بررسی تطبیقی برنامه درسی دوره کارشناسی ارشد علم اطلاعات و دانش شناسی ایران و انگلیس، بر اساس مدل ویلسون

محورهای موضوعی : دانش شناسی

یاسمن اثنی عشری ¹ , زهرا اباذری ² , منصور تاجداران ³

1 - دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران شمال
2 - دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران شمال
3 - دانشگاه الزهرا

تاریخ دریافت : 1395/06/06 تاریخ پذیرش : 1399/06/27 تاریخ انتشار : 1397/06/01

کلید واژه: برنامه درسی, کتابداری و اطلاع رسانی, علم اطلاعات و دانش شناسی, مدل ویلسون,

چکیده مقاله :

هدف: هدف از انجام این پژوهش ارزیابی و بهبود برنامه درسی جدید دوره کارشناسی ارشد علم اطلاعات و دانش شناسی در ایران، از طریق مطالعه تطبیقی همین برنامه درسی در کشور انگلیس، بر اساس مدل ویلسون است. روش پژوهش: پژوهش حاضر از دیدگاه هدف کاربردی و روش پژوهش آن تحلیلی- مقایسه‌ای است. داده‌ها به صورت کتابخانه‌ای جمع آوری شده‌اند. برنامه‌های آموزشی از طریق وب‌سایت رسمی دانشگاه برای انگلیس و وزارت علوم، تحقیقات و فناوری ایران تهیه شد، که در آن‌ها محتوا و سرفصل دروس، بر اساس مدل ویلسون تحلیل محتوا شده است. سپس یافته‌ها مورد مطالعه تطبیقی با یکدیگر قرار گرفته و نتایج توسط نمودارها و جداول ارائه شده است. یافته‌ها: میزان آموزش حوزه‌های اساسی مدل ویلسون، یعنی حوزه‌های "افراد"، "محتوای اطلاعاتی"، "نظام‌های اطلاع رسانی" و "سازمان‌ها" در برنامه درسی دوره ارشد علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه شفیلد انگلیس به ترتیب 37/25%، 56/23%، 30/23% و 77/27% است. میزان آموزش همین حوزه‌ها در برنامه درسی ایران به ترتیب 11/20%، 25/39%، 48/22% و 16/18% است. نتیجه‌گیری: میزان انطباق برنامه درسی دوره کارشناسی ارشد علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه شفیلد با مدل ویلسون 9/93% است و میزان انطباق همین برنامه درسی در ایران 5/71% است. برای بالا بردن میزان این انطباق در برنامه درسی ایران، نیاز به برقراری توازن بیشتری در آموزش حوزه‌های مختلف مدل ویلسون وجود دارد. در واقع باید حوزه‌های افراد، نظام‌های اطلاع‌رسانی و سازمان‌ها را تقویت کرد و از تأکید بر حوزه محتوای اطلاعاتی کاست. برای انجام این مهم می‌توان از برنامه درسی انگلیس الگوبرداری و سپس آن را بومی‌سازی نمود.

چکیده انگلیسی:

Objective: The purpose of this research is to evaluate and improve the new Masters curriculum of Library and Information Science in Iran, through comparing with England’s curriculum, based on Wilson model. Methods: This is an applied research. The research has an analytical comparative method. It is done in two stages, first the content of the courses are analyzed, then compare this analysis results with each other. Data are collected through documentary research. Results: The Wilson proposal model has 4 areas of education; people, information content, information systems and organizations. Findings indicate that Sheffield University curriculum (as the representative of England) respectively covers these subjects as follows: 25.37%, 23.56%, 23.30%, 27.77%. And the Iran's: 20.11%, 39.25%, 22.48% and 18.16%. Conclusion: Results show that the curriculum of Sheffield university of England is more compatible with Wilson Model with the rate of 93.9%. And the Iran's curriculum rate is 71.5%. To improve this compatibility for Iran curriculum, it is better to increase the areas of people, information systems and organizations, and decrease the area of information content. This made the curriculum more balanced. To achieve this, England curriculum can be used as a pattern after localization.

منابع و مأخذ:

بهمن آبادی، ع.ر. (1381).مبانی،تاریخچهوفلسفهعلمکتابداری. تهران:کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران.

