کد مقاله : 140307061185229 بازدید : 139 صفحه: 1 - 12

نوع مقاله: پژوهشی

ارزیابی تناسب برنامه درسی درس"کار و فناوری" در دوره اول متوسطه از دیدگاه مدیران، دبیران، دانش آموختگان و برنامه ریزان درسی

محورهای موضوعی : فصلنامه مهارت های روانشناسی تربیتی

مریم امیدوار ¹ , عزت اله نادری ² , مریم سیف نراقی ³

1 - دانشجوی دکتری برنامه ریزی درسی، گروه علوم تربیتی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
2 - استاد، گروه علوم تربیتی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
3 - استاد، گروه علوم تربیتی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

تاریخ دریافت : 1403/06/24 تاریخ پذیرش : 1403/07/23 تاریخ انتشار : 1403/07/24

کلید واژه: برنامه درسی, درس کار و فناوری, اول متوسطه ,

چکیده مقاله :

یکی از مهم‌ترین مسائل مربوط به محتوا، کیفیت و نحوه پرداختن به محتوا و تدریس آن است. هدف پژوهش حاضر بررسی میزان تناسب اهداف راهنمای برنامه درسی درس «کار و فناوری» در دوره اول متوسطه از منظر مدیران، دبیران، دانش آموختگان و برنامه ریزان درسی بود. تحقیق با روش تحلیل مطالعات و تکنیک دلفی با هدف کاربردی انجام شد. جامعه شامل متخصصان دارای سابقه کار در برنامه ریزی درسی، مدیران و دبیران درس کار و فناوری و دانش آموختگان مقطع اول متوسطه شهر تهران و نمونه تحقیق شامل 10 نفر از متخصصان برنامه‌درسی، 10 نفر مدیران و 24 نفر از دبیران درس کار ‌‌و‌ فناوری و تعداد380 نفر دانش آموخته دوره اول متوسطه بود که انتخاب نمونه‌ها بطور هدفمند انجام شد. پرسشنامه محقق ساخته برای تمامی افراد به روش دسترس ارسال و جمع آوری شد. میزان خی‌دو کلی حاصل از مقایسه فراوانیهای چهار گروه مدیران، دبیران، متخصصان برنامه درسی و دانش‌آموختگان برحسب اهداف برنامه درسی درس «کار و فناوری» 285/28بوده که از نظر آماری معنادار است (005/0p=)؛ لذا می توان اذعان داشت که اهداف برنامه درسی درس «کار و فناوری» در دوره اول متوسطه از منظر دانش‌آموختگان، دبیران، مدیران و متخصصان برنامه درسی مناسب است. با توجه به مناسب بودن اهداف برنامه درسی درس «کار و فناوری» در دوره اول متوسطه، ضروری است به پایش دوره ای اهداف برنامه درسی و استمرار تناسب مفاد آن در راستای ارتقاء وضعیت موجود، توجه مستمر گردد.

چکیده انگلیسی:

One of the most important issues related to the content is the quality and the way of dealing with the content and teaching it. The aim of the present study was to investigate the appropriateness of the goals of the "Work and Technology" curriculum guide in the first year of high school from the perspective of principals, teachers, graduates and curriculum planners. The research was carried out with the method of analysis of studies and Delphi technique with practical purpose. The statistical population includes experts with work experience in curriculum planning, managers and teachers of work and technology courses and graduates of the first level of secondary schools in Tehran and the research sample includes 10 curriculum specialists, 10 managers and 24 teachers of work and technology courses and there were 380 people who graduates of the first year of high school and the samples were selected purposefully. A researcher-made questionnaire was sent and collected to all people in an accessible way. The total chi-square result from the comparison of the frequencies of the four groups of managers, teachers, curriculum specialists and graduates according to the objectives of the "Work and Technology" course curriculum was 28.285, which is statistically significant (p=0.005); Therefore, it can be acknowledged that the objectives of the "Work and Technology" curriculum in the first year of high school are appropriate from the perspective of graduates, teachers, administrators and curriculum specialists. Considering the appropriateness of the objectives of the curriculum of the "Work and Technology" course in the first year of secondary school, it is necessary to pay continuous attention to the periodic monitoring of the objectives of the curriculum and the continuation of the appropriateness of its contents in order to improve the existing situation

منابع و مأخذ:

