مقایسه خشنودی شغلی، فرسودگی شغلی و تعهد سازمانی کتابداران زن و مرد دانشگاههای دولتی شهر تهران
محورهای موضوعی : دانش شناسیاسماعیل مصطفوی 1 , محمد علی قاسمی نژاد 2 , محمدرضا شکاری 3
1 - دانشجوی دکتری علم اطلاعات و دانش‌شناسی دانشگاه شهید چمران اهواز
2 - دانشجوی دکتری روانشناسی بالینی، دانشگاه اردبیل
3 - دانشجوی کارشناسی‌ارشد علم اطلاعات و دانش‌شناسی دانشگاه تهران
کلید واژه: تعهد سازمانی, فرسودگی شغلی, خشنودی شغلی, کتابداران کتابخانههای دانشگاهی,
چکیده مقاله :
هدف: هدف پژوهش حاضر، مقایسه کتابداران زن و مرد شاغل در کتابخانه های دانشگاه های دولتی شهر تهران از لحاظ فرسودگی شغلی، تعهد سازمانی و خشنودی شغلی با کنترل سن، میزان تحصیلات و میزان سابقه است. روش پژوهش: روش پژوهش حاضر علی- مقایسه ای است. گروه نمونه این پژوهش شامل 128 کتابدار (62 مرد و 66 زن) که در کتابخانه های دانشگاهی شهر تهران شاغل می باشد، و به روش نمونه گیری خوشه ای انجام شده اند. این نمونه با استفاده از پرسش‌نامه های استاندارد فرسودگی شغلی مسلش و جکسون با آلفای کرونباخ 91/0، تعهد سازمانی با آلفای کرونباخ 89/0 و مقیاس شغل به طور کلی با آلفای کرونباخ 87/0 مورد آزمون قرار گرفتند. داده های گردآوری شده با استفاده از آمار توصیفی (شامل فراوانی، درصد و میانگین) و آمار استنباطی (شامل آزمون های انحراف معیار و تحلیل کواریانس چندمتغیری) مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها: یافته های پژوهش نشان می دهد که زنان و مردان کتابدار در متغیر خشنودی شغلی، فرسودگی شغلی، مسخ شخصیت و فقدان موفقیت فردی تفاوت معنی داری با یک دیگر دارند. ولی، در متغیر تعهد سازمانی و فرسودگی عاطفی تفاوت معنی داری مشاهده نشد. نتیجه گیری: نتایج پژوهش نشان می دهد خشنودی شغلی کتابداران زن بیشتر از مردان است. هم‌چنین کل فرسودگی شغلی، فقدان موفقیت فردی و مسخ شخصیت کتابداران زن کمتر از کتابداران مرد است.
Purpose: The aim of present study was comparison of job satisfaction, burnout (emotional exhaustion, depersonalization and lack of personal accomplishment) and organizational commitment of male and female librarians by controlling degree, age and job precedent in university libraries of Tehran city. Methodology: The research method was causal-comparative and the sample consisted of 128 (62 male and 64 female) librarians in university libraries of Tehran city selected based on classified randomized sampling with proportional allocation. Data was obtained using the Maslach & Jackson Burnout Inventory (MJBI), Organizational Commitment Questionnaire (OCQ) and Job-In General (JIG); Then MANCOVA was used to analyze the data. Findings: Findings of this study showed that there are significant differences between two groups in job satisfaction, burnout, depersonalization and lack of personal accomplishment; but findings of this study showed that there were no significant differences between two groups in organizational commitment and emotional exhaustion. Conclusion: Result showed job satisfaction of female librarians was more than male librarians. Also burnout, depersonalization and lack of personal accomplishment of female librarians were less than male librarians
ارشدی، ن. (1386). طراحی و آزمودن الگویی از پیشایندها و پیامدهای مهم انگیزش شغلی در کارکنان شرکت ملی مناطق نفت خیز جنوب- منطقه اهواز. پایاننامه دکترای روانشناسی صنعتی و سازمانی، دانشگاه شهید چمران اهواز.
باقری، ف. (1378). بررسی میزان رضایت شغلی کتابداران تخصصی و دانشگاهی (دولتی) شهر کرج. پایاننامه کارشناسی ارشد کتابداری و اطلاعرسانی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه تهران.
تهوری، ز. (1384). بررسی میزان رضایت شغلی کارکنان شاغل در بخش مدیریت پردازش کتابخانة ملی جمهوری اسلامی ایران، فصلنامهعلوموفناوریاطلاعات، ۲۱ (۲)، 25-46.
ساعتچی، م. (1382). روانشناسی در کار، سازمان و مدیریت. تهران: نشر ویرایش.
ساعتچی، م.؛ قاسمی، ن.؛ نمازی،س. (1387). بررسی رابطه میان انگیزهی شغلی مدیران، رضایت شغلی و تعهد سازمانی کارکنان (مدیران) مقطع متوسطۀ شهرستان مرودشت. فصلنامه رهیافتی نو در مدیریت آموزشی، 1 (2)، 147-168.
شفیعآبادی، ع. (1375). راهنمایی و مشاوره شغلی و حرفهای و نظریههای انتخاب شغل. تهران: انتشارات رشد.
