روان‌شناسی اجتماعی ناآرامی‌های سال 1401 با تاکید بر نقش رسانه های خارجی فارسی زبان به ویژه شبکه ایران اینترنشنال
محورهای موضوعی : روانشناسي اجتماعي
علیرضا سروستانی
1
,
فرزاد نویدی نیا
2
*
,
فریدون اکبرزاده
3
1 - دانشجوي دكتري، گروه علوم سياسي و روابط بين الملل، واحد بين الملل خرمشهر، دانشگاه آزاد اسلامي، خرمشهر، ايران.
2 - استادیار و عضو هیات علمی گروه علوم سیاسی ، واحد اندیمشک، دانشگاه آزاد اسلامی، اندیمشک، ایران
3 - استاديار و عضو هيات علمي گروه علوم سیاسی، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران.
کلید واژه: روان شناسی اجتماعی, اعتراض, ناآرامی, نظریه محرومیت نسبی,
چکیده مقاله :
جمهوری اسلامی ایران همواره با برنامه‌ریزی‌های دشمنان بر بستر یکی از رخدادهای داخلی، دچار اعتراضات و ناآرامی‌های اجتماعی می‌شود. در آخر شهریور 1401 به بهانه فوت یکی از شهروندان، ناآرامی‌هایی در سطح کشور رخ داد. این پژوهش با هدف بررسی روان‌شناسی اجتماعی ناآرامی‌های سال 1401 با تأکید بر نقش رسانه‌های خارجی فارسی‌زبان به‌ویژه شبکه ایران اینترنشنال طراحی و اجرا گردید. ریشۀ شکل‌گیری این اعتراضات را می‌توان در بحران‌هایی دید که نارضایتی ژرفی را در میان مردم از نهادهای سیاسی به بار می‌آورند. در جهان معاصر جنبش‌های اعتراضی و اجتماعی همواره اهرمی مهم در دگرگونی‌های اجتماعی، سیاسی و فرهنگی بوده است. در این پژوهش جهت بررسی ریشه ناآرامی‌ها از نظریه محرومیت نسبی تد رابرت گر (1379) و نیز از روش تحلیل اسنادی و کتابخانه‌ای استفاده شد. نتایج این پژوهش نشان داد ناآرامی‌ها به‌عنوان یک پدیده اجتماعی و روان‌شناختی که به طور گسترده‌ای در میان جوانان و به‌ویژه زنان مشاهده شد، نشان‌دهنده نارضایتی عمیق از شرایط اجتماعی و اقتصادی کشور بود. این ناآرامی‌ها ریشه در احساس عدم امنیت، تبعیض و نابرابری اجتماعی داشت. در این میان فعالیت و تحریکات رسانه‌های فارسی‌زبان خارجی، بخصوص شبکه ایران اینترنشنال، نقش مستقیم و محوری در تشدید نارضایتی‌ها، کنشگری سیاسی، گسترش ویروس تجمعات، امنیت‌زدایی ذهنی افکار عمومی، خرابکاری‌ها، خدشه‌دار نمودن وجهه نظام و مسئولین و سازمان های امنیتی و نظامی داشت. این شبکه اعتراضات 1401 را اعتراضاتی سراسری، دارای ایدئولوژی و هدفمند بازنمایی نمود.
The Islamic Republic of Iran always faces protests and social unrest due to the plans of the enemies on the basis of one of the internal events. At the end of September 2022, due to the death of one of the iranian citizens, there were riots in the country. This research was designed and implemented with the aim of investigating the social psychology of the 2022 riots, emphasizing the role of Persian language foreign media, especially the Iran International Network. In general, the root of the formation of these protests can be seen in crises that cause deep dissatisfaction among the people with political institutions. In the contemporary world, protest and social movements have always been an important lever in social, political and cultural transformations. In this research, Ted Robert Gurr's theory of relative deprivation (2001) as well as documentary and library analysis methods was used to investigate the root of unrest. The results of this research showed that unrest as a social and psychological phenomenon that was widely observed among young people and especially women, showed a deep dissatisfaction with the social and economic conditions of the country. These unrests were rooted in the feeling of insecurity, discrimination and social inequality. Meanwhile, the activities and provocations of the foreign media, especially the Iran International Network, played a direct and central role in the escalation of discontent, political activism, the spread of the virus of gatherings, the mental desecration of public opinion, vandalism, tarnishing the image of the regime and its officials and security and military organizations. This network represented the protests of 2022 as national, ideological and purposeful protests.
