اثربخشی آموزش غنیسازی روابط بین‌فردی بر واکنشپذیری بین‌فردی و عملکرد اجتماعی_انطباقی دانش‌آموزان با نشانگان اختلال نافرمانی مقابلهای
محورهای موضوعی : روان کاوی، روان پویشی، روان شناسی شناختی و بهداشت روان
حکیمه آقایی
1
*
,
محمدعلی آهنگران
2
1 - استادیار، گروه روانشناسی، واحد شاهرود، دانشگاه آزاد اسلامی، شاهرود، ایران
2 - کارشناس ارشد روانشناسی، واحد شاهرود، دانشگاه آزاد اسلامی، شاهرود، ایران
کلید واژه: غنیسازی روابط بین‌فردی, واکنشپذیری بین‌فردی, عملکرد اجتماعی_انطباقی, اختلال نافرمانی مقابلهای,
چکیده مقاله :
زمینه و هدف: یکی از رایج‌ترین اختلال‌های بالینی در کودکان و نوجوانان اختلال نافرمانی مقابلهای است. این پژوهش با هدف اثربخشی آموزش غنیسازی روابط بین‌فردی بر واکنشپذیری بین‌فردی و عملکرد اجتماعی_انطباقی دانش‌آموزان با نشانگان اختلال نافرمانی مقابلهای انجام شد.
روش: روش پژوهش نیمهآزمایشی با طرح پیشآزمون-پس‌آزمون و با دو گروه آزمایش و کنترل بود. جامعه آماری پژوهش دانش آموزان پسر دارای نشانگان نافرمانی مقابلهای 10 تا 12 ساله مدارس شهر شاهرود در سال تحصیلی 1403-1402 بودند. تعداد 30 دانش آموز دارای نشانگان نافرمانی مقابلهای به روش نمونهگیری در دسترس انتخاب شده و با گمارش تصادفی در دو گروه کنترل و آزمایش (هر گروه 15 نفر) جایگزین شدند. گروه آزمایش آموزش غنیسازی روابط بین‌فردی را در 8 جلسه 60 دقیقه‌ای دریافت کردند و گروه کنترل تا پایان پژوهش مداخله‌ای دریافت نکرد. ابزارهای پژوهش پرسشنامه‌های اختلال نافرمانی کودکان هومرسن و همکاران (2006)، واکنشپذیری بین‌فردی دیویس (1983) و عملکرد اجتماعی_انطباقی پرایس و همکاران (2002) بود. دادهها با استفاده از نسخه 22 نرم‌افزار SPSS و آزمون تحلیل کوواریانس تکمتغیره در سطح معنا‌داری 05/0 تحلیل شدند.
یافته‌ها: یافته‌ها نشان داد که آموزش غنیسازی روابط بین‌فردی بر واکنشپذیری بین‌فردی و عملکرد اجتماعی_انطباقی دانش‌آموزان با نشانگان اختلال نافرمانی مقابلهای اثربخش است (05/0>p).
نتیجه‌گیری: بر این اساس می‌توان نتیجه گرفت که آموزش غنیسازی روابط بین‌فردی راهبردهایی کارآمد و سودمند برای بهبود واکنشپذیری بین‌فردی و عملکرد اجتماعی_انطباقی، در اختیار مراکز روان‌درمانی کودک و نوجوان قرار می‌دهد؛ بدین منظور به‌کارگیری الگوی یاد شده در مراکز درمانی و مشاوره‌ای، در جهت گسترش سلامت روانی، پیشنهاد می شود.
Background and purpose: This research was conducted with the aim of the effectiveness of interpersonal relationship enrichment training on interpersonal reactivity and social-adaptive performance of students with oppositional defiant disorder syndrome.
Method: The research method was semi-experimental with a pre-test-post-test design and with two experimental and control groups. The statistical population of the research was 10-12-year-old male students with confrontational disobedience syndrome in Shahrood schools in the academic year 2023-2024. A number of 30 students with confrontational disobedience syndrome were selected by available sampling method and randomly assigned to two control and experimental groups (15 people in each group). The experimental group received interpersonal relationship enrichment training in 8 60-minute sessions, and the control group did not receive any intervention until the end of the study. The research tools were the questionnaires of children's disobedience disorder (Homersen et al., 2006), interpersonal reactivity of Davis (1983), and social-adaptive functioning of Price et al. (2002). Data were analyzed using SPSS software version 22 and univariate analysis of covariance at a significance level of 0.05.
Findings: The findings showed that interpersonal relationship enrichment training is effective on interpersonal reactivity and social-adaptive performance of students with oppositional defiant disorder symptoms (p<0.05).
Conclusion: based on this, it can be concluded that the training of enriching interpersonal relationships provides effective and beneficial strategies for improving interpersonal reactivity and social-adaptive functioning, provided to child and adolescent psychotherapy centers
آقایوسفي، علیرضا؛ شریفي ساکي، شیدا؛ احمدی، هادی و کریمي، رضا. (1397). تاثیر آموز برنامه غني سازی ارتباط بین فردی بر رضایت زناشویي همسران معتادین. روانشناسي بالیني و شخصیت، 30(16): 49-56.
اله قلیلو، کلثوم. (1387). تحلیل رابطه مهارت های هوشیاری فراگیر، فراشناخت و تنظیم هیجان با رفتار بین فردی سوءمصرف کنندگان مواد، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده روان شناسی و علوم تربیتی دانشگاه محقق اردبیلی.
ابوالقاسمی، عباس؛ طاهری‌فرد، مینا و کیامرثی، آذر. (1396). مقایسة حافظة هیجانی، تصمیم گیری و واکنش پذیری بین فردی در دانش آموزان دارای اختلال سلوک و عادی. مطالعات روانشناختی، 2(13): 58-43.
