مقایسه درمان متمرکز بر شفقت و معنادرمانی بر رشد پس از سانحه در زنان مبتلا به سرطان پستان

محورهای موضوعی : روان کاوی، روان پویشی، روان شناسی شناختی و بهداشت روان

زیبا کیارسی ¹ , سیده علیا عمادیان ² , رمضان حسن زاده ³

1 - دانشجوی دکتری تخصصی، گروه روان‌شناسی، واحد ساری، دانشگاه آزاد اسلامی، ساری، ایران.
2 - استادیار گروه روانشناسی، واحد ساری، دانشگاه آزاد اسلامی، ساری، ایران
3 - استاد، ‌گروه روانشناسی، واحد ساری، دانشگاه آزاد اسلامی، ساری، ایران.

تاریخ دریافت : 1401/03/24 تاریخ پذیرش : 1401/03/24 تاریخ انتشار : 1401/03/01

کلید واژه:

چکیده مقاله :

هدف: پژوهش حاضر باهدف مقایسه اثربخشی درمان متمرکز بر شفقت و معنادرمانی بر رشد پس از سانحه در زنان مبتلا به سرطان پستان انجام شد. روش: روش پژوهش نیمه‌آزمایشی از نوع پیش آزمون-پس آزمون با گروه کنترل بود. جامعه آماری مطالعه، شامل تمامی زنان مبتلا به سرطان پستان بود که در بهار 1398 به بیمارستان آراد شهر تهران مراجعه کرده بودند و دارای پرونده پزشکی بودند. از بین آن‌ها 45 نفر به صورت نمونه‌گیری هدفمند انتخاب شدند و در یک گروه کنترل در انتظار درمان و دو گروه آزمایش (هر گروه 15 نفر) به صورت تصادفی جایگزین شدند. آزمودنی‌های گروه آزمایش اول و دوم هر یک به ترتیب درمان متمرکز بر شفقت (طی 8 جلسه) و معنادرمانی (طی 8 جلسه) دریافت کردند و گروه کنترل در انتظار درمان آموزشی دریافت نکرد. برای جمع‌آوری داده‌ها از پرسشنامه رشد پس از سانحه PTGI (تدسچی و کالهون، 1996) استفاده شد. تجزیه و تحلیل داده‌ها با روش آماری تحلیل کواریانس و آزمون تعقیبی LSD در نرم‌افزار SPSS21 انجام گرفت. یافته ها: نتایج نشان داد که درمان متمرکز بر شفقت به طور معناداری باعث افزایش رشد پس از سانحه (56/122=F و 001/0=p) شده است. همچنین، معنادرمانی به طور معناداری باعث افزایش رشد پس از سانحه (9/15=F و 0004/0=p) شده است. همچنین نتایج آزمون تعقیبی نشان داد که درمان متمرکز بر شفقت (05/53=F و 05/0>p) تاثیر بیشتری نسبت به معنادرمانی دارد. نتیجه‌گیری: با توجه به نتایج پژوهش حاضر، می‌توان از درمان متمرکز بر شفقت جهت افزایش رشد پس از سانحه به صورت موثرتری نسبت به معنادرمانی در زنان مبتلا به سرطان پستان استفاده کرد.

منابع و مأخذ:

امانی، احمد.، احمدی، سرور.، حمیدی، امید. (1397). اثربخشی معنادرمانی به شیوه گروهی، بر عزت نفس و بهزیستی روانشناختی دانشجویان دختر دارای نشانگان ضربه عشق. پژوهش‌نامه روانشناسی مثبت، 4(3): 86-71.

امیرلو، ایران.، نادری، فرح. (1396). اثربخشی آموزش معنادرمانی بر تصویر ذهنی از خدا، اضطراب مرگ و دینداری در دانش‌آموزان متوسطه دوم شهر اهواز، فصلنامه دانش و پژوهش در روانشناسی کاربردی، 1(67): 11-1.