1. شاهواری، معصومه؛ کیان مرجان و نیکنام، زهرا (1395). کاروفناوری: تجربه زیسته معلمان دوفصلنامه نظریه و عمل در برنامه درسی، ۴(۸): 180-159.
2. آزاد، ابراهیم (1396). ویژه نامه رشد آموزش فنی و حرفه‌ای و کار دانش، تهران: نشر دانش.
3. حسینی، سید محمد حسین (1403). ارزشیابی بسته‌های آموزشی پایه دهم چهار رشته منتخب شاخه فنی و حرفه‌ای، پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش.
4. فتحی واجارگاه، کوروش و آقازاده، محرم (1402). راهنمای کتاب‌های درسی، تهران: انتشارات آییژ.
5. کیامنش، علیرضا (1401). روش‌های ارزیابی آموزشی، تهران: انتشارات دانشگاه پیام نور.
6. ابراهیم¬کافوری، کیمیا؛ ملکی، حسن و خسروی¬بابادی، علی¬اکبر (۱۳۹۴). بررسی نقش عناصر برنامه¬درسی کلاین در افت-تحصیلی ریاضی سال اول دوره متوسطه از دیدگاه شرکای برنامه درسی، مجله پژوهش در برنامه¬ریزی¬درسی، 44(12): 50-62.
7. کریمی، زهره (1400). تحلیل محتوای کتاب درسی کار و فناوری پایه هفتم، تهران: نشر نیما.
8. جاوید پرور، لیلا؛ محمدی نایینی، مژگان و فقیهی، علیرضا (1401). ارزیابی مولفه های کار آفرینی در برنامه درسی تجربه شده درس کارآفرینی و تولید مقطع دوم دبیرستان شهر اصفهان از دیدگاه دانش آموزان. ماهنامه جامعه شناسی سیاسی ایران، 5(12): 1919-1908.
9. اسماعیلی‌کیا، غریبه و ملانظری، مهناز (1394). چارچوبی برای تحول در نظام پاسخ‌گویی مالی و عملیاتی دانشگاه‌های دولتی ایران از دیدگاه خبرگان. حسابداری سلامت، 4(4): 1-25.
10. مهر محمدی، محمود (1403). تحلیل محتوای کتب ریاضی متوسطه اول بر اساس تفکر خالق، تهران: انتشارات سمت.
11. امینی مهر، اکبر؛ حجازی، رضوان و شهیم پرمهر، ضیاالدین. (1394). بررسی سودمندی مبنای حسابداری تعهدی بر شفافیت گزارشگری و مسئولیت پاسخگویی در دانشگاههای وابسته به وزارت علوم،تحقیقات و فنآوری (مطالعه موردی دانشگاه خوارزمی تهران. حسابداری دولتی، 1(2): 55-66.
12. ملکی، حسن (1394). مبانی برنامه‌ریزی آموزش متوسطه، تهران: انتشارات سمت.
13. یاوری، علی؛ احمدی، ایرج و روضه ای، منصور (1392). ضرورت بر به کارگیری حسابداری تعهدی در دانشگاه علوم انتظامی امین. فصلنامه توسعه مدیریت منابع انسانی و پشتیبانی, 1392(28): 129-148.
14. نادری، عزت‌الله و سیف نراقی، مریم (1397). غفلت‌ها و کاستی‌ها در تحقیقات و مصادیق آنها، تهران: نشر ارسباران.
15. باغدارنیا، مجتبی؛ احقر، اقدسی و احمدی، امینه (1397). طراحی و اعتبارسنجی الگوی آموزش فناوری اطلاعات و ارتباطات (فاوا) برای کارکنان. فناوری آموزش, 12(3): 203-218.
16. نوروززاده، مجید و فتحی واجارگاه، کوروش (1403). درآمدی بر برنامه ریزی‌درسی دانشگاهی، تهران: انتشارات موسسه پژوهش و برنامه‌ریزی آموزش عالی.
17. Mousa Chamani, A., Ghaffari, S., Ziaee, S., & Mousavi Chelek, A. (2022). Analysis of Knowledge Management Components in Higher Education Resources and Curricula (Using Meta-Synthesis Method). Library and Information Sciences, 24(4): 178-204.
18. Taghizadeh M, Nistani M R, Sharifian F. (2022). Elements and components of practice -based curriculum model in higher education (Case study of educational sciences). Journal of theory and practice in the curriculum, 10(19): 119-162.
19. Shafiei, S., Ayati, M., Akbari Borang, M., Pourshafei, H., & Shokouhi Fard, H. (2022). The Role of Hidden Curriculum in Thinking Style and Communication Styles of Secondary School Students in Mehran. Research in Curriculum Planning, 19(2): 195-206.
20. Mohammadi, M., Naseri Jahromi, R., Mirghafari, F., Khademi, S., Taheri, F., & Seidi, M (2021). Designing a Framework of Recognizing the Medical Students Professional Identity based on the Hidden Curriculum: Synthesis Approach. Research in Curriculum Planning, 18(43): 21-34.
21. Kosiret, A., Indiyah, F. H., & Wijayanti, D. A. (2021). The Use of Generative Learning Model in Improving Students' Understanding of Mathematical Concepts of Al-Azhar 19 Islamic High School. International Journal of Progressive Mathematics Education, 1(1): 16-26.
22. Lee, J., & Song, J. H. (2022). Developing a Conceptual Integrated Model for the Employee's Learning Agility. Performance Improvement Quarterly. 34(4): 367-394.
23. Mohajernia, K. (2021). Model of learning agility of elementary school students, 10th International Conference on Psychology, Counseling and Educational Sciences.

متن کامل:

$C:\Users\ALI\Desktop\Picture4.jpg$ فصلنامه مهارت های روانشناسي تربيتي

دانشگاه آزاد اسلامي واحد تنكابن

سال پانزدهم، شماره سوم، پاییز 1403، پیاپی 59

صص 12-1

ارزیابی تناسب برنامه درسی درس «کار و فناوری» در دوره اول متوسطه از دیدگاه مدیران، دبیران، دانش آموختگان و برنامه ریزان درسی

مریم امیدوار 1، عزت اله نادری 2*، مریم سیف نراقی 2

1) دانشجوی دکتری برنامه ریزی درسی، گروه علوم تربیتی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

2) استاد، گروه علوم تربیتی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

*نویسنده مسئول: eznaderi@hotmail.com

تاريخ دريافت مقاله 24/06/1403 تاريخ پذيرش مقاله 23/07/1403

چکیده

کلید واژگان: برنامه درسی، درس کار و فناوری، اول متوسطه.

