روند شکلگیری حکومت مادها بر اساس کتیبههای آشورنو در سدههای نهم و هشتم پیش از میلاد
منصور حمدالله زاده
1
(
پژوهشگر تاریخ و مدرس دانشگاه آزاد اسلامی
)
کلید واژه: ماد, آشور, حکومت ماد, مادهای قرن نهم پ.م., مادهای قرن هشتم پ.م.,
چکیده مقاله :
چالشبرانگیزترین پژوهشها در تاریخ ایران باستان، مربوط به پژوهش در دوره ماد و ریشههای آن میباشد. محقق تاریخ، ناگزیر استفاده از منابع و گزارشهای همعصر غیر مستقیم و در بیشتر موارد دشمن، که تقریبا منحصر به کتیبههای آشورنو هست، میباشد. احتیاجات بازرگانی و تجارت مردمان دنیای شرق و غرب در آن روزگار از جاده خراسان بزرگ تامین میشده است و این مهم، خود عامل اصلی یورش آشوریان برای تسلط بر شاهراههای تجاری میباشد. در سالیان اخیر توسط برخی پژوهشگر، به وجود اقوام حکومتگر مادها تشکیک گردیده است. این پژوهش با بررسی مجدد کتیبههای آشوری، به دنبال حضور و گستره اقوام ماد و روند شکلگیری حکومت ایشان در این دو سده میباشد. تدقیق در این منابع به لحاظ اهمیت موضوع و تاباندن روشنایی به دانش تاریخی خود در این برهه، ایجاب مینماید، از زوایای مختلف منابع در دسترس را بررسی نموده تا بتواند حکومت مادها و سیر تحول ایشان را به‌عنوان پایهگذار شاهنشاهی ایرانی، مورد ارزیابی قرار داده و بر دانش خود در این مقطع از تاریخ مملو از ابهام ماد، بیافزاید. به جهت نوع دادههای اشاره شده، روش پژوهش در این مقاله، توصیفی و تحلیلی و در جمعآوری اطلاعات نیز بر روش کتابخانهای تکیه گردیده است.
چکیده انگلیسی :
The most challenging research in the history of ancient Iran relates to the study of the Median period and its roots. Historians are inevitably forced to rely on indirect contemporary sources and reports, often from enemies, which are mostly limited to Neo-Assyrian inscriptions. The trading needs of the peoples of the East and West during that time were met through the Great Khorasan Road, and this was the main reason for the Assyrians' invasions to dominate the trade routes. In recent years, some researchers have questioned the existence of the ruling tribes of the Medes. This research, by re-examining the Assyrian inscriptions, aims to investigate the presence and extent of the Medes and the process of forming their government during these two centuries. A thorough examination of these sources, given the importance of the topic and to shed light on historical knowledge in this period, necessitates an exploration of the available sources from various angles, so as to evaluate the Medes' government and their evolutionary process as the founders of the Iranian empire. thereby enhancing the understanding of this ambiguous period in Median history. Due to the nature of the data mentioned, the research method in this article is descriptive and analytical, relying on library methods for information gathering.
منابع
بادنج، رقیه(1390)، «زاب (1)»، دانشنامه جهان اسلام، جلد 21، 136-140.
بهزادی، رقیه(۱۳۶۹)، «قوم های کم شاخته کهن - کاسی ها»، مجله چیستا، شماره 70، 1320-1327.
داندامایف، محمد(1400)، «دربار و درباریان در دوره مادها و هخامنشیان»، ترجمه منصور حمدالله-زاده، دوفصلنامه مطالعات ایران کهن، سال اول شماره اول، 1-13.
دیاکونف، ایگور میخائیلوویچ(1395)، تاریخ ماد. ترجمه: کریم کشاورز، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی، چ 11.
کرول، اشتفان(1390)، «لشکر کشی هشتم سارگون دوم: نگاهی نو به دیدگاههای سنتی.»، گزارش لشکرکشی سارگون به اورارتو از منظر جغرافیای تاریخی، ادبی و عقیدتی. گردآوری و تحقیق و ترجمه، اسکاروایت ماسکارلا و صمد علیون(خواجه دیزج)، تبریز: نشر اختر.
ملازاده، کاظم(1394)، باستانشناسی ماد، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها(سمت)، چاپ دوم.
ملکزاده، مهرداد(1380)، «یادداشتهایی باژگون درباره تاریخ و باستان شناسی دوره ماد»، فصلنامه باستانپژوهی، پاییز، شماره 8، 10-22.
ملکزاده، مهرداد(1392)، ایران در پگاه تاریخ. تاریخ جامع ایران، ج1 از 20جلد. تهران: مرکز دائره المعارف بزرگ اسلامی، 234-201.
