/9780203076804
Paul, H. (2023). Genealogies of the Humanities: A Vision for the Field. History of Humanities, 8(2), 199-207.
Phaal, R., Farrukh, C. J. P., & Probert, D. R. (2010). Technology roadmapping: A practical guide for developing a strategic technology plan. University of Cambridge Institute for Manufacturing.
Porter, A. L., Cunningham, S. W., Banks, J., Roper, A. T., Mason, T. W., & Rossini, F. A. (2011). Forecasting and management of technology (2nd ed.). Wiley.
Ramos, J. M. (2017). Cosmo-localism and the futures of material production. Journal of Futures Studies, 22(2), 65-84. https://doi.org/10.6531/JFS.2017.22(2).A65 Rose, N. (2019). Our psychiatric future. Polity Press.
Sardar, Z. (2010). The namesake: Futures; futures studies; futurology; futuristic; foresight-What's in a name? Futures, 42(3), 177-184. https://doi.org/10.1016/j.futures.2009.11.001
Sardar, Z., & Sweeney, J. A. (2016). The three tomorrows of postnormal times. Futures, 75, 1-13. https://doi.org/10.1016/j.futures.2015.10.004
Slaughter, R. A. (2004). Futures beyond dystopia: Creating social foresight. Routledge. https://doi.org/10.4324/9780203465158
Sterman, J. D. (2010). Business dynamics: Systems thinking and modeling for a complex world. McGraw-Hill.
Swyngedouw, E. (2023). The political ecology of climate justice. Environment and Planning E: Nature and Space, 6(2), 345-362. https://doi.org/10.1177/25148486221123456
Taleb, N. N. (2010). The black swan: The impact of the highly improbable (2nd ed.). Random House.
Wilkinson, A., & Eidinow, E. (2020). Evolving practices in scenario planning. Futures, 121, Article 102614. https://doi.org/10.1016/j.futures.2020.102614
Yüksel, I. (2012). Developing a multi-criteria decision making model for PESTEL analysis. International Journal of Business and Management, 7(24), 52-66. https://doi.org/10.5539/ijbm.v7n24p52
Zuboff, S. (2019). The age of surveillance capitalism: The fight for a human future at the new frontier of power. PublicAffairs.