باوادی، بیتا.، پورشریفی، حمید.، لطفی کاشانی، فرح. (1394). اثر بخشی درمان شناختی- رفتاری مبتنی بر الگوی ۸ مرحله‏ای کَش بر بهبود بهزیستی روان‏شناختی زنان مبتلا به سرطان پستان. فصلنامه بیماری‌های پستان ایران. ۸ (۴): ۴۱-۵۱.

بهاروندی، بهناز.، کاظمیان مقدم، کبری.، هارون رشیدی، همایون. (1399). اثربخشی درمان مبتنی بر شفقت بر توانایی تحمل ابهام و اضطراب مرگ سالمندان. روان‌شناسی پیری. 6(1): 26-13.

پارپایی، رزیتا.، کاکابرائی، کیوان. (1397). اثربخشی معنادرمانی بر کاهش افسردگی و اضطراب زنان سالمند دارای سندرم آشیانه خالی. روان‌شناسی پیری. 4(1): 59-51.

پروچاسکا، جان. او.، و نورکراس، جیمز. سی. (1999). .نظریه‌های روان‌درمانی، ترجمه سیدمحمدی، 1399، چاپ یازدهم، تهران، نشر رشد.

پناه علی، امیر. و زنجانی، شروین. (1398). اثربخشی معنادرمانی گروهی بر تاب آوری زنان دارای نشانه های ناگویی هیجانی. روان شناسی بالینی. 11(1): 72-59.

پیرخائفی، علیرضا. و صالحی، فاطمه. (1392). اثربخشی معنا درمانی گروهی بر ارتقای سلامت روان زنان مبتلا به سرطان سینه.  روانشناسی سلامت. 2(8): 69-61.

تجلی‌فر، مهدخت.، حیاتی، مژگان.، قدرتی میرکوهی، مهدی. (1399). اثربخشی معنادرمانی گروهی بر خودباوری و احساس بی‌ارزشی در سالمندان. روان‌شناسی پیری، 4(6): 399-387.

تقی پور، رقیه.، نایینیان، محمدرضا. (1397). نقش شفقت به خود در رشد پس از سانحه زنان مبتلا به سرطان پستان، ششمین همایش ملی مطالعات و تحقیقات نوین در حوزه علوم تربیتی، روانشناسی و مشاوره ایران، تهران.

حاجی‌عزیزی، امیرحسین.، بهمنی، بهنار.، منظری توکلی، وحید، و برشان، ادیبه. (1396). اثربخشی معنادرمانی گروهی بر اضطراب مرگ و امید به زندگی سالمندان مقیم مراکز شبانه‌روزی شهر کرمان. سالمندی. ۱۲(۲): ۲۲۰-۲۳۱.

حسنی، جعفر.، امام وردی، فاطمه. (1396). اثربخشی شناخت درمانی گروهی مبتنی بر ذهن آگاهی در ابراز وجود زنان مبتلا به سرطان سینه. ابن سینا، 2(59): 27-21.

خالق‌خواه، علی.، میرمهدی، رضا.، عباسیان، شکیبا. (1398). مقایسه سلامت معنوی، امید به زندگی و اضطراب مرگ در دو گروه بیماران سرطانی درمان پذیر و افراد غیرمبتلا. سلامت و بهداشت، 10(3): 358-348.

خلعتبری، جواد.، همتی ثابت، وحید.، و محمدی، حبیبه. (1397). اثربخشی درمان متمرکز بر شفقت بر تصویر بدنی و رضایت زناشویی زنان مبتلا به سرطان پستان. فصلنامه بیماری‌های پستان، 11(3): 20-8.

رجبی، غلامرضا.، بحرانی، محمود. (1380). تحلیل عاملی سوالهای مقیاس اضطراب مرگ. مجله روانشناسی، 5(20): 344-331.

