XML
-
-
فهرست مقالات
-
دسترسی آزاد مقاله
1 - معناشناسی واژه قرآنی برکت و مشتقات آن و سیر تحول آن تا عصر نزول
وحید صفاچکیده برکت یکی از مفاهیم اساسی در قرآن و عهدین به شمار می رود به طوری که در فرهنگ مسلمانان و سایر اهل کتاب حضور فعّال و روشنی دارد؛ با این حال به دلیل احساس وضوح معنا، کمتر به عمق معنای آن پرداخته شده است. در این مقاله می کوشیم با استفاده از متدهای مختلف زبان شناسی تار چکیده کاملچکیده برکت یکی از مفاهیم اساسی در قرآن و عهدین به شمار می رود به طوری که در فرهنگ مسلمانان و سایر اهل کتاب حضور فعّال و روشنی دارد؛ با این حال به دلیل احساس وضوح معنا، کمتر به عمق معنای آن پرداخته شده است. در این مقاله می کوشیم با استفاده از متدهای مختلف زبان شناسی تاریخی، همانند معناشناسی و ریشه شناسی تاریخی، معنای این واژه را از قدیمی ترین کاربرد آن در زبان موسوم به نوستراتیک باستان و آفروآسیایی پی جویی کرده و با استفاده از اطلاعات موجود در فرهنگ های زبان های سامی؛ همچون اکدی، عبری، آرامی، حبشی، سبئی و ... سیر تحول معنای این واژه را در زبان آفروآسیایی و سامی باستان تا دوره زبان عربی عصر نزول و کمی پس از آن دنبال کنیم و به فراخور درک معنای این واژه در بافت فرهنگی خود، به فهم دقیق تری نسبت به معنای این واژه و مشتقات آن در قرآن کریم دست یابیم. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
2 - بررسی تحلیلی روایات عرضه درگزاره های تاریخی مربوط به سیره پیامبر و اهل بیت علیه السلام
لیلا ابراهیمیگزاره و اخبار تاریخی ناظر به سیره پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله و اهل بیت علیهم السّلام، یکی از شاخه هایی است که در تفسیر آیات قرآن از اهمیتی قابل توجه برخوردار است. ولی به دلیل وجود اطلاعات غلط تاریخی در این زمینه که ناشی از جعل، دستکاری و ضعف رخ داده، نمی توان به تم چکیده کاملگزاره و اخبار تاریخی ناظر به سیره پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله و اهل بیت علیهم السّلام، یکی از شاخه هایی است که در تفسیر آیات قرآن از اهمیتی قابل توجه برخوردار است. ولی به دلیل وجود اطلاعات غلط تاریخی در این زمینه که ناشی از جعل، دستکاری و ضعف رخ داده، نمی توان به تمام این اخبار و گزاره ها اعتماد کرد. این مقاله با روش مطالعه تحلیلی و با هدف تبیین گستره و مفاد روایات عرضه، به نقد و بررسی نمونه های تاریخی مربوط به سیره پیامبر و اهل بیت علیهم السّلام پرداخته است. در منابع حدیثی شیعه و اهل سنّت، یکی از راه‌های سنجش احادیث و تشخیص سره از ناسره، عرضه به قرآن است؛ از این رو وقتی بر مبنای روایات عرضه گفته شد که روایات را باید بر قرآن عرضه کرد در حالیکه اعتبار روایت از نقل تاریخی بیشتر است، پس قطعاً باید سیرة منقول هم بر قرآن عرضه شود تا گزاره های صحیح تاریخی از سقیم آن ها تفکیک داده‌شوند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
3 - سیرتاریخی اندیشه های تفسیری آیات الست : بررسی انتقادی و نوآوری
سید حسین کریمپوربررسی مفاد رمزآلود آیات الست (اعراف/172ـ 174) از دیرباز مورد توجه محدثان، مفسران و اندیشمندان مسلمان بوده‌است. نگاهی به دیدگاه‌های ارایه شده از ألست در تاریخ تفکر اسلامی، حکایت از اهتمام پیوسته برای عرضة اندیشه‌ای نو در تفسیر این آیات است، تفسیری که در عین انطباق با ظوا چکیده کاملبررسی مفاد رمزآلود آیات الست (اعراف/172ـ 174) از دیرباز مورد توجه محدثان، مفسران و اندیشمندان مسلمان بوده‌است. نگاهی به دیدگاه‌های ارایه شده از ألست در تاریخ تفکر اسلامی، حکایت از اهتمام پیوسته برای عرضة اندیشه‌ای نو در تفسیر این آیات است، تفسیری که در عین انطباق با ظواهر آیات و مبانی دینی، خردپذیر و نمایانگر ابعاد پیچیده و مبهم آیه باشد. قلم حاضر، با بکارگیری روش توصیفی- تحلیلی، پس از ریشه‌‌یابی دیدگاه‌ها و ارزیابی اندیشه‌های تفسیری آیات ألست، به ارایه نظریه جدید دست یازیده است. نتیجه پژوهش به این معنا انجامیده که تشتّت آرای مفسران، بیش از آن که ناشی از پیچیدگی مفاد آیات باشد متأثر از توجه افراطی به روایات و غفلت از آسیب غلو و اسرائیلیات است. همچنین تحقیق حاضر با تامّل بیشتر در مفردات، ترکیبها و نیز تکیه بر سیاق آیات بر این نظر تأکید کرده که مفاد آیات الست، نه میثاق عمومی برای همه انسانها، بلکه بیان رخدادی ویژه برای افرادی است که اهل بهانه و انکار بودند. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