مقدمه

وزارت آموزش و پرورش با رونمایی از سند تحول بنیادین در نظام آموزش فعلی با تدوین سندی کاملا بومی مسیر جدیدی را بازکرد و برنامه‌های متنوعی را برای دانش‌آموزان و رسیدن به ایران 1404 تدوین کرد.یکی از برنامه‌های درسی، برنامه درسی کار و فناوری بود.پس از رسیدن کتاب کار و فناوری به دست معلمانی که مجریان این برنامه‌درسی بودند (شاهواری و همکاران، 1395). در برنامه های آموزشی مدارس هدفهای کلی آموزشی شامل نتایج نهایی فعالیتهای آموزش و پرورش بیان می‌شوند که جهت‌های کلی برنامه‌های تعلیم و تربیت را مشخص می‌کنند، به هنگام برنامه‌ریزی‌های آموزشی و پرورشی تعیین می‌شوند، معلمان مستقیماً تعیین کننده این هدفها نیستند ولی در تحقق آنها نقش اصلی را بر عهده دارند. کسب دانش و مهارت های الزم برای کار یکی از اهداف مهم در نظام های رسمی تعلیم و تربیت است. این نظام ها در تلاش هستند در جهت آماده سازی افراد برای اشتغال، منابع خود را مورد استفاده بهینه قرار دهند. بدین منظور مهارت آموزی و تربیت حرفه ای برای افراد، پیش از قرار گرفتن در جامعه، از طریق آموزش رسمی با گنجاندن دروسی که آگاهی های شغلی و حرفه ای دانش آموزان را افزایش و آنها را به کسب دانش و مهارت های الزم برای کار سوق دهند فراهم می گردد. در واقع این مهارت ها به شکل عینی و عملی و با بهره گیری کامل از مزایای محیط های یادگیری مختلف، برنامه های کارآموزی مبتنی بر تجربهآموزی در کار را تأکید می کند. از آنجا که برنامه درسی، درس کار و فناوری بر اساس «شایستگی محوری» می‌باشد، با برنامه درسی «رشته محور» دارای تفاوت هایی است که همه ارکان آموزش را تحت تاثیر قرار می‌دهد. می‌توان گفت این تفاوت‌ها در فرایند آموزش چهار مرحله چرخش تحولی را ایجاد می‌کنند، اولین چرخش تحولی به جای آموزش‌های نظری و کلاس درس به آموزش عملی و کارگاه و دنیای کار واقعی می‌پردازد، چرخش تحولی دوم « فراگیر محوری» را به جای « معلم محوری» قرار می‌دهد و نقش معلم از یاددهنده به تسهیل کننده یادگیری تبدیل می‌شود. سومین و اصلی‌ترین چرخش تحولی تضمین کیفیت و آرام کردن بستر انتقال از مدرسه به محیط کار است و در پایان به عنوان چهارمین چرخش تحولی ارائه آموزش از مدرسه به محیط کار واقعی با مشارکت دنیای کار مورد توجه قرار می‌گیرد (حسینی، 1403). اماارائه برنامه‌های درسی جدید با سرعتی زیاد و نادیده گرفتن مسائل معلمان و عدم آماده سازی آنان برای تطابق با تغییرات و عدم حضور معلمان در هسته برنامه ریزی درسی عملا شکست خوردند. در اغلب کشورها آموزش تولید، کار با ابزارها و فناوری ارتباطات و اطالعات به عنوان یک قسمت اصلی از برنامه درسی دوره آموزش ابتدایی در نظر گرفته می شود. امروزه سواد فناورانه و سواد اطالعاتی به همراه توانایی در انجام کارهای اولیه شغلی همچون سواد آموزی و حساب کردن از جمله ضروریاتی است که با زندگی روزمره در ارتباط است. (فتحی واجارگاه و آقازاده، 1402). لذا شناخت زمینه‌ها و ایجاد بستر لازم برای اجرا، مستلزم آگاهی از عوامل موثر بر اجرای برنامه‌های درسی است. هدف از آموزش کار و فناوری در دوره ابتدایی، دستیابی دانش آموزان به سطوح اولیه شایستگی های کار و فناوری است. برای نمونه سطوح شایستگی مدیریت زمان عبارت است از: حضوروانجام کار به موقع. الویت بندی کارها و تهیه برنامه زمانی برای کارها، تهیه برنامه زمانی کارهای پیچیده و بزرگ. در دوره ابتدایی تمرکز بر روی سطح یک و دو شایستگی است. شیوه آموزش کتاب کار و فناوری در دوره ابتدایی، در سه سال اول دوره ابتدایی، آموزش کار و فناوری تنها به شیوه تلفیقی می باشد، لذا درس مستقل برای کاروفناوری در سه سال اول وجودندارد. در حالی کهآموزش کاروفناوری در سه سال دوم)پایه های چهارم، پنجم و ششم( به دو صورت تلفیقی و درس مستقل ارائه می شود (کیامنش، 1401). اهداف، عناصر اصلی برنامه ریزی درسی بوده و برنامه ها برای دستیابی به آن، طراحی و سپس اجرا می‌شوند. تمام کارها و وظایف اعم از نیازسنجی، تعیین محتوا، روش تدریس، اجرا و ارزشیابی به منظور دستیابی به اهداف شکل میگیرند و عملی می‌شوند. هدف ها در واقع قصد نهایی تعلیم و تربیت بوده و یا نتایجی را مشخص می سازند که انتظار می رود، پس از اجرای یک برنامه درسی، بتوان در رفتار یادگیرنده مشاهده نمود (ابراهیم کافوری و همکاران، ۱۳۹۴). در واقع هدف برنامه درسی، به منظورایجاد تغییرات در رفتار یادگیرنده اجرا می‌شود (کریمی، 1400). با توجه به اینکه معلمان به عنوان عاملان اصلی، در فرایند اجرای برنامه درسی نقش برجسته‌ای دارند، بررسی تجارب آنان در تدریس برنامه‌های درسی جدیدمانند درس "کار و فنآوری" می‌تواند علت سردرگمی آنان را مشخص کند، لذا هدف پژوهش حاضر بررسی میزان تناسب اهداف راهنمای برنامه درسی درس "کار و فناوری" در دوره اول متوسطه از منظر مدیران،دبیران،دانش آموختگان و برنامه ریزان درسی بوده است.

مبانی نظری

آسیب شناسی برنامه های درسی در سطح عملیاتی (حوزه اجرا) را باید از حوزه های مغفول پژوهش های آموزشی در ایران دانست که تحقیق چندانی درباره آن صورت نگرفته است. با مرور گزارش های موجود در سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی وزارت آموزش و پرورش در خصوص موضوع پژوهش، تحقیقاتی به این شرح استخراج گردید.

مهر محمدی (1403)پژوهشی با عنوان تحلیل محتوای کتب ریاضی متوسطه اول بر اساس تفکر خالق انجام دادند. هدف پژوهش بررسی جایگاه مؤلفه های خالقیت در کتاب درسی ریاضی مقطع متوسطه اول است.روش تحقیق در این پژوهش توصیفی از نوع تحلیل محتوا است. جامعه آماری این پژوهش شامل کتب درسی ریاضی متوسطه اول در سال تحصیلی 92 است. حجم نمونه برابر با حجم جامعه انتخاب گردید. نتایج حاصل حاکی از آن بود که میزان توجه و درگیری با شاخصهای الگوی خالقیت پلسک و مقدار ضریب اهمیت هر یک از این شاخص- ها در کتب ریاضی متوسطه بسیار کم بوده و محتوای درسی کتب مذکور بر اصول خالقیت پلسک منطبق نیست و مطابق این دیدگاه کمتر میتوانند در ایجاد و پرورش خالقیت در یادگیرندگان مؤثر باشند.

