نقد وصف و جایگاه زیبایی شناختی آن در شعر خاقانی
محورهای موضوعی : شاهنامه
کلید واژه: وصف, خاقانی, نقد و تحلیل,
چکیده مقاله :
وصف، تصویر، خیال، احساس و عاطفه برخی از عناصر بنیادین و سازندة شعر هستند. گرچه شعر حاصل سوز و عطش درونی است و بیان آن جز با کاربرد زبان مجازی و خیال‌انگیز میسر نیست ولی تصاویر شعری نیز در واقع حاصل تأثیر و کارکرد خیال در بستر زبان هستند که موجب گستردگی، تنوع و پویایی شعر می‌شود. شاعر به دلیل شدت و رقت عاطفه و احساس خویش، چه بسا که برای شکل‌گیری کامل تصویری در ذهن مخاطب، به شیئ یا پدیده‌ای از منظرهای مختلف می‌نگرد و تصاویر را به صورت پیاپی می‌آورد و توصیفات متنوعی از آن به دست می‌دهد. این مقاله به بررسی توصیفات شعر خاقانی پرداخته و مواد و عناصر سازندة تصاویر در آن، مخاطب‌شناسی خاقانی در توصیفات، انسجام و تضاد بین تصاویر در محور عمودی و هماهنگی با محتوای شعر، پشتوانة فرهنگی آنها، تازگی و نوآوری توصیفات و.... مورد بررسی قرار گرفته است. وجود نوآوری‌های فراوان در ارائة تصاویر و کشف ارتباط‌های تازه بین پدیده‌ها و اشیا، همچنین استفاده از دانش‌های مختلف در توصیفات علاوه بر دقت نظر و طبع خلاق سراینده، نشان از مهارت و نگرش خاص وی به جهان هستی و اجزای طبیعت دارد.
Description, image, imagination, emotion, affection are some of the basic constituents of poetry. Although poetry is the result of inner thirsty and its manifestation is only through figurative language, poetry imaginations cause extenction, variation, and dynamic in poems. Poet because of his/her decent emontion and feelings, in order to form a perfect image in the mind of the reader, look at a thing or phenomenon from different angles and brings images continously and gives various descriptions to them. This article studies Khaghani's poetic descriptions and constituent materials and elements of images. the study of addressee in descriptions, coherence and contrast between images in vertical axis and coordination with poem content, their cultural support novelty and innovations of descriptions etc…….. There are various innovations for presenting of images and discovering of relations between phenomenon and things, using of different Knowledg in descriptions. Additionally, accuracy and creativity show the skill and particular tendency of the Khaghani to the universe and nature.
1- انوری، علی بن محمد .(1376). دیوان اشعار، به کوشش محمدتقی مدرس رضوی، تهران: علمی فرهنگی.
2- بهار، محمد تقی .(1382). بهار و ادب فارسی (مجموعه 100مقاله از ملک الشعرای بهار). به کوشش محمد گلبن، جلد دوم، تهران: علمی فرهنگی.
3- جورکش، شاپور .(1385). بوطیقای شعر نو، تهران: ققنوس.
4- خاقانی، افضل‌الدین بدیل بن علی نجار .(1380). دیوان، مقابله و تصحیح و مقدمه و تعلیقات ضیاءالدین سجادی، تهران: زوار.
5- دهرامی، مهدی، محمد امیر مشهدی و عبدالله واثق عباسی .(1389). «استعاره‌های نو و چند لایه در شعر خاقانی»، نشریه فنون ادبی، سال دوم، شماره دوم(پیاپی 3).
6- زرّین‌کوب، عبدالحسین .(1373). با کاروان حله، تهران: انتشارات علمی.
7- شفیعی کدکنی، محمدرضا .(1366). صور خیال در شعر فارسی، تهران: آگاه.
8- شمیسا، سیروس .(1374). سبک شناسی شعر، تهران: فردوس.
9- فروزانفر، بدیع‌الزمان .( 1380). سخن و سخنوران، تهران: خوارزمی.
10- کفافی، محمد عبدالسّلام .( 1382). ادبیات تطبیقی (پژوهشی در باب نظریه ادبیات و شعر روایی ). ترجمه سید حسین سیدی، مشهد: آستان قدس رضوی.
11- لارنس، پرین .( 1379). شعر و عناصر شعر، ترجمه غلام رضا سلگی، تهران: رهنما.
12- ولک، رنه و آوستن وارن .(1382). نظریه ادبیات، ترجمه ضیاء موحد و پرویز مهاجر، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
_||_