جلوه طبیعت در قصاید منوچهری دامغانی و سعدی شیرازی
محورهای موضوعی : فصلنامه تخصصی زبان و ادبیات فارسی
فرشته طاهری
1
,
محمد شاه بدیع زاده
2
,
محمود مهدوی دامغانی
3
1 - دانشکده علوم و ادبیات انسانی .دانشگاه آزاد مشهد
2 - دانشکده علوم و ادبیات انسانی دانشگاه آزاد مشهد ایران
3 - دانشیار بازنشسته زبان و ادبیات فارسی دانشگاه فردوسی مشهد
کلید واژه: طبیعت, قصیده, منوچهری دامغانی, سعدی شیرازی.,
چکیده مقاله :
طبیعت در میان شعر پارسی، جای وسیع و گسترده دارد. منوچهری دامغانی به عنوان نماینده شاعران طبیعت گرای، با دیدگاه واقع گویی در توصیف عناصر طبیعت، در همه دوره های شعر پارسی، گوی سبقت ربوده است. او هم چون رودکی و بیش از او، پرچم دار فلسفة خوش باشی و غنیمت دانستن لحظه بوده است. توصیفات او معمولا با تشبیهات حسی، از تمام اجزای طبیعت وام گرفته است. سعدی همچون منوچهری، وام دار طبیعت نشاط انگیز است با این تفاوت این توصیف ها در خدمت اعتقاد و پند و اندرز هستند. سعدی افتاده ای آزاده است که گاه با زبان تیز و گستاخ و البته همراه با ادب ندا می دهد: بس بگردید و بگردد روزگار/ دل به دنیا در برنبندد هوشیار. نتایج نشان می دهد منوچهری و سعدی به تشبیهات حسی تمایل دارند شاعر سبک خراسانی بیشتر علاقمند به آوردن تشبیهات متعدد و مرکب است و سعدی از تشبیهات مفرد استقبال می کند. شاعر دامغانی در هر عنصر، هدفش توصیف زیبایی و نشاط است و شاعر شیرازی با تأثر از جامعه، هدفش تعالی و رشد انسان در سیر کمال معنوی است. هر دو شاعر خردمند، هوشمندانه سعی در درک لحظه دارند؛ یکی لذت از جهان گذرا، دیگری درس از جهان گذرا. این پژوهش به روش استقرا، جز به کل، به شیوه کتابخانه ای و فیش برداری است.
Nature has a wide place in Persian poetry. As a representative of nature-oriented poets, Manochehri Damghani has taken the lead in all periods of Persian poetry with a realistic perspective in describing the elements of nature. Like Rudaki and more than him, he has been the flag bearer of the philosophy of happiness and seizing the moment. His descriptions are usually borrowed from all parts of nature with sensory analogies. Saadi, like Manochehri, has an uplifting nature, with this difference, these descriptions are in the service of belief and advice. Saadi is a free faller who sometimes calls out with a sharp and rude tongue, but with politeness: stop turning and turning, the world will not be closed to the world. The results show that Manochehri and Saadi are inclined towards emotional similes. Khorasani poets are more interested in bringing similes is multiple and compound, and Saadi welcomes singular similes. Poet Damghani's goal in every element is to describe beauty and vitality, and poet Shirazi's goal is the exaltation and growth of man in the course of spiritual perfection, influenced by society. Both wise and intelligent poets try to understand the moment; one is the pleasure of the transitory world, the other is a lesson from the transitory world. This research is by inductive method, except for the whole, in the library and fiche method
1. امامی، نصرالله (1371). منوچهری دامغانی و ادوار زندگی و آفرینش های هنری، بی¬نا بی¬جا.
2. دبیر سیاقی، محمد (1374). تصویرها و شادی ها، تهران: سخن.
3. دودمان کوشکی، علی؛ سلطانی کوه بناییو حسن؛ جم زاده، سمیه (1391). توصیف طبیعت در دیوان منوچهری و صنوبری، مجله تاریخ ادبیات 3 (69).
4. زرین¬کوب، عبدالحسین (1378). با کاروان حله، تهران: علمی.
5. سعدی (1366). کلیات سعدی، به تصحیح محمد علی فروغی، طلوع.
6. سعیدی، سهراب و اسماعیلی، محبوبه (1397). بررسی طبیعت، آسمان و فلک در شعر انوری. پژوهش¬نامه اورمزد 11(44).
7. شاله، فیلیسین (1357). شناخت زیبایی، ترجمه علی اکبر بامداد، تهران: طهوری.
8. شفیعی کدکنی، محمدرضا (1383). صورخیال در شعرفارسی، تهران: آگاه.
9. فتوحی رودمعجنی (1398). بلاغت تصویر، تهران: سخن.
10. فرزاد، عبدالحسین (1376). نقد و پژوهش با نمونه اشعار منوچهری، تهران: آتیه.
11. لسان، حسین (1373). پژوهشی در روایات و مضامین سعدی، ذکر جمیل سعدی (مجموعه مقالات و اشعار ...)، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی (صص173-144).
12. مژده، علی محمد (1373). جنبه های معنوی سخن سعدی، ذکر جمیل سعدی (مجموعه مقالات و اشعار...)، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی (صص226-125).
13. منوچهری دامغانی (1390). دیوان، به کوشش محمد دبیرسیاقی، زوار.
14. همتی، سیروس(1388). مقایسه تصویرآفرینی از طبیعت در مثنوی¬های عرفانی قرن هفتم.
15. یوسفی، غلامحسین (1369). چشمه روشن، تهران: انتشارات علمی.