جاوید پرور و همکاران (1401) در تحقیقی با عنوان ارزیابی مولفه های کار آفرینی در برنامه درسی تجربه شده درس کارآفرینی و تولید مقطع دوم دبیرستان شهر اصفهان از دیدگاه دانش آموزان انجام دادند. در این پژوهش به روش تحلیل محتوا، به تعیین میزان مساله محوری و درگیری فعال فراگیران با کتاب های فارسی، مطالعات اجتماعی، قرآن و کار و فناوری سال 96 پایه ششم دبستان بر اساس تکنیک ویلیام رومی پرداخته شده است، که به صورت سرشماری تمام محتوای متون، پرسش ها و تصاویر هر چهار کتاب مورد تحلیل قرار گرفت. در تحلیل متن، سواالت و تصاویر کتاب مطالعات اجتماعی مورد بررسی قرار گرفت که ضریب درگیری دانش آموز با متن، سوالات و تصاویر محاسبه گردید. نتایج نشان داد فقط سوالات در میزان تعیین شده تکنیک مذکور که گستره ای بین 4/0 تا 5/1 است که مبین فعال بودن سوالات است. در قسمت پرسش ها، در هر چهارکتاب ضریب درگیری یادگیرندگان با پرسش ها، نشان دهنده میزان درگیری بیش ازحد تعیین شده تکنیک یاد شده است. نتیجه تحلیل حاکی از این بود که متون و تصاویر این سه کتاب به صورت غیرفعال تنظیم شده است. درصورتی که نتایج تحلیل کتاب کار و فناوری، فعال بودن هر سه بخش متن، پرسش و تصویر را تایید می کند. کریمی (1400) در پژوهش خود به دنبال تحلیل محتوای کتب درسی کار و فناوری پایه نهم دوره متوسطه اول از منظر توسعه کارآفرینی بودند.روش پژوهش، تحلیل محتوای کمی و جامعه آماری، کتاب کار و فناوری پایه نهم در سال تحصیلی 92 بود. آنها در نتیجه گیری خود بیان داشتند که در کتاب کار و فناوری نهم، مولفه کنترل درونی با ضریب اهمیت 239/0 دارای بیشترین توجه و مولفه خالقیت با ضریب اهمیت 05/0 دارای کمترین توجه است. با توجه به نقش مهمی که نهاد آموزش و پرورش در تقویت روحیه کارآفرینی در دانش آموزان به عهده دارد، آن چنان که شایسته است در کتاب کارو فناوری نهم به مؤلفه های کارآفرینی به شکل متعادل توجه نشده است. همچنین نتایج تحقیق اسماعیلی‌کیا و ملانظری (1394) با عنوان چارچوبی برای تحول در نظام پاسخ‌گویی مالی و عملیاتی انجام گرفته بود. نوع پژوهش کاربردی و روش آن توصیفی از نوع پیمایشی میباشد. جامعه آماری پژوهش مدیران و دبیران پایه هفتم شهر تبریز را در برگرفته است. نتایج نشان میدهد که عناصر برنامه درسی کار و فناوری شامل راهبردهای تدریس، مواد و منابع آموزشی، فضای آموزشی و عوامل مادی و انسانی از نظر دبیران بر اجرای برنامه درسی مؤثر میباشد همچنین بین دیدگاه مدیران و دبیران در خصوص اثرگذاری عوامل انسانی و مادی بر اجرای برنامه درسی کار و فناوری تفاوت معناداری وجود دارد.

گاهی اوقات بهترین برنامه های درسی که از لحاظ منطقی به خوبی طراحی و تدوین شده اند، به علت اجرای ناقص یا نادرست ممکن است در دستیابی به اهداف مورد نظر با شکست مواجه شده اند. به این دلیل تجربیات آموزشی بسیاری از کشورها حاکی از آن است که برنامه ها به خوبی تعریف شده به علت نارسایی ها و مشکالت اجرایی یا به مرحلهی عمل درنیامده اند و یا در صورت اجرا، با موفقیت همراه نبوده اند. برنامه درسی کار و فناوری نیز از این قاعده مستثنی نیست؛ هدف پژوهش حاضر بررسی میزان تناسب اهداف راهنمای برنامه درسی درس "کار و فناوری" در دوره اول متوسطه از منظر مدیران،دبیران،دانش آموختگان، و برنامه ریزان درسی بوده است.

روش‌شناسی‌

این پژوهش جهت اعتبار سنجی برنامه درسی دارای چهار جامعه آماری بوده است. جامعه شامل مدیران، دبیران، متخصصان برنامه درسی و دانش آموختگان مقطع متوسطه اول بودندکه تعداد مدیران 395 نفر، تعداد دبیران 1.477 نفر، متخصصان برنامه‌درسی (شامل آن دسته از متخصصانی بودند که در دفتر سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی سازمان آموزش و پرورش شاغل بوده اند) به تعداد 30 نفر و تعداد دانش‌آموختگان 44431 نفر بود. حجم نمونه گروه مورد مطالعه بر اساس جدول کرجسی و مورگان تعیین شد. نمونه گیری این چهار گروه بدین صورت اجرا شد که مدارس دولتی مناطق 19 گانه تهران به پنج منطقه شمال، شرق، مرکز، غرب و جنوب تقسیم شد. و بدین ترتیب تعداد نمونه این تحقیق شامل مدیر به تعداد 194 نفر(105 زن و 89 مرد)، دبیر 304 نفر(190 زن و 114 مرد)، متخصص برنامه درسی 30 نفر و دانش آموختگان به تعداد380 نفر (200 دختر و 180پسر ) تعیین شد. برای جمع آوری داده ها، پرسشنامه با تاکید برعناصر هدف، محتوا، فعالیت های یادگیری و ارزشیابی با تعداد 46 ویژگی طرح‌ریزی شد. برای بررسی روایی محتوایی و روایی ساختاری پرسشنامه دلفی در مرحله پیش مطالعه مورد تائید متخصصان قرار گرفت. برای بررسی پایایی پرسشنامه، ضریب آلفای کرانباخ (87/0) محاسبه شد که بیانگر پایایی پرسشنامه است. سپس برای گردآوری اطلاعات، پرسشنامه در اختیار متخصصان قرار گرفت. جامعه موردمطالعه، شامل ترکیبی از افرادی بود که با توجه به ماهیت موضوع پژوهش دارای دانش و تخصص و تجربه بودند. نمونهها متشکل از 10 نفر متخصص برنامه‌ریزی ‌درسی، 24 نفر دبیر کار‌و‌فناوری و 10 نفر از مدیران مدارس دوره اول متوسطه که به‌صورت قضاوتی برای انتخاب نمونه های مناسب و شایسته برای مطالعه و هدفمند انتخاب شدند. در دور اول دلفی، نخست مسئله پژوهش تبیین و سپس ایده اولیه با بازخوردگیری از مشارکت‌کنندگان تولید شد و پس از دخالت اطلاعات حاصل از تحلیل اسناد و پس از حذف موارد تکراری و کاربرد واژگان یکسان، ویژگی‌های اولیه استخراج شد و درنهایت ویژگی‌ها در دور دوم، مورد توافق اعضای دلفی احصاء و ارائه شد. در روش دلفی که در دو مرحله بود برای دستیابی به میزان شدت اتفاق‌نظر متخصصان، از آزمون رتبه‌های دبلیو کندال استفاده میشود. ضریب هماهنگی دبلیوکندال معیاری از اجماع است که سطح اجماع بین اعضای دلفی را نشان می‌دهد (ملکی، 1394). همچنین از آماره خی دو برای بررسی چگونگی توافق بین نمونه‌های مختلف گروه‌های نمونه استفاده شد و.برای تحلیل داده‌ها در بخش توصیف آماری از توزیع فراوانی، درصد، میانگین و انحراف معیار و نیز از روش‌های آمار استنباطی استفاده گردید.

