مدل‌یابی خلاقیت و نوآوری تحصیلی بر اساس حمایت عاطفی والدین و معلمان با نقش میانجی‌گری حس کنجکاوی تحصیلی دانش‌آموزان شهرکرد
محورهای موضوعی : روانشناسی مثبت نگر اسلامی
1 - کارشناس فرهنگی و هنری و مشاوره آموزش و پرورش
کلید واژه: حمایت عاطفی والدین, حمایت عاطفی معلمان, حس کنجکاوی تحصیلی, خلاقیت و نوآوری تحصیلی, مدل‌یابی معادلات ساختاری.,
چکیده مقاله :
در پژوهش حاضر، نقش حمایت عاطفی والدین و معلمان در پیش‌بینی خلاقیت تحصیلی دانش‌آموزان، همراه با اثر میانجی‌گری حس کنجکاوی تحصیلی بررسی شد. مدل مفهومی پژوهش بر پایه روابط مستقیم و غیرمستقیم طراحی شد و برای آزمون آن، از مدل‌سازی معادلات ساختاری (SEM) با نرم‌افزارهای SPSS 26 و AMOS 25 استفاده گردید. جامعه آماری شامل دانش‌آموزان پایه دوم متوسطه شهرکرد در سال تحصیلی ۱۴۰۳-۱۴۰۴ بود که با نمونه‌گیری تصادفی طبقه‌ای ۲۶۰ نفر انتخاب شدند، ابزارهای پژوهش شامل پرسش‌نامه‌های استاندارد حمایت عاطفی (۲۲ گویه)، حس کنجکاوی تحصیلی (۱۲ گویه) و خلاقیت و نوآوری تحصیلی (۱۰ گویه) بود که پایایی با آلفا بین ۰.۷۵ تا ۰.۸۵ تأیید شد. تحلیل داده‌ها با مدل‌سازی معادلات ساختاری در نرم‌افزارهای SPSS و AMOS انجام شد. نتایج آزمون برازش مدل، بیانگر تطابق خوب مدل با داده‌های پژوهش بود: ۲.۳۱ χ²/df = ، ۰.۰۴۵ RMSEA = ، ۰.۹۴ CFI = ، ۰.۹۳ IFI = ، ۰.۹۱ NFI = ، ۰.۹۰ GFI = و ۰.۸۸. AGFI = مهم‌ترین مسیرهای معنابخش عبارت بودند از: روابط مستقیم حمایت والدین → خلاقیت (۰.۳۵β = ، ۰.۰۱ p <) و حمایت معلمان → خلاقیت (۰.۲۹β = ، ۰.۰۱ p <)؛ همچنان که حمایت از والدین (۰.۴۱β = ، ۰.۰۱ p <) و معلمان (۰.۳۳β = ، ۰.۰۱ p <) بر افزایش حس کنجکاوی تأثیر داشت و این متغیر میانجی با ضریب مسیر مستقیم خلاقیت (۰.۴۷β = ، ۰.۰۱ p <) عمل کرد. مسیرهای غیرمستقیم والدین → کنجکاوی → خلاقیت (۰.۱۹β =)، و معلمان → کنجکاوی → خلاقیت (۰.۱۵β =) نیز معنادار بودند. این یافته‌ها نشان می‌دهد که حمایت عاطفی هم‌زمان به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم از طریق ارتقای حس کنجکاوی، محیطی امن و انگیزشی را برای رشد خلاقیت تحصیلی فراهم می‌آورد.
This study investigated the role of parental and teacher emotional support in predicting students' academic creativity, along with the mediating effect of academic curiosity. The research's conceptual model was designed based on direct and indirect relationships, and Structural Equation Modeling (SEM) with SPSS 26 and AMOS 25 software was used to test it. The statistical population included secondary school students in Shahrekord in the academic year 2024-2025, from whom 260 individuals were selected through stratified random sampling. The research instruments included standard questionnaires for emotional support (22 items), academic curiosity (12 items), and academic creativity and innovation (10 items), with reliability confirmed by Cronbach's alpha between 0.75 and 0.85. Data analysis was performed using structural equation modeling in SPSS and AMOS software. The results of the model fit test indicated a good fit of the model to the research data: χ²/df = 2.31, RMSEA = 0.045, CFI = 0.94, IFI = 0.93, NFI = 0.91, GFI = 0.90, and AGFI = 0.88. The most significant paths were: direct relationships of parental support → creativity (β = 0.35, p < 0.01) and teacher support → creativity (β = 0.29, p < 0.01); as well as the impact of parental (β = 0.41, p < 0.01) and teacher (β = 0.33, p < 0.01) support on increasing curiosity, with this mediating variable acting with a direct path coefficient to creativity (β = 0.47, p < 0.01). Indirect paths of parents → curiosity → creativity (β = 0.19) and teachers → curiosity → creativity (β = 0.15) were also significant. These findings suggest that simultaneous emotional support, both directly and indirectly through promoting curiosity, provides a safe and motivating environment for the growth of academic creativity.. .
Amabile, T. M. (1983). The social psychology of creativity: a componential conceptualization. Journal of personality and social psychology, 45(2), 357.
Csikszentmihalyi, M. (1999). 16 implications of a systems perspective for the study of creativity. Handbook of creativity, 313.
Fredricks, J. A., Blumenfeld, P. C., & Paris, A. H. (2004). School engagement: Potential of the concept, state of the evidence. Review of educational research, 74(1), 59-109.
Grolnick, W. S., & Slowiaczek, M. L. (1994). Parents' involvement in children's schooling: A multidimensional conceptualization and motivational model. Child development, 65(1), 237-252.
Hausfather, S. J. (1996). Vygotsky and schooling: Creating a social context for learning. Action in teacher education, 18(2), 1-10.
Hidi, S., & Ainley, M. (2012). Interest and Self-Regulation: Relationships Bet. In Motivation and self-regulated learning (pp. 77-109). Routledge.
Litman, J. A., & Spielberger, C. D. (2003). Measuring epistemic curiosity and its diversive and specific components. Journal of personality assessment, 80(1), 75-86.
Ryan, R. M., & Deci, E. L. (2000). Intrinsic and extrinsic motivations: Classic definitions and new directions. Contemporary educational psychology, 25(1), 54-67.
Tucker, R. P., Judah, M. R., O’Keefe, V. M., Mills, A. C., Lechner, W. V., Davidson, C. L., ... & Wingate, L. R. (2013). Humor styles impact the relationship between symptoms of social anxiety and depression. Personality and individual differences, 55(7), 823-827.