سالاری راد، زهرا.، قربانی، نیما.، باقری، فریبرز. (1394). نقش خودمهارگری در نحوه پاسخدهی به استرس ناشی از سرطان سینه. رویش روانشناسی، 4(13): 22-15.

سعیدی، ضحی.، قربانی، نیما.، سرافراز، مهدی.، شریفیان، محمدحسین. (1392). اثربخشی القای شفقت خود و حرمت خود بر میزان تجربه شرم و گناه. روانشناسی معاصر، 8(1): 102-91.

سلیمی،آرمان.، ارسلان‌ده، فرشته.، زهراکار، کیانوش.، داورنیا، رضا.، و شاکرمی، محمد. (1397). اثربخشی درمان متمرکز بر شفقت بر سلامت روان زنان مبتلا به مالتیپل اسکلروزیس. افق دانش. ۲۴ (۲): ۱۲۵-۱۳۱.

سید جعفری، جواد. (1398). اثربخشی درمان متمرکز بر شفقت بر کاهش استرس، اضطراب، افسردگی و نشانه های بیماران مبتلا به سندرم روده تحریک پذیر. فصلنامه تعالی مشاوره و روان درمانی. 8(30): 52-40.

سید جعفری، ج.، جدی، م.، موسوی، ر.، حسینی، ع. و شکیب مهر، م. (1398). بررسی اثربخشی درمان متمرکز بر شفقت بر امید به زندگی سالمندان، روان‌شناسی پیری. 5(2): 168-157.

سیدجعفری، جواد.، برحعلی، احمد.، شرافتی، شاهین.، پناهی، مهدی.، دهناشی لاطان، تاجماه.، و عبودیت، سعیده. (1399). اثربخشی درمان متمرکز بر شفقت بر میزان تاب آوری و امید به زندگی در افراد مبتلا به دیابت نوع 2. علوم روانشناختی، 92(19): 955-945.

سیدمحمودی، جواد.، رحیمی، چنگیز.، محمدی، نواله.، هادیان‌فر، حبیب. (1393). افزایش رشد پس از سانحه در طی زمان و رابطه آن با سبک‌های مقابله با استرس و خوش بینی در افراد مبتلا به HIV مثبت. مجله دست‌آوردهای روان‌شناختی، 4(2): 165-186.

شریفی ساکی، شیدا.، علیپور، احمد.، آقا یوسفی، علیرضا، محمدی، محمدرضا.، غباری بناب، باقر. (1398). رابطه بین شفقت به خود با افسردگی زنان متبلا به سرطان پستان با میانجی گری اضطراب مرگ. روانشناسی سلامت، 8(29): 67-52.

شکری، امید.، صالحی، راحله.، صفایی، مریم.، و عبدالخالقی، معصومه. (1393). استرس ادراک شده و بهزیستی هیجانی در بیماران سرطانی: نقش واسطه‌ای راهبردهای مقابله مذهبی. پژوهش در سلامت روانشناختی. ۸ (۴): 13-2.

شیرالی‌نیا، خدیجه.، چلداوی، رحیم.، و امان‌الهی، عباس. (1397). اثربخشی درمان متمرکز بر شفقت بر افسردگی و اضطراب زنان مطلقه. روان شناسی بالینی. 10(1): 20-9.

صالحی، راحمه.، و دهشیری، غلامرضا. (1397). رشد پس آسیبی در بیماران مبتلا به سرطان، فصلنامه پژوهش در سلامت روانشناختی، 2(12): 13-1.

صالحی، فرخنده.، محسن‌زاده، فرشاد.، و عارفی، مختار. (1394). بررسی شیوع اضطراب مرگ در بیماران مبتلا به سرطان سینه شهر کرمانشاه . فصلنامه بیماریهای پستان. ۸ (۴):۳۴-۴۰.