بختیاری، مریم؛ غمخوارفرد، زهرا؛ و طهماسیان، کارینه. (1392). اثربخشی گروه درمانی شناختی‌ـ‌رفتاری در درمان کودکان مبتلا به اختلال اضطراب فراگیر. اندیشه و رفتار، 7(27)، ۷۷-۶۷.
سیدمحمودیان، سیدمحمد، علیزاده، حمید، پزشک، شهلا، برجعلی، احمد، و فرخی، نورعلی. (1396). تدوین یک برنامه آموزش مادران مبتنی بر تکنیک های آدلر-گلاسر و بررسی اثربخشی آن بر بهبود روابط مادر-فرزند در کودکان با اختلال نافرمانی مقابله ای. روانشناسی خانواده، 4(2 )، 19-28.
طاهری فرد, مینا, ابوالقاسمی, عباس, کیامرثی, آذر. (1396). مقایسة حافظة هیجانی، تصمیم گیری و واکنش پذیری بین فردی در دانش آموزان دارای اختلال سلوک و عادی. مطالعات روانشناختی, 13(2), 43-58.
فرامرزی، سالار؛ عابدی، احمد؛ و قنبری، آمنه. (1391). تأثیر آموزش الگوی ارتباطی مادران بر کاهش نشانگان اختلال نافرمانی مقابلهای فرزندان. مجله پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تبریز، 34، 2، 96-90.
یعقوبی ابوالقاسم، مهدوی آزاده، محمدزاده سروه. فراتحلیل اثربخشی مداخلات روان شناختی و آموزشی بر کاهش نشانه های اختلال نافرمانی مقابله ای. فصلنامه سلامت روان کودک. ۱۳۹۷; ۵ (۲) :۱۶۴-۱۷۳
Beisland, L.A., Djan, K.O., Mersland, R. . (2021). Measuring Social Performance in Social Enterprises: A Global Study of Microfinance Institutions. J Bus Ethics 171, 51–71 https://doi.org/10.1007/s10551-019-04417-z
Crick, N. R., & Dodge, K. A. (1994). A review and reformulation of social information processing mechanisms in children’s social adjustment. Psychological Bulletin, 115, 74-101.
D’Arcy J, Adjerid I, Corey M. Angst, Ante Glavas. (2020). Too Good to Be True: Firm Social Performance and the Risk of Data Breach. Information Systems Research 31(4):1200-1223.
Ding, W., Meza, J., Lin, X., He, T., Chen, H., Wang, Y., Qin, S. (2020). Oppositional defiant disorder symptoms and children’s feelings of happiness and depression: Mediating roles of interpersonal relationships. Child Indic. Res. 13, 215–235.
Davis, M. H. (1983). Measuring individual differences in empathy: evidence for a multi- dimensional approach. Jurnal of Personality and Social Paychology, 44(1):113-126.
Goertz-Dorten A, Groth M, Detering K, Hellmann A, Stadler L, Petri B and Doepfner M (2019) Efficacy of an Individualized Computer-Assisted Social Competence Training Program for Children With Oppositional Defiant Disorders/Conduct Disorders. Front. Psychiatry 10:682. doi: 10.3389/fpsyt.2019.00682
Helander, M., Enebrink, P., Hellner, C. (2023). Parent Management Training Combined with Group-CBT Compared to Parent Management Training Only for Oppositional Defiant Disorder Symptoms: 2-Year Follow-Up of a Randomized Controlled Trial. Child Psychiatry Hum Dev 54, 1112–1126. https://doi.org/10.1007/s10578-021-01306-3
Hommersen‚P. & Murray C. & Ohan J. L. (2006). Oppositional Defiant Disorder Rating Scale: Preliminary Evidence of Reliability and Validity. Journal of Emotional and Behavioral Disorders‚14(2)‚ 118-130.
Li, L., Lin, X., Hinshaw, S. P., Du, H., Qin, S., Fang, X. (2018). Longitudinal associations between oppositional defiant symptoms and interpersonal relationships among Chinese children. J. Abnorm. Child Psychol. 46, 1267–1281.
Lin X, He T, Heath M, Chi P, Hinshaw S. (2022). A Systematic Review of Multiple Family Factors Associated with Oppositional Defiant Disorder. International Journal of Environmental Research and Public Health. 19(17):10866. https://doi.org/10.3390/ijerph191710866
O’Laughlin, E. M., Hackenburg, J. L., & Riccardi, M. M. (2010). Clinical usefulness of the Oppositional Defiant Disorder Rating Scale (ODDRS). Journal of Emotional and Behavioral Disorders, 18, 247-255.
Price, C. S., Spence, S. H., Sheffield, J. & Donovan, C. (2002). The development and psychometric properties of a measure of social and adaptive functioning for children and adolescents. Journal of Clinical Child and Adolescent Psychology, 31(1), 111-122.
Rahmati Ghajari, F., Fakhri, M., & Mirzaeian, B. (2022). The effectiveness of play therapy based on cognitive-behavioral model on adaptive skills and social-adaptive functioning in children with confrontational disobedience disorder. International Journal of Pediatrics, 1(2),1-14. doi: 10.22038/ijp.2022.64426.4890
Tamm, L., Loren, R. E. A., Peugh, J., & Ciesielski, H. A. (2021). The Association of Executive Functioning With Academic, Behavior, and Social Performance Ratings in Children With ADHD. Journal of Learning Disabilities, 54(2), 124-138. https://doi.org/10.1177/0022219420961338
Wang Y, Li Y, Xiao W, Fu Y and Jie J. (2020) Investigation on the Rationality of the Extant Ways of Scoring the Interpersonal Reactivity Index Based on Confirmatory Factor Analysis. Front. Psychol. 11:1086. doi: 10.3389/fpsyg.2020.01086