رویکرد اخلاقی منظومه‌های بزمی خواجوی کرمانی
محورهای موضوعی : شاهنامه
حافظ حاتمی
1
(استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه پیام نور شهرکرد)
زهرا میراحمدی
2
(دانشجوی کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه پیام نور فارسان)
کلید واژه: ادبیات, خواجوی کرمانی, شعر بزمی, رویکرد اخلاقی,
چکیده مقاله :
موضوع اساسی در حوزة نقد اخلاقی آثار هنری و ادبی، رابطة هنر و ادبیات با اخلاق است. مکاتب، جریان‌ها و نحله‌های ادبی، هنری و اخلاقی نیز هرکدام از منظری به این مطلب پرداخته‌اند. اگرچه رسالت اصلی آثار هنری و ادبی در مرحلة نخست، اقناع ذوق مخاطب است اما در بیشتر این آثار، تعهد ادبی و رسالت اخلاقی و دینی خالق آثار، محسوس و مؤثّر است. باید اذعان کرد بسیاری از آثار ادبی ما هم به بیان عناصر، مؤلّفه‌ها و مضامین اخلاقی پرداخته‌اند و این تنها مختص ادبیات تعلیمی و یا عرفانی نیست و در انواع دیگر از جمله ادب غنایی و منظومه‌های بزمی نیز به چشم می‌خورد. خواجوی کرمانی شاعر بزرگ زبان فارسی نیز در آثار تعلیمی، حماسی، غنایی و از جمله منظومه‌های بزمی و دیوان خود به تناسب، مصادیق فضایل و رذایل اخلاقی را بیان کرده‌است. این پژوهش قصد دارد به نقد اخلاقی منظومه‌های بزمی خواجو بپردازد.
The essential subject in the field of ethical analysis of artistic and literary works is their relationships. Schools, movements and styles of artistic, literary, and moral forms have looked at this subject differently. Although the main mission of artistic and literary works in the first place is to satisfy their readers, in most of these works, literary commitment and moral and religious mission of work creator are effective and tangible. With this description, it should be said that many of our literary works have paid attention to ethical elements, components, and content. The issue doesn’t confines to didactic or mystical literature in fact it is reflected in other genres such as lyrical, long poem of banquet. Khajouye Kermani, the great Persian poet, in his didactic, epic, lyric works as well as the lyrical poems has described virtues and vices. This study intends to criticize ethics based on some important theories namely (Eudemonism) school of Socrates and Amrollahi and Hasan’s theory and religious evil in the religion of Islam.
1- قرآن کریم.
2- آذربایجانی، مسعود و دیلمی، احمد. (1385). اخلاق اسلامی. تهران: دفتر نشر معارف اسلامی.
3- ابراهیم زاده، عیسی. (1392). فلسفة تربیت. تهران: دانشگاه پیام نور.
4- حافظ شیرازی، شمس‌الدّین محمّد. (1381). دیوان. تصحیح محمد قدسی و به کوشش حسن ذوالفقاری و ابوالفضل علی محمدی. تهران: چشمه.
5- حسینی دشتی، سیّد مصطفی. (1379). معارف و معاریف (دایره المعارف جامع اسلامی). تهران: آرایه.
6- خواجوی کرمانی، کمال‌الدّین محمود. (1336). دیوان اشعار. تصحیح احمد سهیلی خوانساری. تهران: چاپ‌خانة حیدری.
7- ----------------------- .(1370). خمسة خواجوی کرمانی. تصحیح سعید نیاز کرمانی. کرمان: دانشگاه شهید باهنر.
8- رضازادة شفق، صادق. (1352). تاریخ ادبیات ایران. تهران: دانشگاه پهلوی.
9- زرقانی، سیّد مهدی. (1388). طرحی برای طبقه بندی انواع ادبی در دورة کلاسیک. پژوهش‌های ادبی. ش.24، دوره 6، 106-88.
10- زنر، آز، سی. (1377). تعالیم مغان. ترجمة فریدون بدره‌ای. تهران: طوس.
11- صفا، ذبیح الله. (1369). تاریخ ادبیات در ایران. تهران: فردوس.
12- طغیانی، اسحاق و حاتمی، حافظ. (1390). رابطة ادبیات و اخلاق با رویکردی به آثار نظامی گنجه‌ای. پژوهشنامة ادبیات تعلیمی، سال سوم. ش.8، 82-64.
13- غزّالی، محمّد. (1319). کیمیای سعادت. تصحیح احمد آرام. تهران: نشر کتابخانة مرکزی.
14- فرصت شیرازی، محمّد نصیر. (1377). آثار عجم. تصحیح و تحشیه از منصور رستگار فسایی. تهران: امیرکبیر.
15- کلینی، محمّد بن یعقوب. (1390). اصول کافی. ترجمه و توضیح حسین استاد ولی. تهران: دارالثقلین.
16- نراقی، مهدی ابن ابی‌ذر. (بی‌تا). جامع‌السعادات. ترجمة جلال‌الدّین مجتبوی. تهران: حکمت.
17- نصیرالدّین طوسی، خواجه محمّد بن محمّد. (1356). اخلاق ناصری. تصحیح و تنقیح مجتبی مینوی و علیرضا حیدری. تهران: خوارزمی.
18- نظامی گنجوی، الیاس بن یوسف. (1367). مخزن‌الاسرار. سعید حمیدیان. تهران: قطره.
19- هدایت، رضاقلی خان. (1305). تذکرة ریاض‌العارفین. بی‌جا: کتاب‌فروشی وصال.
_||_