عراقیان، شیما.، بکاییان، مهدی. (1397). بررسی اثربخشی معنادرمانی به شیوه گروهی بر احساس تنهایی و اضطراب مرگ سالمندان مقیم آسایشگاه. ششمین همایش ملی مطالعات و تحقیقات نوین در حوزه علوم تربیتی، روانشناسی و مشاوره ایران، تهران.

غریبی اصل، آرام.، سودانی، منصور.، و عطاری، یوسفعلی. (1395). اثربخشی مشاورۀ گروهی شناختی-رفتاری بر خودپنداره و افسردگی زنان مبتلا به سرطان سینه. مجله علمی پزشکی جندی شاپور. 15(3): 345-333.

فرانکل، ویکتور. (2004). انسان در جستجوی معنی، ترجمه صالحیان و میالنی، 1391، تهران، نشر درسا.

فروزنده، زهرا.، مامی، شهرام.، و امانی، امید. (1399). اثربخشی معنادرمانی فرانکل به شیوه گروهی بر تاب آوری، افسردگی و کیفیت زندگی سالمندان. سالمندشناسی. ۵ (۱): ۱۹-۲۹.

فرهنگی، عبدالحسین. (1399). اثربخشی معنادرمانی بر میزان شادکامی و احساس تنهایی همسران نابارور جانبازان.  روانشناسی نظامی.11(42): 65-55.

قاسمی، نعمت اله.، قمری، محمد.، پویامنش، جعفر.، فتحی اقدم، قربان. (1398). اثربخشی معنادرمانی گروهی و فراشناخت درمانی بر تاب‌آوری و انگیزه پیشرفت دانشجویان. مجله مطالعات علوم پزشکی. ۳۰ (۶): ۴۲۸-۴۴۲.

قدم پور، عزت اله.، و منصوری، لیلا. (1397). اثربخشی درمان متمرکز بر شفقت بر افزایش میزان خوش بینی و شفقت به خود دانش آموزان مبتلا به اختلال اضطراب فراگیر. مطالعات روانشناختی. 14(1): 74-59.

قربانعلی پور، مسعود.، و اسماعیلی، علی. (1391). تعیین اثربخشی معنادرمانی بر اضطراب مرگ در سالمندان. فرهنگ مشاوره و روان درمانی، 3(9): 68-53.

قنواتی، سجاد.، و بهرامی، فاطمه.، و گودرزی، کوروش.، روزبهانی، مهدی. (1397). اثر بخشی درمان مبتنی بر شفقت بر کیفیت زندگی و شادکامی زنان مبتلا به سرطان سینه شهر اهواز. آموزش پرستاری. 7(2):70-61.

کیارسی، زیبا.، عمادیان،سیده علیا.، و فخری، محمدکاظم. (1400). اثربخشی معنادرمانی بر ترس از عود و اضطراب مرگ در زنان مبتلابه سرطان پستان. نشریه مراقبت سرطان. ۲ (۱):۳-۱۰.

گل محمدیان، محسن.، نظری، حسنا.، و پروانه،آذر. (1396). اثربخشی معنادرمانی گروهی بر اضطراب مرگ و سازگاری اجتماعی سالمندان. روان‌شناسی پیری، 2(3): 175-167.

محبت بهار، سحر.،گلزاری، محمود. اکبری، محمد اسماعیل.، و مرادی‌جو، محمد.(1392). اثربخشی معنادرمانی به شیوه گروهی بر کاهش اضطراب زنان مبتلا به سرطان پستان مرکز تحقیقات سرطان دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، نهمین کنگره بین المللی سرطان پستان،تهران.

محمدکریمی، محسن.، شریعت‌نیا، کاظم. (1396). اثربخشی معنویت درمانی بر کیفیت زندگی زنان مبتلا به سرطان سینه در شهر تهران. مجله پرستاری و مامایی. ۱۵ (۲): ۱۰۷-۱۱۸.