ملکزاده، مهرداد(1402)، «حدود و سازمان های شاهنشاهی ماد. (مقاله ای منتشر نشده از ع. شاپور شهبازی.)" به شاپور که چهر از یزدان داشت»، مجموعه مقالاتی به یادبود علیرضا شاپورشهبازی. به کوشش کامیار عبدی و محمد تقی عطائی، تهران: پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، 95-112.
Budge, E. A. W., & King, L. W. (Eds.), (1902), “Annals of the Kings of Assyria: The Cuneiform Texts with Translations”, Transliterations, Etc., from the Original Documents in the British Museum (Vol. 1), British Museum.
Britannica, T. Editors of Encyclopaedia (2020, April 3), Kassite. Encyclopedia Britannica. https://www.britannica.com/topic/Kassite (accessd on 21 September 2024).
Bryce, T. (2012), The world of the neo-Hittite kingdoms: a political and military history, Oxford University Press.
Dandamayev M. Medvedskaya I, (21sep 2024)," MEDIA" Encyclopædia Iranica, online edition https://www.iranicaonline.org/articles/media. (accessed on 21 September 2024).
Frame, G. (2021), The royal inscriptions of Sargon II, king of Assyria (721–705 BC), in: The Royal inscription of the Neo-Assyrian period volume 2,Penn State Press. ISBN 978-1-64602-109-3
Grayson, A.K. (1996), Assyrian Rulers of the Early First Millennium BC II (858–745 BC), Toronto: University of Toronto (RIMA).
Kienast, B. (1999). The So-Called ‘Median Empire', Bulletin of the Canadian Society for Mesopotamian Studies, 34, 59-67.
Levin L. D. "BĪT HAMBAN" Encyclopædia Iranica, online edition https://www.iranicaonline.org/articles/bit-hamban-also-bit-habban-a-district-on-the-iranian-iraqi-frontier. (21Sep2024).
Luckenbill, D. D. (1926), Historical records of Assyria from the Earliest Times to Sargon; Ancient records of Assyria and Babylonia, Under the general editorship of J. H. Breasted, The University of Chicago Press Chicago Illinois, V.I.
Novotny, J. (2024), 'Sargon II (721–705 BC)', The Royal Inscriptions of the Neo-Assyrian Period, The RINAP Project, 2024 http://oracc.museum.upenn.edu/rinap/Neo-AssyrianHistoryOverview/SargonII721-705BC/ (25Sep2024)
Novotny, J. & Firouzi, S. (2023). Revising the Locations of Several Cities in the Western Region of the Iranian Plateau. State Archives of Assyria Bulletin, 7-30.
Roaf, M. (2012), Did Rusa commit suicide. Organization, Representation, and Symbols of Power in the Ancient Near East, Proceedings of the LIVe Rencontre Assyriologique Internationale at Würzburg 20–25 July 2008, 771-89.
RIAo 1= https://oracc.museum.upenn.edu/riao/Q003460?lang=en (accessed on 21 September 2024).
RIAo 2= https://oracc.museum.upenn.edu/riao/Q004738.150?srch=s.7nDT5R (2 January 2025)
RIAo 3= https://oracc.museum.upenn.edu/riao/Q004756.5?srch=s.1YkEjA (2 January 2025).
RINAP 1= https://oracc.museum.upenn.edu/rinap/Q006483_project-en.12?srch=s.uOhxwu (2 January 2025)
RINAP 2= https://oracc.museum.upenn.edu/rinap/Q006482.70?srch=s.n2MTkc (2 January 2025)
Rollinger, R. (1999), Zur Lokalisation von Parsu (m) a (š) in der Fārs und zu einigen Fragen der frühen persischen Geschichte.
Rollinger, R. (2003), The Western expansion of the Median ‘empire’: A re-examination. Continuity of empire, 289-319.
Rollinger, R. (2008), The Median'Empire', the End of Urartu and Cyrus the Great's Campaign in 547 BC:(Nabonidus Chronicle II 16). Ancient West & East, 7, 51-65.
Sancisi-Weerdenburg, H. (1988). Was there ever a Median Empire?, in Achaemenid History III, 197-212.
Sancisi-Weerdenburg, H. (1994), The Construction and the Distribution of an Ideology in the Achaemenid Empire. Pivot Politics: Changing Cultural Identities in Early State Formation Processes, 101-19.
Sancisi-Weerdenburg, H. (1995), Politics and Belief in Herodotus.
Tadmor, H. (1958), The Campaign of Sargon II of Assur, A Chronological–Historical Study, JCS 12: 22–40, 77–100.
Zadok Ran, "KASSITES," Encyclopædia Iranica, online edition, 2015, available at http://www.iranicaonline.org/articles/kassites (accessed on 21 September 2024).