یافته ها

در بررسی اطلاعات جمعیت شناختی، داده‌هاي (جدول 1) نشان مي دهد که 5 درصد از دانش آموختگان دختر در مناطق شمال و شرق، 2 درصد در منطقه مرکز، 5 درصد در منطقه غرب و جنوب تهران قرار داشتند و 4 درصد از دانش آموختگان پسر در منطقه شمال، 5 درصد در منطقه شرق، 2 درصد در منطقه مرکز، 5 درصد در منطقه غرب و 4 درصد در منطقه جنوب تهران قرار داشتند. همچنین 4 درصد از دبیران زن در منطقه شمال، 6 درصد در منطقه شرق، 1 درصد در منطقه مرکز، 5 درصد در منطقه غرب و 4 درصد در منطقه جنوب تهران قرار داشتند و 3 درصد از دبیران مرد در منطقه شمال، 2 درصد در منطقه شرق، 1 درصد در منطقه مرکز، 3 درصد در منطقه غرب و جنوب تهران قرار داشتند. 3 درصد از مدیران زن در منطقه شمال 3درصد در منطقه شرق، 1 درصد در منطقه مرکز، 3 درصد در منطقه غرب و 2 درصد در منطقه جنوب تهران قرار داشتند و 2 درصد از مدیران مرد در منطقه شمال 3درصد در منطقه شرق، 1 درصد در منطقه مرکز، 2 درصد در منطقه غرب و جنوب تهران قرار داشتند.

جدول 1. توزيع فراوانی آزمودنیها برحسب منطقه آموزشی و محل اشتغال

گروه	منطقه	زن		مرد
گروه	منطقه	فراوانی	درصد	فراوانی	درصد
دانشآموختگان	شمال	47	5	39	4
	شرق	49	5	46	5
	مرکز	15	2	14	2
	غرب	47	5	42	5
	جنوب	42	5	39	4
دبیران	شمال	41	4	28	3
	شرق	52	6	14	2
	مرکز	13	1	10	1
	غرب	44	5	27	3
	جنوب	40	4	25	3
مدیران	شمال	26	3	21	2
	شرق	24	3	23	3
	مرکز	10	1	6	1
	غرب	23	3	21	2
	جنوب	22	2	18	2
متخصصان برنامه درسی	متخصصان مشغول در سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی	17	2	13	1

در پاسخ به این سوال که "تا چه اندازه اهداف برنامه درسی درس "کار و فناوری" در دوره اول متوسطه از منظر مدیران، دبیران، متخصصان برنامه درسی و دانش‌آموختگان مناسب است؟" نتایج ذیل به دست آمد:

میزان خی‌دو کلی به‌ دست‌ آمده حاصل از مقایسه فراوانی‌های چهار گروه مدیران، دبیران، متخصصان برنامه درسی و دانش‌آموختگان برحسب اهداف برنامه درسی درس "کار و فناوری" 285/28 می‌باشد که این میزان به لحاظ آماری معنادار است (005/0p=). بنابراین بین چهار گروه دانش‌آموختگان، دبیران، مدیران و متخصصان برنامه درسی در زمینه اهداف برنامه درسی درس "کار و فناوری" (مفید بودن برای زندگی، منطبق بودن بر الگوی هدفگذاری برنامه درسی ملی، توجه به فناوری اطلاعات و ارتباطات، صریح، روشن و واضح بودن، قابل اجرا بودن و مناسب با استعداد و علاقه دانش‌آموزان، تاکید بر فرهنگ تولید و فناوری، تاکید بر ارتقای فرهنگ کار و تلاش، تاکید بر طراحی تولید، کل نگر بودن، توجه به توسعه حرفه‌ای و شایستگی‌های فنی) تفاوت معنی‌داری وجود دارد. ازاین‌رو می‌توان اذعان داشت که اهداف برنامه درسی درس "کار و فناوری" در دوره اول متوسطه از منظر دانش‌آموختگان، دبیران، مدیران و متخصصان برنامه درسی مناسب است (جدول 2).

جدول 2. وزن و رتبه عوامل مؤثر بر برنامه درسی درس کار و فناوری

ردیف	عوامل	نماد	وزن عامل	رتبه
1	اهداف برنامه درسی درس کار و فناوری	C10	0.160	2
2	محتوای برنامه درسی درس کار و فناوری	C20	0.596	1
3	روش‌های تدریس برنامه درسی کار و فناوری	C30	0.154	3
4	شیوه‌های ارزشیابی برنامه درسی کار و فناوری	C40	0.089	4
نرخ ناسازگاری = 0.002

با توجه به (جدول 2) و نرخ ناسازگاری که کمتر از 0.1 شده است در نتیجه مقایسات زوجی انجام گرفته قابل قبول است و معیارها و عوامل تحقيق سازگار می باشند. همچنین نتایج (جدول 2) نشان می دهد که در معیارهای اصلی، معیار محتوای برنامه درسی درس کار و فناوری با وزن 0.596 در اولویت اول و معیار اهداف برنامه درسی درس کار و فناوری با وزن 0.160 در اولویت دوم و معیار روش‌های تدریس برنامه درسی کار و فناوری با وزن 0.154 در اولویت سوم و در نهایت معیار اصلی روش‌های تدریس برنامه درسی کار و فناوری با وزن 0.080 در اولویت آخر قرار می گیرد. این اولویت بندی در قالب (شکل 1) به خوبی نمایان شده است.

شکل 1. اولویت بندی معیارهای اصلی مؤثر بر برنامه درسی درس "کار و فناوری" در دوره اول متوسطه

در (جدول 3) و (شکل 2) وزن و اولویت بندی زیر معیارهای، معیار اصلی اهداف برنامه درسی درس کار و فناوری گزارش شده است.

