پارادوکس تکبر و تواضع در شعر و شخصیت خاقانی
محورهای موضوعی : شاهنامه
کلید واژه: خاقانی, خود شیفتگی, خود کم‌بینی, شکوائیه, مفاخره, هجویه,
چکیده مقاله :
خاقانی یکی از شگفت‌ترین شاعران روزگاران است و آثار بازمانده از او بویژه دیوان پر برگ و بارش یکی از ارجمندترین میراث‌های ادبی و فرهنگی زبان فارسی است. از نگاه شخصیتی نیز شخصیتی شگفت و پارادوکسیکال دارد و آشکارترین نشانة شخصیت پارادوکسیکال او که در دیوانش نیز بازتاب بسیار دارد، از یک سو مفاخره‌های فزون و فراوان اوست که نشان از شخصیتی خودبین و خودفروش دارد که خود را از همگان برتر می‌شمارد و از همین روی دیگران را به چیزی نمی‌گیرد و چه بسا زبان به هجو و نکوهش دیگران حتی نزدیکان خود می‌گشاید و از دیگرسو، خاکساری‌ها و خود‌کم‌بینی‌های بسیار او در برابر ارباب زر و زور است که نشان از شخصیتی خود کم‌بین و گرفتار عقدة حقارت دارد که خویش را بسیار ارزان می‌فروشد و گاه خود را از سگ نیز کم‌تر می‌شمارد. در این مقاله این ویژگی شخصیتی و شعری خاقانی، ریشه‌های روانی آن و مسائل مربوط به آن بررسی می‌شود گویا خاقانی از این ویژگی منشی خویش ناخرسند بوده و در رنج بوده است و از همین روی بارها از ستایش و کوبیدن در این و آن بیزاری جسته است و چه بسا همین بیزاری، گونه‌ای تحول شخصیتی در او پدید آورده است.
Khaghani is one of the most distinguished poets of his times. His extant works, especially his remarkable Divan, embrace the glorious cultural and literary heritage of Persian language which is rich in quintessential examples of motifs and models in Persian poetry. Khaghani has a wonderful and paradoxical personality and the most obvious sign of his paradoxical personality has been well reflected in his Divan. On the one hand, his increasing boast signifies bombastic and arrogant character and causes him to consider himself superior to everyone. Thus, he pays no heed to others and even uses acrimonious sarcastic language for his own close kin. On the other hand, his modesty and selflessness against the master of wealth and power reveals his submissive personality and inferiority complex and causes him to sell himself cheaply and regards himself at times lower than a dog. This paper tries to investigate Khaghani’s poetic and personality traits and his psychological roots.