محمدی، سسیدیونس.، و رحیم زاده، کتایون. (1397). اثربخشی معنادرمانی بر سلامت معنوی و کیفیت زندگی زنان مبتلا به بیماری ایدز در شهر تهران. روانشناسی سلامت، 7(25): 120-106.

ممشلی، لیلا.، و آلوستانی، سودابه.(1398). بررسی تأثیر معنادرمانی بر اضطراب مرگ بیماران سرطانی بیمارستان ۵ آذر گرگان. نشریه پژوهش توانبخشی در پرستاری. ۶ (۲): ۱۰۷-۱۱۴.

نواب دانشمند، مژگان.، دهقانی، اکرم.، صالحی، مهرداد. (1396). بهبود علایم روانشناختی و رشد پس از سانحه با استفاده از شقت در مانی گروه محور، چهارمین همایش تازه های روان شناسی مثبت نگر،بندرعباس.

نواب، مژگان.، دهقانی، اکرم.، کرباسی، افسانه. (1398). اثربخشی گروه درمانی مبتنی بر شفقت بر رشد پس از سانحه در مادران کودکان با اختلال نارسایی توجه/فزون کنشی، فصلنامه سلامت روان کودک، 1(6): 250-239.

ولایی، ناصر.، زالی پور، سمیه. (1394). اثربخشی معنادرمانی بر اضطراب مرگ سالمندان. روان‌شناسی پیری. 1(1): 55-49.

هادی قنوات، شکوه. (1398). اثرشفقت درمانی بر اضطراب در بیماران قلبی و عروقی. فصلنامه مطالعات روانشناسی و علوم تربیتی، 1(5): 109-104.

هادیان، صفورا.، جبل‌عاملی، شیدا.(1398). اثربخشی درمان متمرکز بر شفقت (CFT) بر نشخوار فکری دانشجویان دارای اختلال خواب: یک مطالعه شبه تجربی قبل و بعد. مجله مطالعات علوم پزشکی. ۳۰ (۲): ۸۶-۹۶.

یزدانبخش، کامران.، کرمی، جهانگیر.، و دریکوند، فتانه. (1399). اثر بخشی درمان متمرکز بر شفقت بر تنظیم شناختی هیجان در دانش آموزان قلدر دختر دوره اول متوسطه. مطالعات روانشناختی. 16(1): 122-107.