جدول 3. وزن و رتبه زیرمعیارهای اهداف برنامه درسی

ردیف	عوامل	نماد	وزن عامل	رتبه
1	مفید بودن برای زندگی	C101	0.085	6
2	سازگاری با الگوی هدفگذاری برنامه درسی ملی	C102	0.042	10
3	توجه به فناوری اطلاعات و ارتباطات	C103	0.081	7
4	صریح، روشن و واضح بودن	C104	0.056	9
5	قابل اجرا بودن	C105	0.108	4
6	مناسب با استعداد و علاقه دانش‌آموزان	C106	0.059	8
7	تاکید بر فرهنگ تولید و فناوری	C107	0.149	2
8	تاکید بر ارتقای فرهنگ کار و تلاش	C108	0.114	3
9	تاکید بر طراحی تولید	C109	0.107	5
10	کل نگر بودن	C110	0.035	11
11	توجه به توسعه حرفه‌ای و شایستگی‌های فنی	C111	0.164	1
نرخ ناسازگاری = 0.02

شکل 2. اولویت بندی زیر معیارهای اهداف برنامه درسی درس "کار و فناوری" در دوره اول متوسطه

با توجه به نتایج نمودار و (جدول 3) چون نرخ ناسازگاری کمتر از 0.1 است مقایسات زوجی انجام گرفته قابل قبول است و معیارها و عوامل تحقيق سازگار می باشند. همچنین نتایج (جدول 3) نشان می دهد که در زیر معیارهای اهداف برنامه درسی، زیرمعیار توجه به توسعه حرفه‌ای و شایستگی‌های فنی با وزن 0.164 در اولویت اول و زیرمعیار تاکید بر فرهنگ تولید و فناوری با وزن 0.149 در اولویت دوم و زیرمعیار تاکید بر ارتقای فرهنگ کار و تلاش با وزن 0.114 در اولویت سوم و زیرمعیار قابل اجرا بودن با وزن 0.108 در اولویت چهارم قرار می گیرد.

بحث و نتیجه گیری

با توجه به یافته‌های این پژوهش، اصالت برنامه‌درسی و محدودیت و کاربرد آن، همچنین مبادی ورودی اطلاعات لازم در طراحی برنامه‌درسی همچون اسناد بالادستی، به بررسی اهداف وویژگی‌های عناصر اصلی برنامه‌درسی به خصوص ارزشیابی آن پرداخته شده است.نظام آموشی جدید که سال تحصیلی 90-91 به اجرا در امده وارد دوره آموزش متوسطه شده است. در این نظام شاهد رونمایی از سندهایی بوده‌ایم که بی شک در سرنوشت آموزش و پرورش کشور نقش تعیین کننده‌ای خواهد داشت. سند تحول بنیادین آموزش و پرورش، سند برنامه درسی ملی، سیاست‌های کلی آموزش و پرورش، ابلاغی از سوی مقام معظم رهبری، نقشه جامع علمی کشور و از جمله این اسنادند.رویکرد اساسی این اسناد تاکید ویژه به نقش معلمان و صاحبان فن و جایگاه محتوای آموزشی است. توجه ویژه، هم به محتوای آموزشی به عنوان کلیدی‌ترین عنصر برنامه‌ریزی درسی و هم به معلم، به عنوان مدیر تعلیم و تربیت در کلاس، نقش بی بدیل و موثر آنان را در فرایند یاددهی و یادگیری معلوم میسازد. به همین علت بررسی نقاط ضعف و قوت کتاب‌های درسی توسط صاحبان فن و معلمان و ارائه پیشنهادهای لازم از سوی آنها، راه را برای بالا بردن ماموریت‌های آموزش و پرورش هموار می‌سازد.

معلمانی که درس کار و فناوری را تدریس می کنند باید خود سواد کامپیوتری الزمو کافی داشتهباشند و حداقل به مباحث و مهارت های ضروری کامپیوتر مسلط باشند. متاسفانه در بین بیشتر معلمان ابتدایی سواد کامپیوتری پایین، تبدیل به عاملی شده است تا این درس به حاشیه رانده شودوبه آن بی توجهی شود. در این شرایط یا تدریسی صورت نمی گیرد یا اگر هم تدریسی در کار باشد، به صورت سلیقه ای عمل می شود. واینکه عالوه بر سواد کامپیوتری معلم جهت تدریس این کتاب، باید بتواند روشهای تدریس مناسب با این درس را برگزیند؛ زیرا روش های تدریس سنتی پاسخگوی محتوای این کتاب نمی باشند ولی ما شاهد تدریس این کتاب با استفاده از فنون رایج و سنتی آموزش هستیم، در حالی که این روش ها برای آموزش و یادگیری این واحد مناسب نبوده و منجر به از دست رفتن کارایی و قابلیت های درس شدهوبه طبع در دانش آموزان ایجاد بی عالقگی و خستگی می کند. آموزگار درس کاروفناوری باید دارای توانایی ومهارت آموزش فناوری اطالعات وارتباطات، توانایی ومهارت آموزش پودمان ها وتفکرفناورانه و نوآورانه باشد. از جمله شرایط معلمان جهت تدریس کتاب کار و فناوری پایه ششم ابتدایی می توان به این موارد اشاره کرد: تسلط به مفاهیم اولیه فناوری ارتباطات واطلاعات، مدیریت فایل هاوپوشه ها، کار با اینترنت، واژه پردازها، ارائه گرافیکی مطالب و داشتن گواهینامه مهارت هایICDL از جمله مواردی که انتخاب و اجرای آنها در این درس می تواند با توجه به صالحدید آموزگار انتخاب و صورت گیرد انتخاب پروژه های طراحی و ساخت با توجهبهعالئق دانش آموزان، انتخاب فعالیت های دانش آموزان در پودمان ها با توجه به عالیق، سطح مهارتی، شرایط منطقه ای و فیلم های آموزشی، انتخاب محتوی نیمه تجویزی برای پودمان ها در کتاب راهنمای معلم می باشد.

