تحلیلی بر میزان انطباق و همسازی خانه های تاریخی با نقش و جایگاه شرایط اقلیمی در معماری قاجار (مقایسه خانه صادقی اردبیل با خانه بروجردی کاشان)
سجاد رسولی دیان
1
(
دانشگاه محقق اردبیلی
)
متینه رستمی پور
2
(
)
حبیب شهبازی شیران
3
(
باستان شناسی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران
)
کلید واژه: معماری, خانه های تاریخی, اردبیل, کاشان, سازگاری اقلیمی,
چکیده مقاله :
مطالعه مبانی شکل دهنده معماری در بستر شهرهای ایران نشان می دهد که همواره اقلیم و طبیعت نقش بسزایی در شکل گیری شهرها و به تبع آن معماری و به ویژه مسکن داشته است. پژوهش پیشرو همسازی و هماهنگی دو بنای تاریخی خانه صادقی اردبیل و خانه بروجردی کاشان را با اقلیم و جغرافیای دو ناحیه مورد مطالعه و مقایسه تطبیقی قرار می دهد. هدف از پژوهش «گونه شناسی معماری و عناصر تزئینی خانههای تاریخی صادقی اردبیل و بروجردی یزد در عصر قاجار و مقایسه تطبیقی آنها از منظر میزان همسازی با اقلیم» می باشد. این پژوهش به صورت تحلیلی – تاریخی و بر اساس پیمایش نگارندگان در بافت تاریخی اردبیل و یزد، همراه با مطالعات کتابخانه ای صورت گرفته است. سوالات این پژوهش: 1. عناصر معماری و آرایه های تزئینی خانه های تاریخی صادقی و بروجردی چگونه و دارای چه ویژگیهایی است؟ ؛ 2. خانه های تاریخی صادقی اردبیل و بروجردی کاشان تا چه اندازه با اقلیم و جغرافیای طبیعی مناطق همسازی و انطباق دارد؟. نتایج این پژوهش نشان میدهد که نظام معماری ایرانی در دو اقلیم مورد مطالعه، نه تنها در مغایرت با اصول، معیارها و استاندارهای معماری پایدار و ویژگیهای زیستمحیطی نبوده؛ بلکه در پیوندی کامل با آن قرار دارد. هر دو خانه صادقی اردبیل و بروجردی کاشان متناسب با اوضاع اقلیمی، فرهنگی و اجتماعی هر کدام از شهرها بنا نهاده شده و مهمترین تاثیرات اقلیم بر بناها را میتوان در جهت گیری و زاویه بندی پلان بناها، موقعیت فضاهای اندرونی، ویژگیهای حرارتی، تهویه های مناسب، اندازه و ابعاد بازشوها، انتخاب نوع پلان و میزان فشردگی و مصالح بومی و متناسب با اقلیم بازشناسی نمود.
چکیده انگلیسی :
.the study of the principles that shape architecture in the context of Iranian cities shows that climate and nature have always played a significant role in the formation of cities and, consequently, architecture and especially housing. This research studies and compares the coordination of two historical monuments, Sadeghi House in Ardabil and Boroujerdi House in Kashan, with the climate and geography of the two regions. The purpose of the research is to “Typology of architecture and decorative elements of historical houses of Sadeghi in Ardabil and Borujerdi in Yazd in the Qajar era and compare them from the perspective of the degree of harmony with the climate." This research is analytical-historical and based on the authors’ survey of the historical context of Ardabil and Yazd, along with library studies. The questions of this research are: What are the architectural elements and decorative arrays of historical houses of Sadeghi and Borujerdi and what are their characteristics?; To what extent are the historic houses of Sadeghi in Ardabil and Boroujerdi in Kashan in harmony with the climate and natural geography of the regions? The results of this study show that the Iranian architectural system in the two studied climates is not inconsistent with the principles, and standards of sustainable architecture and environmental characteristics and is in complete harmony with them. Both Sadeghi House in Ardabil and Borujerdi House in Kashan were built in accordance with the climatic, cultural, and social conditions of the cities, and the most important effects of climate on buildings can be recognized in the orientation and angle of the building plan, the location of interior spaces, thermal characteristics, appropriate ventilation, the size and dimensions of openings, the choice of the type of plan and the degree of compactness, and local materials that are appropriate to the climate.
آرشیو میراث فرهنگی استان اردبیل
آرشیو میراث فرهنگی شهرستان کاشان
آروینی،عباس علی، نیازی (1385). خانه¬های تاریخی کاشان؛ ویژگی های اقلیم شناختی معماری بومی شهر کاشان. علوم اجتماعی، پژوهشنامه کاشان، شماره3، 83 - 107
بل، سایمون (1382). منظر- الگو، ادراک و فرایند. ترجمه بهناز امین¬زاده. تهران: دانشگاه تهران
پیرنیا، محمدکریم (1382). سبک¬شناسی معماری ایرانی، تهران: پژوهنده و نشر معمار
چرمایف، سرچ، الکساندر،کریستوفر (1353). عرصه های زندگی خصوصی وزندگی جمعی. ترجمه منوچهر مزینی، تهران، انتشارات دانشگاه تهران
خضری، زهره (1388). آسباد، تجلی¬گاه هنر و صنعت. نامه معماری و شهرسازی، شماره 2، 111 – 123.
زندیه، مهدی، پروردی¬نژاد، سمیرا (1389). توسعه پایدار و مفاهیم آن در معماری مسکونی ایران. فصلنامه مسکن و محیط فردا، شماره 130، 2 -21.
طاهباز، منصوره و جلیلیان، شهربانو (1381). بررسی روش های صرفه جویی انرزی در مسکن روستایی استان اردبیل. دومین همایش بهینه سازی مصرف سوخت در ساختمان، 57 - 72
قبادیان،وحید (1373). بررسی اقلیمی ابنیه سنتی ایران. تهران: دانشگاه تهران
معماریان، غلامحسین (1373). آشنایی با معماری مسکونی ایران (گونه¬شناسی درون گرا). تهران: دانشگاه علم وصنعت ایران
مولانایی، صلاح¬الدین؛ اکبری، احسان (1392). بازشناخت راهکارهای اقلیمی جهت تامین شرایط آسایشی در منطقه زاگرس ایران با نگاهی ویژه به روستای هجیج. بوکان: کتاب مجموعه مقالات همایش معماری پایدار و توسعه شهری
نوابخش، مهرداد، شیرازی،محمد، آقااحمدی، قربانعلی (1389). نگرشی جامعه شناسانه بر معماری خانه¬های تاریخی کاشان. مجله هویت شهر، 20 (8)، 45-54
Haidegger,M. (1962). Being and time. Translated by John Macquarrie & Edward Robinson. New York, Blackwell Publishers Ltd
Rapoport, A. (1969). House From and Culiure.Englewood Cliffs. N.J. Prentice-Hall
Golany,G. (1988). Earth-Sheltered Dwellings in Tunisia. Ancient Lessons for Modern. Design, Newark: University of Delaware Press.
Waren,J. (1999). Conservation of Earth Struc tures. Oxford, Butter worth-Heinemann
Chermayeff,S., A.C. (1974). Community and privacy. Translated by Mozayeni,M, Tehran, University of Tehran.
Bell, S. (2003). Landscape-Pattern,Perception and process. Translated by Aminzadeh, Tehran, University of Tehran.