گونه‌شناسی ظروف سفالی گورستان جیران تپه جزلان دشت
محورهای موضوعی : باستان‌شناسی پیش از تاریخ
لیلا گرگری
1
(
گروه باستان‌شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد ابهر، ابهر
)
حمیدرضا ولی‌پور
2
(
گروه علوم باستان‌شناسی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران
)
بهنام قنبری
3
(
گروه باستان‌شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد ابهر، ابهر
)
کلید واژه: تدفین, عصر آهن, سفال, گورستان, جیران تپه جزلان‌دشت, مقایسه گونه‌شناختی,
چکیده مقاله :
گورستان جیران تپه جزلان‌دشت در استان زنجان، شهرستان طارم و در نزدیکی روستای جزلان‌دشت قرار گرفته است. در نتیجه، دو فصل کاوش در این گورستان یافته‌های بسیار ارزشمندی از عصر آهن به دست آمد. این یافته‌ها سنت تدفین در این گورستان را منعکس می‌کنند که شامل زیورآلات، جنگ‌افزار و سفالینه‌ها می‌شوند. اگرچه تنها هشت گور در این گورستان کاوش شده، اما تنوع سفالینه‌ها از نظر فرم و تعداد قابل توجه است. در مجموع از کاوش جیران‌تپه ۴۴ ظرف سالم به دست آمد که بر اساس شکل و فرم در ۱۳ گونه طبقه‌بندی شدند. این گونه‌ها شامل دیگچه، فنجان، کاسه، ساغر، ملاقه، پیاله، خمره، ظرف کوچک با بدنه گرد و کف تخت، سبو، کوزه، لیوان و پارچ و ظروف لوله‌دار هستند. بعضی از این گونه‌ها خود به زیرگونه‌هایی تقسیم می‌شوند. این ظروف در رنگ‌های قهوه‌ای، خاکستری، سیاه، نخودی و اکثراً چرخ‌ساز هستند. سفال‌های خاکستری نسبت به دیگر سفال‌ها فراوانی بیشتری داشته و از کیفیت بالاتری نیز برخوردارند. بر اساس، مطالعه و مقایسه اولیة سفال‌ها، بین این محوطه و محوطه‌هایی همچون گودین، دیلمان، حسنلو، قلی درویش، خوروین، پردیس، گوی‌تپه، دین‌خواه، هفتوان، گورستان حسن‌بولاغی در استان زنجان و بسیاری از محوطه‌های دیگر عصر آهن شباهت و همسانی فراوانی دیده می‌شود. بیشترین شباهت با گورستان‌های عصر آهنی گیلان مانند مارلیک، قلعه کوتی و دیلمان دیده می‌شود. بر این اساس، می‌توان جیران‌تپه را گورستانی مربوط به عصر آهن I و II دانست. بر مبنای یافته‌های سفالی سطحی شواهی از استفاده از این گورستان در عصر آهن III نیز وجود دارد که درک صحت آن نیازمند کاوش‌های بیشتر است.
JeyranTappe Cemetery of Jezlandasht is located in Zanjan province, Tarom city, near the village of Jezlandashht. As a result of two exploratory excavations in this cemetery, valuable findings were obtained regarding to Iron Age. These findings reflect the burial tradition in the cemetery, including jewelry, weapons and pottery. Although only 8 graves have been explored in this cemetery, the variety of pottery related to their form is significant. Generally, 44 intact potteries were collected from JeyranTappeh Hills, which were classified into 13 species based on shape and form. These species include pots, cups, bowls, saucers, pots, jars, small containers with rounded bodies and flat floor, glasses, pots and tubular containers. Some of these species are divided in to sub-species. These containers are brown, gray, black, and mostly wheel maker. In terms of the number and quality of gray potteries, they have a higher number and quality than other pottery. Based on the study and comparison of the pottery, there are similarities between this site and the sites such as Godin, Dilman, Hasanlu, Gholi Darvish, Khorvin, Pardis, Gui Tappe, Dinkhah, Haphtvan, Hassan Bolaghi Cemetery in Zanjan Province and many other sites related to Iron Age. There are the most similarities between this site and other Iron Ages cemeteries such as Marlic, Ghale Coti and Dilaman. It is most similar to the Gilan Iron Age cemeteries, such as Marlik, Qaleh Kuti and Dilman. Based on all this information it can be said that JeyranTappe is related to Iron Age II. Based on the information obtained from the potteries it may be said that this cemetery was used in Iron Age II period.
_||_