در اهمیت اهداف برنامه درسی می توان گفت تغییر یا اصلاح برنامه درسی یکی از موضوعات متاخر رشته برنامه درسی است زیراکه تقریبا تمام مراجع علمی تغییر را به عنوان چیزی نو یا جدید برای افراد- که از ان تاثیر پذیرفته اند- حائز اهمیت می دانند (ملکی، 1394). ابلاغ درس کار و فناوری با هدف کسب مهارت‌های کار و فناوری‌های نوین برای دانش‌آموزان توسط وزارت آموزش و پرورش کشور ایران نیز بر اساس برنامه درسی ملی که در سال 1391 به تصویب رسید بیانگر اهمیت موضوع بوده است (یاوری، علی و همکاران، 1392). بدیهی است اجرای برنامه‌های درسی باید با اهداف تعیین شده متناسب و شامل همه‌ تجربه‌های دانش‌اموزان باشدکه مدرسه مسئولیت آن را پذیرفته است (باغدارنیا و همکاران، 1397).

بر اساس نتایج تحقیق حاضر، در زیر معیارهای اهداف برنامه درسی، زیرمعیار توجه به توسعه حرفه‌ای و شایستگی‌های فنی با وزن 0.164 در اولویت اول و زیرمعیار تاکید بر فرهنگ تولید و فناوری با وزن 0.149 در اولویت دوم و زیرمعیار تاکید بر ارتقای فرهنگ کار و تلاش با وزن 0.114 در اولویت سوم و زیرمعیار قابل اجرا بودن با وزن 0.108 در اولویت چهارم قرار گرفته است. در زمینه عنصر هدف این یافته با یخشی از یافته‌های (نوروززاده و فتحی واجارگاه، 1403)، (موسی چمنی و همکاران، 2022)، (تقی زاده و همکاران، 2022)، (شریفی و همکاران ¹، 2022)، (محمدی و همکاران، 2021)، (کوثریت و همکاران ²، 2021)، (شریفی و سونگ ³، 2022)، (مهاجرنیا، 2021) همخوانی دارد. از دغدغه‌های صاحب‌نظران آموزش و پرورش، کم کردن فاصله اهداف یک برنامه درسی با اهداف اجرا شده و کسب شده همان برنامه است. در نظام برنامه‌ریزی درسی معمولا برای یک ماده درسی اهدافی در نظر گرته شده است، این اهداف در مرحله اجرا تا حدودی بنا به مشکلات کم رنگ‌تر می‌شود، لذا بررسی این موضوع در راستای کم کردن این فاصله یکی از مسائلی است که همیشه ذهن برنامه ریزان را به خود مشغول می‌کند. بنابراین می‌توان گفت هدف نهایی (آرمانی) نظام آموزشی در تدوین و تالیف کتاب‌های درسی تجلی پیدا می‌کند. برنامه درسی و کتاب‌های درسی در واقع قلب نظام آموزشی و نشان دهنده اهداف تعلیم و تربیت کشور است.

به نظر می رسد کتاب کاروفناوری پایه ششم باید مورد سازماندهی مجددقرار گیرد، منظوراینکه به لحاظ ترتیب فصول و دروس باید مورد بازنگری واقع شود؛ زیرا ساختار کتاب به گونه ای است که ابتدا چند درس اول به آموزش رایانه می پردازند، و سپس در درس چهارم هنرهای دستی بحث وآموزش داده شده؛ آیا محل قرارگیری این درس در ادامه یادگیریِ مباحث رایانه وقفه و اختالل ایجاد نمی کند؟ بنابراین جهت رعایت تجانس در محتوای کتاب کار و فناوری پایه ششم، مطالب مشابه باید در کنار و پشت سریکدیگر آورده شوند و این همان اصل مجاورت در یادگیری است. به کارگیری اصطالحات و واژه های مربوط به رایانه باید مورد بازاندیشی قرار گیرد.

توجه به نظرات معلمین و به عبارتی معلم محوری از رکن‌های اساسی سند تحول بنیادین آموزش و پرورش و سند برنامه‌درسی ملی است. از تاکیدات مهم سند برنامه درسی ملی، اعتبار بخشی و ارزشیابی برنامه‌ها و محتوای کتاب‌های درسی است. بنابراین بررسی نظرات معلمان که از ارکان اصلی اجرای آموزش می‌باشند در خصوص محتوای کتاب که نمایانگر برنامه‌درسی می‌باشد می‌تواند به برنامه‌ریزان در اعتبار بخشی نهایی که پس از تجارب اجرای حداقل یک سال تحصیلی به دست می‌آید کمک کند.بهره‌گیری از تجربیات و ادراکات دبیران، مدیران، متخصصان برنامه درسی و دانش‌آموزان در رابطه با این برنامه‌درسی علت سردرگمی‌های حاصله را دریابد، چراکه از طریق تجارب و ادراکات دبیران سر رشته این ابهام را یافته و همچنین می‌توان کمبود قطعیت موجود در کارآمد بودن یا نبودن این برنامه درسی را تا حدودی بررسی کرد و با اطمینان بیشتری به اجرای آن مبادرت ورزید و یا امکان انجام اصلاحات و تجدید نظر‌های ضروری را فراهم کرد.

با توجه به نتایج تحقیق حاضر، پيشنهاد می گردد نظر به اهمیت برنامه درسی درس کار و فناوری دوره اول متوسطه، تحقیقات مشابه در خصوص سایر موارد و برنامه های آموزشی نیز مد نظر قرار گیرد.

و در انتها پیشنهاد می گردد با توجه به ضرورت تهیه برنامه درسی درس کار و فناوری دوره اول متوسطه، استفاده از الگو برنامه درسی حاضر برای تدوین برنامه‌درسی درس مذکور مد نظر قرار گیرد.

منابع

- آزاد، ابراهیم (1396). ویژه نامه رشد آموزش فنی و حرفه‌ای و کار دانش، تهران: نشر دانش.

- ابراهیم کافوری، کیمیا؛ ملکی، حسن و خسروی بابادی، علی اکبر. (۱۳۹۴). بررسی نقش عناصر برنامه درسی کلاین در افت تحصیلی ریاضی سال اول دوره متوسطه از دیدگاه شرکای برنامه درسی، پژوهش در برنامه ریزی درسی، 44(12): 50-62.

- اسماعیلی‌کیا، غریبه؛ ملانظری، مهناز. (1394). چارچوبی برای تحول در نظام پاسخ‌گویی مالی و عملیاتی دانشگاه‌های دولتی ایران از دیدگاه خبرگان. حسابداری سلامت، 4(4): 1-25.

- امینی مهر، اکبر؛ حجازی، رضوان و شهیم پرمهر، ضیاالدین. (1394). بررسی سودمندی مبنای حسابداری تعهدی بر شفافیت گزارشگری و مسئولیت پاسخگویی در دانشگاههای وابسته به وزارت علوم،تحقیقات و فنآوری (مطالعه موردی دانشگاه خوارزمی تهران. حسابداری دولتی، 1(2): 55-66.