حری، ع.؛ نشاط، ن. (1393). در محضر استاد: گفتارهای از دکتر حری. تهران: نشر کتابدار.

رادفر، ا.ح. (1392). جستاری پیرامون نقش اساتید علم اطلاعات و دانش شناسی در تقویت انگاره‌های حرفه‌ای دانشجویان. تهران: منتشران اندیشه.

علیمحمدی، د. (مهر 1390).برنامه درسى دکتراى کتابدارى و اطلاع رسانى:  مطالعه تطبیقى ایران و آمریکاى شمالى. کتابماهکلیات، 14 (10)،  64-71.

فدائی عراقی، غ.ر.(1392). از کتابداری و اطلاع رسانی تا علم اطلاعات و دانش شناسی. تهران: نشر چاپار.

کُرد، س. (1392). گرایش‌های برنامه‌های درسی تخصصی مقاطع تحصیلی مختلف رشته علم اطلاعات و دانش‌شناسی در ایران بر اساس مدل برنامه درسی ویلسون، پ‍ای‍ان‌ن‍ام‍ه دوره کارشناسی ارشد: دانشگاه پیام نور مشهد.

کوچک، آ.؛ سمیرمی زاده، م. (1383). میزان به کارگیری فن آوری نوین اطلاعاتی در برنامه درسی دانشجویان مقاطع کارشناسی و کارشناسی ارشد رشته کتابداری و اطلاع رسانی شهر اهواز. مجله کتابداری، 38 (41)، 185-210.

کیانی خوزستانی، ح. (1376). نظام آموزش کتابداری در دانشگاه‌های ایران، در دو دوره قبل و بعد از انقلاب اسلامی و نکات لازم در اصلاح و بهبود وضعیت موجود. تحقیقات اطلاع رسانی و کتابخانه‌های عمومی، 7 (2)، 35-49.

محمودی، ع.ر.؛ یارفیروزآبادی، ح. (1391). جمع آوری و پردازش اطلاعات در روابط عمومی. تهران: ساکو.

مرتضایی، ل. (1379). بررسی تطبیقی تحصیلات تکمیلی علوم کتابداری و اطلاع رسانی در انگلستان، آمریکا، هند و ایران، علوم اطلاع رسانی. پردازش و مدیریت اطلاعات، 15 (3 و 4)، 1- 6.

مرتضایی، ل. (1380). تحصیلات تکمیلی علوم کتابداری و اطلاع رسانی در ایران و چند کشور جهان، بررسی تطبیقی. تهران: مرکز اطلاعات و مدارک علمی ایران.

مرتضایی،ل. (1383). طراحیبرنامهدرسیکارشناسیارشدعلومکتابداریواطلاعرسانی. تهران: مرکز اطلاعات و مدارک علمی ایران.

میرزایی، ع. (1383). بررسی برنامه درسی رشته کتابداری و اطلاع رسانی مقطع کارشناسی ارشد ایران و چند کشور منتخب بر اساس مدل ویلسون. پایان نامه دوره کارشناسی ارشد: دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی ایران.

Bronstein, J. (2007). Current Trends in Library and Information Studies Curricula Around the World: looking for the User-Centered Approach. Journal of Information, Communication & Ethics in Society. 5 (2/3), 59-78.

Buckland, M. (2011). What kind of science can information science be?. [Online], available at: http://people.ischool.berkeley.edu/~buckland/whatsci.pdf. [23 June 2014].

Hjoland, B. (2000). Library and information science: Practice, Theory, and Philosophical basis. Information Processing and management, 36 (3), 501-535.

Juznic, P., Badovinac, B. (2005). Toward library and information science education in the European Union: A comparative analysis of library and information science programmes of study for new members and other applicant countries to the European Union. New Library World, 106 (3/4), 173-186.

Markey, K. (2004). Current Educational Trends in the Information and Library Science Curri culum. Journal of Education for Library and Information Science. 45 (4), 317-339.

Brook Stowe (2011). Towards establishing a continuum in curriculum integrated library instruction. Reference Services Review, 39 (1), 81-97.

Wilson, T. D. (2001). Mapping the Curriculum in Information Studies. Journal of New Library World. 102 (11/12), 436-442.