آزغ، محمد.، اللهیاری، فریدون. و کجباف، علی اکبر. (1399). تبیین جامعه شناختى علل پیوستن طبقات اجتماعى به شورش بابک خرمدين برضد عباسیان (با تأکید بر نظريه محرومیت نسبى تد رابرت گر). مجله تاریخ و تمدن اسلامی. سال 16 شماره 31: 140-109.
اسملسر، نیل. (1380). تئورى رفتار جمعى، ترجمه رضا دژاکام، مؤسسه یافته‌های نوین با همکارى مؤسسه نشر دواوین، زمستان 1380، تهران.
بیانات آیت‌الله خامنه‌ای، دسترسی در: https://farsi.khamenei.ir
پور قهرمانی، بابک؛ و نوری‌زاده خامنه، زهرا. (1402). نقش فضای مجازی در تحقق اغتشاشات سال ۱۴۰۱. چهارمین کنفرانس ملی پدافند سایبری.
تاجیک، محمدرضا.، و خداخواه آذر، سمیه. (1395). رسانه های اجتماعی مجازی و عرصه سياست ایران، بررسی موردی انتخابات دهم ریاست جمهوری و کارناوال های شهری ایران. فصلنامه سياست، دوره 46، شمار ه 3: 572-553.
تقوی رمضانی، فاطمه. (1399). بازنمایی اعتراض های دی ماه 1399 ایران در رسانه بی بی سی فارسی. مدیریت رسانه. 8(47): 34-9.
رسوایی بزرگ برای 5 رسانه ضد انقلاب/ 17 هزار دروغ فقط در 25 روز! (1401). رسانه اینترنتی NOURNEWS. (قابل دریافت از https://nournews.ir/fa/news/110869/ 2022/10/10).
شریفی، رضا. (1388). بررسی ابعاد روان شناختی خشونت گرایی جمعیت اغتشاشگر و روش های تأثیرگذاری بر آن. مطالعات بسیج. 12(45): 39-6.
صادقیان، هاجر.، مسعودنیا، حسین.، نساج، حمید. و رهبرقاضی، محمود رضا. (1400). تبیین رابطه احساس محرومیت نسبی با رضایت مندی سیاسی(مورد مطالعه: جوانان 18 تا 35 ساله ساکن شهر اصفهان). دوفصلنامه علمی جامعه شناسی سیاسی جهان اسلام. دوره 9، شماره 2، پیاپی 19: 228-196.
عبدالرحمانی، رضا.، حسین‌پور، جعفر.، و جباری، میثم. (1400). بررسی رابطه کاربری پیام‌های فضای مجازی با گرایش به اغتشاشات. فصلنامه علمی امنیت ملی. 11(40)40: 418-395.
Denisova, A. (2017). Democracy, protest and public sphere in Russia after the 2011–2012 anti-government protests: digital media at stake. Media, Culture & Society. 39(7): 976–994.
Faroog, Sadaf.(2017). Arab Spring and the Theory of Relative Deprivation. Political Science, Sociology.
Grasso, M. T., Yoxon, B., Karampampas, S., & Temple, L. (2019). Relative deprivation and inequalities in social and political activism. Acta Politica. 54: 398-429.
Sinha Palit, Parama. (2023). New Media and Public Diplomacy (Political Communication in India, the United States and China). 1st Edition. 194pp.
Taylor, S. E., Peplau, A. and Sears, D.)2006(. Social Psychology (12th Edition). New Jersey: Prentice Hall.
Zhai, Y. (2016). Remarkable economic growth, but so what? The impacts of modernization on Chinese citizens’ political satisfaction. International Political Science Review, 37(4): 533-549.