- باغدارنیا، مجتبی؛ احقر، اقدسی و احمدی، امینه (1397). طراحی و اعتبارسنجی الگوی آموزش فناوری اطلاعات و ارتباطات (فاوا) برای کارکنان. فناوری آموزش, 12(3): 203-218

- حسینی، سید محمد حسین (1403). ارزشیابی بسته‌های آموزشی پایه دهم چهار رشته منتخب شاخه فنی و حرفه‌ای، پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش.

- شاهواری، معصومه؛ کیان مرجان و نیکنام، زهرا (1395). کاروفناوری: تجربه زیسته معلمان، نظریه و عمل در برنامه درسی، ۴(۸): 180-159.

- فتحی واجارگاه، کوروش و آقازاده، محرم (1402). راهنمای کتاب‌های درسی، تهران: انتشارات آییژ.

- کیامنش، علیرضا (1401). روش‌های ارزیابی آموزشی، تهران: انتشارات دانشگاه پیام نور.

- کریمی، زهره (1400). تحلیل محتوای کتاب درسی کار و فناوری پایه هفتم، تهران: نشر نیما.

- جاوید پرور، لیلا؛ محمدی نایینی، مژگان؛ فقیهی، علیرضا. (1401). ارزیابی مولفه های کار آفرینی در برنامه درسی تجربه شده درس کارآفرینی و تولید مقطع دوم دبیرستان شهر اصفهان از دیدگاه دانش آموزان. جامعه شناسی سیاسی ایران، 5(12): 1919-1908.

- مهر محمدی، محمود (1403). تحلیل محتوای کتب ریاضی متوسطه اول بر اساس تفکر خالق، تهران: سمت.

- ملکی، حسن (1394). مبانی برنامه‌ریزی آموزش متوسطه، تهران: انتشارات سمت.

- نادری، عزت‌الله و سیف نراقی، مریم (1397). غفلت‌ها و کاستی‌ها در تحقیقات و مصادیق آنها، تهران: نشر ارسباران.

- نوروززاده، مجید و فتحی واجارگاه، کوروش (1403). درآمدی بر برنامه ریزی‌درسی دانشگاهی، تهران: موسسه پژوهش و برنامه‌ریزی آموزش عالی.

- یاوری، علی؛ احمدی، ایرج و روضه ای، منصور (1392). ضرورت بر به کارگیری حسابداری تعهدی در دانشگاه علوم انتظامی امین. توسعه مدیریت منابع انسانی و پشتیبانی, 1392(28): 129-148.

- Kosiret, A., Indiyah, F. H., & Wijayanti, D. A. (2021). The Use of Generative Learning Model in Improving Students' Understanding of Mathematical Concepts of Al-Azhar 19 Islamic High School. International Journal of Progressive Mathematics Education, 1(1): 16-26.

- Lee, J., & Song, J. H. (2022). Developing a Conceptual Integrated Model for the Employee's Learning Agility. Performance Improvement Quarterly. 34(4): 367-394.

- Mohajernia, K. (2021). Model of learning agility of elementary school students, 10th International Conference on Psychology, Counseling and Educational Sciences.

- Mohammadi, M., Naseri Jahromi, R., Mirghafari, F., Khademi, S., Taheri, F., & Seidi, M (2021). Designing a Framework of Recognizing the Medical Students Professional Identity based on the Hidden Curriculum: Synthesis Approach. Research in Curriculum Planning, 18(43): 21-34.

- Mousa Chamani, A., Ghaffari, S., Ziaee, S., & Mousavi Chelek, A. (2022). Analysis of Knowledge Management Components in Higher Education Resources and Curricula (Using Meta-Synthesis Method). Library and Information Sciences, 24(4): 178-204.

- Shafiei, S., Ayati, M., Akbari Borang, M., Pourshafei, H., & Shokouhi Fard, H. (2022). The Role of Hidden Curriculum in Thinking Style and Communication Styles of Secondary School Students in Mehran. Research in Curriculum Planning, 19(2): 195-206.

- Taghizadeh M, Nistani M R, Sharifian F. (2022). Elements and components of practice -based curriculum model in higher education (Case study of educational sciences). Journal of theory and practice in the curriculum, 10(19): 119-162.

[1] Shafiei et al.

[2] Kosiret et al.

[3] Lee & Song

$C:\Users\ALI\Desktop\Picture5.jpg$

Quarterly Journal of Educational Psychology Skills

Islamic Azad University Tonekabon Branch

Vol. 15, No. 3, autumn 2024, No 59

Evaluation of suitability of "work and technology" curriculum in the first year of high school from the point of view of principals, teachers, graduates, and curriculum planners

Maryam Omidvar 1, Ezatollah Naderi*2, Maryam Seif Naraghi2

1) PhD student of Curriculum Planning, Department of educational sciences, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran

2) Professor, Department of Educational Sciences, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran

Abstract

Keywords: Curriculum, Work and Technology course, first secondary school.

مقالات مرتبط

بررسی اثربخشی فرآیند تماس با شیوه‌های اهمال‌کاری بر خودگردانی تحصیلی دانش‌آموزان
تاریخ چاپ : 1396/10/01
بررسی تأثیر هوش فرهنگی بر کارآفرینی دانشگاهی جهت ارائه مدل
تاریخ چاپ : 1397/12/01
شناسایی و رتبه بندی ابعاد مدیریت شایستگی در واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی تهران
تاریخ چاپ : 1400/09/01
مقایسه اثربخشی بازی های رایانه ای با بازی های سنتی ایرانی بر انعطاف پذیری شناختی و بازداری پاسخ دانش آموزان دارای اختلال یادگیری ویژه از نوع ریاضی
تاریخ چاپ : 1398/03/01
رابطه بین کمال گرایی منفی و اهمالکاری تحصیلی: نقش میانجی اضطراب امتحان و تعدیل کننده شفقت به خود
تاریخ چاپ : 1399/03/01
اثربخشی آموزش تلفیقی مهارت های ارتباطی و تاب آوری بر بهداشت روان والدین کودکان معلول ذهنی شهرستان تربت جام
تاریخ چاپ : 1400/03/01

اشتراک گذاری

آدرس مقاله

ارزیابی تناسب برنامه درسی درس"کار و فناوری" در دوره اول متوسطه از دیدگاه مدیران، دبیران، دانش آموختگان و برنامه ریزان درسی