صفری، ش.؛ گودرزی، ح. (1388). بررسی فرسودگی شغلی و ارتباط آن با متغیرهای جمعیتشناختی در بین اساتید وکارکنان دانشگاه. فصلنامه تازههای روانشناسی صنعتی و سازمانی، 1 (1)، 63-69.
طلایی، ع.؛ مخبر،ن. ؛ محمد نژاد، م. ؛ ثمری، ع.ا. (1387). فرسودگی شغلی و عوامل وابسته به آن در کارکنان بیمارستان‌های دانشگاهی مشهد در سال 1385. دانش و پژوهش در روانشناسی، 9 (3)، 237-245.
عاطف، ل.؛ روحالامین، مریم؛ نوری، ا. ؛ مولوی، ح. (1385). میزان فرسودگی شغلی و خشنودی شغلی پزشکان جراح عمومی و متخصص داخلی شهر اصفهان. دانش و پژوهش در روانشناسی، 29، 129-151.
عظیمی، م. ح.؛ بیگدلی،ز. (1387). ویژگیهای کتابداران شاغل در بخش مرجع کتابخانههای دانشگاههای شهید چمران و علوم پزشکی جندی شاپور اهواز و بررسی رابطه میزان برونگرایی کتابداران با میزان خشنودی شغلی آنان. فصلنامه کتاب، 74 (2)، 239-254.
علیزاده، ا. (1387). عوامل تشکیلدهندۀ خشنودی شغلی. ماهنامه توسعه انسانی پلیس 17 (5)، 53-70.
کایا، ا. (1994). رضایتشغلیکتابدارانکشورهایدرحالتوسعه. گزیده مقالات ایفلا ۹۵. تهران: کتابخانة ملی جمهوری اسلامی ایران.
محمدزاده، ف. (1387). بررسی میزان رضایت شغلی نیروی انسانی شاغل در کتابخانههای دانشگاههای علوم پزشکی ایران، تهران و شهید بهشتی. پایاننامه کارشناسی ارشد کتابداری و اطلاعرسانی، دانشکده مدیریت و اطلاعرسانی، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات درمانی ایران.
مهاجر، م. (1382). بررسی ارتباط ویژگیهای شخصیتی، سابقه شغلی و میزان حقوق ماهیانه با فرسودگی شغلی دبیران آموزش و پرورش شهر تبریز. پایاننامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه تبریز.
نحریر، بتول، و دیگران (1389). ارتباط رضایت شغلی و تعهد سازمانی پرستاران شاغل در بیمارستانها. مجله طب نظامی، 12 (1)، 23-26.
Albreacht, T. L. (1982). Coping with occupational stress: relational & individual strategies of nurses in acute health care setting. Communication Yearbook 6 Beverly Hills, CA: Sage Pub. Inc.
Allen, N. J. & Meyer, J. P. )1990(. The measurement and antecedents of affective, continuance, and normative commitment to the organization. Journal of Occupational Psychology 63, 1-18.
Biglu, M. H. (2012). A study of job burnout among public librarians in Ardabil. European Psychiatry, 27 (1).
Curry, J. P. & Wakefield, D. S. & Price L. J. & Mueller, C. W. (1986). On the causal ordering of job satisfaction and organizational commitment. Academy of management journal, 29 (4), 847-858.
Ellis, B. H. & Miller, K. I. (1993). The role of assertiveness, personal Control, Participation: the Prediction of Nurse Burnout. Journal of Applied Communication Relarions, 21, 100-121.
Irinson, G. H. & Smith, P. C. & Brannick, M. T. & Gibson, W. M. & Paul, K. B. (1989). Constraction of a job in general scale: A comparison of global, composite, and specificmeasures. Journal of Applied Psychology, 74, 193-200.
Maslach, C. & S. E. Jakson, S. E. (1981). The Measurement of experienced burnout. Journal of Occupational Behavio, 2, 99-113.
Maslach, C. (2001). What have we learned about burnout and health? Psychol Health, 16 (5), 607-611.
Matthie, J. E. & Zajac, D. M. (1990). A review and meta-analysis of the antecedents, correlates, and consequences of organizational commitment. Psychological Bulletin, 108 (2), 171-194.
Meyer, J. P. & Herscovitch, L. )2001(. Commitment in the workplace toward a general model. Human Resource management Review 11, 299-326.
Mowday, R. T. & Streer, T. M. & Porter, L. W. (1979). The measurement of organizational commitment. Journal of Vocational Behavior, 14, 224-247.
Parmeer, C. & East, D. (1993). Job satisfaction among support staff in twelve Ohio academic libraries. College and research libraries, 54 (1), 43-57.
Peng, Y. P. (2014). Job satisfaction and job performance of university librarians: A disaggretad examination. Library & Information Science Research, 36, 74-82.
Spector, P. E )2000(. A Longitudinal study of relations between job stressors and job strains, Journal of Applied Psychology 85, 211-218.
Togia, A, & Koustelios, A. & Tsigilis, N. (2004). Job Satisfaction among Greek Academic Librarians. Library and Information Science Research, 26 (3), 373-383.
World Health Organization. (1998). Guidelines for the primary prevention of mental neurological and psychosocial disorders: Staff burnout. Division of mental health. Geneva.