4 - ساختار هندسی آیات تاریخی قرآن کریم
محمدحسن احمدیآیات تاریخی، بخش قابل توجهی از آیات قرآن را به خود اختصاص داده اند و در عین حال، از توجه بایسته دور مانده اند. این که مراد از آیات تاریخی چیست، گستره توزیع و فراوانی آن در قرآن به چه صورت است و این که چه طبقه بندی از این آیات می توان ارایه داد و اساسا این که وجه تمایز ا چکیده کاملآیات تاریخی، بخش قابل توجهی از آیات قرآن را به خود اختصاص داده اند و در عین حال، از توجه بایسته دور مانده اند. این که مراد از آیات تاریخی چیست، گستره توزیع و فراوانی آن در قرآن به چه صورت است و این که چه طبقه بندی از این آیات می توان ارایه داد و اساسا این که وجه تمایز این دسته آیات از آیات دیگر قرآن چیست؛ سوالاتی است که ضرورت این موضوع را تبیین می کند. در این مقاله برانیم تا به تدوین نمایه جامعی از آیات تاریخی قرآن دست یازیم تا با اتکاء به آن بتوان نگاه جامع تری نسبت به این بخش از آیات قرآن داشت. بررسی این آیات به تفکیک هر سوره و به صورت موضوعی نشان خواهد داد که دو رویکرد حداقلی و حداکثری نسبت به گستره آیات تاریخی، قابل طرح است. بر این اساس، ابتدا هندسه آیات تاریخی و سپس ویژگی های آن را بررسی می کنیم و سپس به تبیین رابطه آیات تاریخی با عهدین خواهیم پرداخت و در این خصوص، دیدگاهی غیر از دیدگاه اقتباس و تصحیح را مطرح خواهیم کرد و نگاه جدیدی به تفسیر تاریخی نیز مطرح خواهیم کرد. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
5 - سیر تطورات تاریخی نسخ با تکیه بر مطالعه موردی نسخ از منظر فخررازی و علامه طباطبایی
رضا بنی اسدیمسأله نسخ به عنوان یکی از مسائل مهم در حوزه علوم قرآنی از زمان های بسیار دور مورد توجه مفسران فریقین بوده است. از نیمه قرن دوم تا کنون، نگارش هایی خواه مستقل و خواه در ضمن مطالب دیگر در زمینه ناسخ و منسوخ وجود داشته است. نوع نگاه مفسران به این مساله مبتنی بر ملاک ها، ش چکیده کاملمسأله نسخ به عنوان یکی از مسائل مهم در حوزه علوم قرآنی از زمان های بسیار دور مورد توجه مفسران فریقین بوده است. از نیمه قرن دوم تا کنون، نگارش هایی خواه مستقل و خواه در ضمن مطالب دیگر در زمینه ناسخ و منسوخ وجود داشته است. نوع نگاه مفسران به این مساله مبتنی بر ملاک ها، شرائط و اقسامی است که برای آن قائل هستند. پذیرش هر یک از ملاک ها و پذیرش هر نوع شرطی، آثار خاصی در تفسیر قرآن پژوهان به جای خواهد گذاشت. این پژوهش به بررسی تطبیقی میان دیدگاه علامه طباطبایی از مفسّران برجسته شیعی و امام فخر رازی از مفسّران برجسته اهل سنت و اشعری مسلک، پیرامون پدیده نسخ پرداخته و نقاط اشتراک و اختلاف این دو مفسّر بزرگ را در مساله نسخ و ریز موضوعات آن بیان نموده است. آن چه مسلّم است، این دو مفسّر از نظر اصل تحقق نسخ در قرآن، اختلافی با یکدیگر ندارند، بلکه اختلاف ایشان در دامنه نسخ و اقسام آن می باشد که در این میان، برخی از این اختلافات مبنایی و برخی دیگر بنایی است. پرونده مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
6 - بررسی و نقد شیوه تفسیرتاریخی قرآن
حدیثه سلیمانیدر دوران معاصر، برخی از قرآن پژوهان به شیوه تفسیر تاریخی روی آورده اند. اختلاف نظر میان موافقان و مخالفان این شیوه و نو ظهور بودن آن، ایجاب نمود تا این پژوهش با کمک منابع کتابخانه ای و روش تحلیلی و توصیفی، به بررسی نقاط قوت و ضعف تفسیر تاریخی بپردازد. پیداست که هرچند بر چکیده کاملدر دوران معاصر، برخی از قرآن پژوهان به شیوه تفسیر تاریخی روی آورده اند. اختلاف نظر میان موافقان و مخالفان این شیوه و نو ظهور بودن آن، ایجاب نمود تا این پژوهش با کمک منابع کتابخانه ای و روش تحلیلی و توصیفی، به بررسی نقاط قوت و ضعف تفسیر تاریخی بپردازد. پیداست که هرچند برخی از مبانی و اصول اولیه تفسیر تاریخی مانند روایات ترتیب نزول، از اتقان لازم و کافی برخوردار نیست، امّا در مجموع می توان از این شیوه با استناد به تاریخ نزول، تاریخ صدر اسلام و سیره نبوی به شکل تفسیر موضوعی و تحول آفرینی و فرهنگ سازی در جوامع تمسک جست. پرونده مقاله
-
حقوق این وب‌سایت متعلق به سامانه مدیریت نشریات دانشگاه آزاد اسلامی است.
حق نشر © 1403-1400