بررسی مدارا، تساهل و تسامح در قصاید ناصر خسرو

محورهای موضوعی : شاهنامه

حمید عالی کردکلایی ¹ , ارسلان احمدی ²

1 - استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه پیام نور ساری
2 - کارشناس ارشد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه مازندران

تاریخ دریافت : 1393/09/10 تاریخ پذیرش : 1394/01/30 تاریخ انتشار : 1394/08/10

کلید واژه: اخلاق اجتماعی, مدارا, تسامح, تساهل, قصاید ناصرخسرو,

چکیده مقاله :

جامعۀ بشری از آغاز تا به امروز گرفتار جنگ، کشتار، خشونت و قربانی نزاع‌های مختلف قومی، دینی و سیاسی بوده‌است. یک‌سویه‌نگری‌های انجام‌گرفته، نبود مدارا، تساهل و تسامح در نابودی سرمایه‌های انسانی، فرهنگی و اجتماعی، نقش اصلی را داشته‌است. مدارا و تحمّل یکی از حلقه‌های مغفول‌ماندۀ اخلاقیّات در تاریخ اجتماعی بسیاری از ملل جهان است. شناخت و بازنگری آرای گذشتگان در متون ادبی به عنوان آینه و سامان‌دهندۀ جامعه می‌تواند ما را در کاهش یا حلّ چالش‌های فرارو در عرصه‌های داخلی و خارجی کمک کند. نویسندگان مقاله درصددند تا تحمّل و مدارا را به‌ عنوان یکی از الگوهای اخلاق اجتماعی در قصاید حکیم ناصرخسرو قبادیانی بررسی و تحلیل کنند. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که موضوع مدارا، به شکل‌های گوناگون از سوی شاعر خِرد به تصویر کشیده شده است. علی رغم سفارش‌های این شاعر به رعایت تحمّل و مدارا، به علّت غلبۀ تعصّب، تحجّر، جزم‌اندیشی و... گسترش آن در جامعۀ عصر ناصرخسرو، امکان‌پذیر نبوده‌است و سرانجام کار شاعر به حذف، راندن و تاراندن انجامیده است.

چکیده انگلیسی:

Human society has been suffering from war, killing, cruelty and victim of various religious, political and racial conflicts. Lack of tolerance, bearing each other, indulgence in devastating human, cultural and social capitals have key roles in these challenges. Tolerance and bearing which have a special place in field of religion ethics are one of the circles in social history of many nations. Reviewing and recognizing ideas of those who lived in the past about literacy texts which on the one hand the are the mirror of the society and on the other hand have organized it could help us in solving challenges of our modern them. The subject tolerance contained in many Iranian poets. These poems follow Iranian-Islamic culture patterns where odes of Naser Khosro Qobadiani are one of their most prominent one. Hakim Naser Khosro after a spiritual development devoted his religion, mind and poem to develop moral themes. The authors of the present article try to analyze and investigate tolerance as one of the social moral patterns in odes of Hakim Yamgan. The findings of the research indicate that tolerance has various forms including religious tolerance, social tolerence and so forth which were emphasized by the poet. Despite of recommendation of Naser Khosro to respect tolerance , the society didn’t accept it because of bias, intolerance and fanaticism.