بررسی انگاره‌های تعلیمی در کتاب «ریاض الخلود» اثر ملا ابوبکر مصنّف چوری(اثرِ تقلیدیِ ناشناخته از گلستان سعدی)
محورهای موضوعی : شاهنامه
فاروق نعمتی
1
*
,
هادی یوسفی
2
1 - دانشیار زبان و ادبیات عربی دانشگاه پیام‌نور، تهران، ایران(نویسنده مسؤول)
2 - استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه پیام‌نور، تهران، ایران
کلید واژه: ادبیات تعلیمی, گلستان سعدی, ملا ابوبکر مصنّف چوری, ریاض الخلود,
چکیده مقاله :
ملا ابوبکر مصنّف چوری، از ادیبان و علمای قرن یازدهم هجری است؛ او آثار و تألیفات گران‌سنگی در حوزه‌های مختلف دینی و ادبی از خود به یادگار گذاشته است. کتاب ریاض الخلود، اثری تعلیمی ـ اخلاقی به زبانِ پارسی است که یکی از مهم‌ترین آثار نویسندة آن به شمار می‌رود. این کتاب دربردارندة بسیاری از مضامین اخلاقی و تربیتی است و به تقلید از گلستان سعدی، در هشت باب به نگارش درآمده؛ مصنّف در آن، بارزترین مقوله‌های تعلیمی را گاه به‌صورت نظم و گاه به‌صورت نثر بیان کرده است. این مقاله به‌روش تحلیلی ـ توصیفی و با هدفِ بررسیِ کلّی کتاب ریاض الخلود ازمنظر ادبیات تعلیمی می‌کوشد تا به مهم‌ترین افکار و اندیشه‌های حِکمیـاخلاقی مصنّف در خلالِ این اثر تعلیمی بپردازد و به این پرسش اصلی پاسخ دهد: مهم‌ترین درون‌مایه‌های تعلیمی و اخلاقی در کتاب ریاض الخلود چیست؟ و نویسنده از چه ابزارهایی در این زمینه استفاده می‌کند؟. یافته‌های پژوهش گویای آن است که مصنّف چوری با پیروی از سبک و رویکرد اخلاقی سعدی در گلستان، با گوشزدکردن برخی از ویژگی‌های نیک و برحذرداشتن از برخی صفات مذموم، توانسته است علاوه‌بر تصنیف یک اثر بدیع و تأمل‌برانگیز در حوزة ادب تعلیمیِ فارسی، نقش خود را در جایگاه یک معلم اخلاق در دورة خود نمایان کند. بهره‌گیری از آیات قرآن کریم و احادیث، توجه به سخنانِ بزرگان ایران باستان، استفاده از ضرب‌المثل‌ها، حکایات و... از اسلوب‌های نویسندة کتاب در بیان مضامین تعلیمی است. در این میان، آوردنِ ابیاتی به زبان فارسی و عربی، از مهم‌ترین ابزارهای ملا ابوبکر مصنّف در کتاب ریاض الخلود است که دربردارندة معانیِ اخلاقی و تعلیمی است.
Mulla Abu Bakr, the author of Chori, is one of the writers and scholars of the 11th century of Hijri who has written precious works and compositions in various religious and literary fields. The book of Riaz al-Khalood is a didactic -moral work in Persian language which is considered as one of the most important works of the author. This book that contains many moral and didactic themes is written in imitation of Golestan Saadi and is written in eight chapters through which the author has expressed the most obvious didactic categories sometimes in verse and sometimes in prose. The author has achieved this through following the style and moral approach of Saadi in Golestan, or through pointing out some of the good traits and warning against some reprehensible traits. By doing so, the author of Chori has been able to compose an original and remarkable work in the field of Persian didactic literature and play his role in to show the title of an ethics teacher in his course. Paying attention to the words of ancient Iranian elders, using proverbs, anecdotes, etc. is one of the ways that the author of the book has expressed thye didactic themes. In the meantime, reciting poems in Persian and Arabic is one of the most important tools of Mulla Abu Bakr Musnaf in the book Riyad al-Khulood which contains moral and didactic meanings. This article, with a general review of the book "Riyaz al-Kholood" and its structure, has employed an analytical-descriptive method to analyse the data.
_||_