مدیریت منابع الکترونیک در کتابخانههای دانشگاهی شهر تهران
محورهای موضوعی : دانش شناسی
یعقوب نوروزی
1
(عضو هیات علمی گروه علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه قم)
احمد نورپور
2
(دانش آموخته کارشناسی ارشد علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد همدان)
کلید واژه: تهران, کتابخانههای دانشگاهی, دانشگاههای دولتی, منابع اطلاع‍ات‍ی- مدیریت, مجموعه سازی (کتابخانهها), منابع الکترونیک,
چکیده مقاله :
هدف: هدف پژوهش حاضر شناسایی مؤلفه‌های مدیریت مجموعه منابع الکترونیک در کتابخانههای دانشگاهی تهران است. روش پژوهش: پژوهش حاضر از نوع کاربردی و روش پژوهش پیمایشی- توصیفی است. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه مسئولین کتابخانههای دانشگاهی دولتی مستقر در شهر تهران است که 15 نفر هستند. گردآوری داده‌ها توسط پرسش‌نامه محقق ساخته با ضریب آلفای کرونباخ 95/. صورت گرفت که در هفت بخش(خط مشی، بودجه اختصاصی، سفارش و تهیه، ارزشیابی و وجین، حفاظت و دسترسی) و شامل28 مؤلفه بود. در تجزیه تحلیل داده‌ها نیز از روش‌های آماری توضیفی و تحلیلی از جمله آزمون t تک متغیره استفاده شد. یافته‌ها: نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که در بررسی کتابخانهها به لحاظ خط مشی، (7/86 ) درصد آنها دارای خط مشی مشخصی برای منابع الکترونیک و 7/86 درصد از کتابخانهها بودجه مشخصی برای منابع الکترونیک وجود دارد. هم‌چنین روش تهیه منابع با (4/44) درصد از طریق کنسرسیوم‌هاست. ضمن اینکه در تعدادی از کتابخانهها (6/46) درصد عمل وجین منابع الکترونیک صورت نمی‌گیرد. در زمینه دسترس پذیری نیز بیشترین نوع آن (7/38) مربوط به برگزاری دوره آشنایی با کتابخانه است. اصالت/ارزش: با توجه به اهمیت و رشد روزافزون منابع الکترونیکی نتایج حاصل از این تحقیق می‌تواند در بهبود کیفیت مدیریت مجموعه منابع الکترونیکی مؤثر باشد. هم‌چنین می‌توان با مقایسه نتایج حاصله نگاه دقیق تر و برنامه ریزی بهتری در این زمینه در کتابخانههای دانشگاهی داشت و با الگو قرار دادن کتابخانههای موفق مدیریت بهتری را در مورد منابع الکترونیک انجام داد.
Purpose: The aim of this study is identifying electronic resource management in academic libraries of Tehran. Methodology: This study is applied and descriptive method. The population of research was all of the managers of academic libraries of governmental universities of Tehran, including 15 subjects. Data gathering was done with a researcher-made questionnaire in 7 sections and 28 criteria (policy, budget, ordering, evaluation, providing and weeding, protection and access). Findings: 86.7% of the libraries have had a policy for electronic resources. Also, collection development method with 44.4% is done by consortium. In some libraries (46.6%) there is no weeding. Also, there is no protection program for resource. At the end, the most accessible arrangement belongs to familiarity with libraries. Conclusion: In a practical way the result of present research can be used in promotion of electronic resource management. Also, the results of this study can be used in libraries and other similar organizations and can remove possible weaknesses and increase strengths.
اصنافی، ا. ر. (1382). مدیریت منابع الکترونیکی در کتابخانه های دانشکدهای دانشگاه شـهید چمران اهواز. مجله الکترونیکی مرکز اطلاعات و مدارک علمی ایران (نما)، 1(4).
بیگدلی، ز.؛ کوهی رستمی، م. (1389). خط مشی‌های مجموعه سازی کتابخانههای مرکزی دانشگاههای کشور. مطالعات ملی کتابداری و سازماندهی اطلاعات، 82 (2)، 146-159.
پیمانی، ح. (1390). بررسی چگونگی تدوین خط مشی مجموعه سازی در دانشگاههای ایران. پایان نامه کارشناسی ارشد کتابداری و اطلاع رسانی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز.
حری، ع. (1381). دایره المعارف کتابداری و اطلاع رسانی. تهران: کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران.
رادفر، ح. ر. (1390). بررسی مجموعهسازی در کتابخانههای دیجیتالی ایران و ارائه الگوی پیشنهادی. رساله دکتری کتابداری و اطلاع رسانی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم تحقیقات تهران، تهران.
سامانیان، م. و دیگران (1388). بررسی هزینه- سودمندی کتابخانه دیجیتال و نشریات الکترونیکی در دانشگاه آزاد اسلامی. پژوهش‌نامه تربیتی دانشگاه آزاد اسلامی، 22 (2)، 55-60.
غلامی، ط. (1380). ارزیابی کیفی مجموعه کتابخانههای دانشگاهی شهراصفهان. پایان نامه کارشناسی ارشد کتابداری و اطلاع رسانی، دانشگاه تهران، تهران.
محسنی، ح. (١٣٨6). مجموعه سازی و خدمات تحویل مدرک. تهران: نشر کتابدار.
میثمی، ر.؛ میرحسینی، ز. (1385). تعیین هزینه اثربخشی منابع الکترونیکی در کتابخانههای تخصصی شهر تهران. علوم و فناوری اطلاعات،4، 41-64.
Clayton, P.; Gorman, G.E. (2001) .Managing Information Resources in Libraries. London: Library Association.
Flatley, R., & Prock, K. (2009). E-resource collection development: a survey of current practices in academic libraries, 11(2):1-4.
Friend, F. J. (2000). Policy: politics, power and people. Gorman, GE, International Yearbook of Library and Information Management 2000/2001, Scarecrow Press, Lanham, 45-58.
Jeevan, V. K. J. (2004). Digital library development: identifying sources of content for developing countries with special reference to India. The International Information & Library Review, 36(3), 185-197.
Marchionini, G. (1998). Digital Library Research and Development. In A. Kent (Ed.) Encyclopedia of Library and Information Science. Vol. 63, Supplement 26. NY: Marcel Dekker. 259- 279.
Molina, M (2004). Calidady evaluacio´n de contenidos electro´nicos. E-coms. Retrieved 25 Oct, 2009, from http://www.mariapinto.es/e-coms/eva_con_elec.htm
Ngimwa, Pauline, Adams, Anne (2013). The different roles of Design Process Champions’ for digital libraries in African higher education. International Journal on Digital Libraries, 13 (4-3), 119-133.
Singh, S.P. (2004). Collection management in the electronic environment. Managing Library Finances, 17 (2), 55-60.
Susana Sa´nchez Vignau, B. (2006). Collection Development in a digital environment: an imperative for information organizations in the twenty-first century. Collection Development in a digital environment, 25 (4), 139–144.
Ritchie, A.; Paul G. (2007). Print v. electronic reference sources: implications of an Australian study. The Electronic Library, 25(4), 440-452.
Vignau, B. S. S., & Quesada, I. L. P. (2006). Collection Development in a digital environment: an imperative for information organizations in the twenty-first century. Collection building, 25(4), 139-144.
Xiaolin, Z. (2006). Sustainable digital library development for scientific communication in China. International federation of library association. IFLA Journal, 32 (2), 67-93.