Amani, O., Malekzade Moghani, M., & Peykani, S.(2017). Study of executive function in women with breast cancer undergoing chemotherapy.Qazvin Univ Med Sci.20(6),44-36.
American Cancer Society. (2015). Cancer Facts & Figures . Atlanta: American Cancer Society.
Brannon, L., Feist, J. & Updegraff, J. A. (2014). Health Psychology: An Introduction to Behavior and Health. USA: Wadsworth, Cengage Learning.
Cormio, C., Muzzatti, B., Romito, F., Mattioli,V., & Annunziata, M.A. (2016). Posttraumatic growthand cancer: a study 5 years after treatmentend. Supportive Care in Cancer.46(11), 1230-1237.
Kelly, A.C., Wisniewski, L., MartinWagar, C., & Hoffman, E. (2017). Group based compassion focused therapy as an adjunct to outpatient treatment for eating disorders: a pilot randomized controlled trial. Clin Psychol Psychother. 24(2), 475-487
Dsouza, SM., Vyas, N., Narayanan, P., Parsekar, SS., Gore, M., & Sharan, K. (2018). A qualitative study on experiences and needs of breast cancer survivors in Karnataka, India. Clin Epidemiol Glob Health. 6(2),69-74.
Elsanti , D., Apriani, E.(2019).   Effectiveness of Logo-Therapy Management in Mothers with Depression After Childbirth in the Working Area of Public Health Center Sokaraja II. Advanced Research in Dynamic and Control Systems. 12(6), 913-918.
Esping, A. (2013). Auto ethnography as Logo therapy: An Existential Analysis of Meaningful Social Science Inquiry. Border Educational Research, 9(1), 59-67.
Gilbert, P. (2009). Introducing compassion-focused therapy. Journal of Advances in psychiatric treatment, 15,199–208.
Gilbert, P. (2014). The origins and nature of compassion focused therapy. Br J Clin Psychol. 53(1), 6-41.
Ho, S., Rajandram, R.K., Chan, N., Samman, N., McGrath, C., Zwahlen, R.A. (2011). The roles ofhope and optimism on posttraumaticgrowth in oral cavity cancer patients. OralOncology. 47 (2),121-124.
Hunter, S., Love-Jackson, K., Abdulla, R., Zhu, W., Lee, JH., Wells, KJ, et al. (2010). Sun protection at elementary schools: a cluster randomized trial. Natl Cancer Inst. 102(7),484-92.
Ochoa, C., Casellas-Grau, A., Vives, J., Font, A., & Borràs, J.M. (2017).  Positive psychotherapyfor distressed cancer survivors:Posttraumatic growth facilitation reducesposttraumatic stress. International Journalof Clinical and Health Psychology.17(1), 28-37.
Ochoa, C., Castejon, V., Sumalla, E.C., Blanco, I. (2013). Posttraumatic growth in cancer survivorsand their significant others: Vicarious orsecondary growth? Terapia Psicologica. 31, 81-92.
Pauley, G., & McPherson, S. (2010). The experience and meaning of compassion and self‐compassion for individuals with depression or anxiety. Psychol Psychother. 83(2), 129-143.
Patou, M., Moradi, A., Allahyari, A.A., payandeh, M. (2015). psychometric properties ofthe version of the Mini- MentalAdjustment to Cancer Scale (Mini-MAC)in patients with cancer. rph. 9 (1), 3-13.
Ruini, C., & Vescovelli, F. (2012). The Role ofGratitude in Breast Cancer: ItsRelationships with Post-traumatic Growth,Psychological Well-Being and Distress. Journal of Happiness Studies. 14(1),263-274.
Neff, K.D., Germer, C.K. (2013). A pilot study and randomized controlled trial of the mindful self-compassion program. Clin Psychol. 69(1), 28-44.
Simard, S., & Savard, J. (2009). Fear of cancer recurrence inventory: development and initial validation of a multidimensional measure of fear of cancer recurrence. Support Care Cancer 17, 241-251.
Suyanti, T.,  Keliat, B., &  Daulima, N.(2018). Effect of logo-therapy, acceptance, commitment therapy, family psychoeducation on self-stigma, and depression on housewives living with HIV/AIDS. Enfermaria clinica. 28, 98-101.
Tedeschi, R.G., & Calhoun, L.G. (2004). Target Article:"Posttraumatic Growth: Conceptual Foundations and Empirical Evidence". Psychological Inquiry. 15(1), 1-18.
	Horton-Deutsch ,SL., Horton, JM. (2003). Mindfulness: Overcoming intractable conflict. Archives of Psychiatric       Nursing major patients. CytoJournal, 17(4):186-93.
	Kuyken, W.,  Hayes, R., Barrett, B., Byng, R.(2015). Effectiveness and cost-effectiveness of mindfulness-based cognitive therapy compared with maintenance antidepressant treatment in the prevention of depressive relapse or recurrence (PREVENT): a randomised controlled trial. the lancet. 386: 63-73 .
	Zvolensky, M., J, Bernstein, A., Vujanovic, A. (2011). Distress tolerance: Theory, Research, and Clinical Application. New York: Guilford Press.
	Lengacher, CA., Reich, RR., Paterson, CL., Shelton, M., Shivers, S., Ramesar, S., Pleasant, ML., Budhrani-Shani, P., Groer, M., Post-White, J., Johnson-Mallard, V. (2019). A large randomized trial: effects of mindfulness-based stress reduction (MBSR) for breast Cancer (BC) survivors on salivary cortisol and IL-6. Biological research for nursing, 21(1):39-49