دیدگاههای انتقادی بدیعالزمان فروزانفر در سخن و سخنوران
محورهای موضوعی : شاهنامه
کلید واژه: بدیعالزمان فروزانفر, سخن و سخنوران, دیدگاههای انتقادی,
چکیده مقاله :
بدیع الزمان فروزانفر که در جایگاه یکی از برجسته ترین محققان و استادان زبان و ادبیات فارسی به عنوان پژوهشگر بی ملال آثار مولانا جلال الدین رومی شناخته شده است، بخشی از مطالعات خود را به نقد ادبی اختصاص داده بود و بی هیچ گزافه ای باید او را از پیشگامان نقد ادبی در ادبیات معاصر فارسی به شمار آورد. در میان این آثار، کتاب سخن و سخنوران دارای ارزش و اعتبار خاصی است و با توجه به آن که اثر مذکور نخستین پژوهش مدون دانشگاهی در تحلیل انتقادی شعر کهن فارسی و به اعتباری اولین تاریخ ادبیات تحلیلی و انتقادی در زبان فارسی به شمار می رود، پرداختن به ارزشهای انتقادی آن می تواند بخشی از تاریخ نقد ادبی در ایران را ترسیم کند. این اثر که آمیزه ای از پژوهش و ذوق ادبی را در خود جمع دارد، نشان می دهد که چگونه استاد زنده یاد ما در حالی که هنوز بسیاری از آثار شعری و دیوانهای کهن تنها به شکل نسخ خطی قابل استفاده بود و بسیاری از معاصرانش کار نقد را با مباحث خشک لغوی و انشاپردازی در آمیخته بودند، بابی تازه در برابر مشتاقان و محققان ادبیات فارسی گشود و ذهن آنان را به ضرورت تصحیح و چاپ انتقادی این آثار متوجه ساخت. شکل انتخاب شاعران مورد بحث در سخن و سخنوران، به عنوان شاعران صاحب سبک و جریان ساز و گزینش نمونه هایی از سروده های آنان در این اثر، سبب شد تا سخن و سخنوران را نخستین نمونة گزیده پردازی در ادبیات فارسی نیز به شمار آورند. در نهایت، باید پذیرفت که این اثر ارجمند از نخستین سرمشق های بررسی انتقادی در شعر کهن فارسی و الگویی برای نسل بعد بوده است.
Professor Badiolzaman Foruzanfar is considered to be one of the great researchers in the field of Molana jala ledineroumi : part of his research is related to the literary critisicm which has put him as a pioneer in this area . His book ‘words and eloquents, has’ special prestige in the literary criticism. This book is one of the first academic formulated book in Farsi . Paying attention to the critique values of this book can reveal some of the histroricel background in the field of literary criticism in Iran. The book contains both researches and literary talent . This work shows how professor made use of old manuscript verses Divan at hand to open up new horizon for the researchers enthusiasts. This book written at a time when the literary critisicm was filled with wordy explanation and composithion like style . Foruzanfar in his book focus the attention of researchers to the need for the revision and critical publicathion of the old Divans . Selection of poets in the ‘words and eloquents’ as classical poets and movement – makers in the history put this book as one of the first selected books in the Persian literatures . Finally , it should be mentioned that this book is one of the first literary critisicms in the Persian literature .
1ـ آذر بیگدلی، لطفعلی .( 1366). تذکره آتشکده، تصحیح سیدحسن سادت ناصری، تهران: امیرکبیر.
2ـ امامی، نصرالله .( 1369). «زبان شعر و واژگان شعری»، مجله دانشکده ادبیات مشهد، سال بیست و سوم، شماره سوم و چهارم.
3ـ دولتشاه سمرقندی .( 1338). تذکره الشعراء، به همت محمد رمضانی، تهران: کلاله خاور.
4ـ رادویانی، عمر .(1362). ترجمان البلاغه، به تصحیح احمد آتش، تهران: انتشارات اساطیر.
5ـ عنصرالعالی، کیکاووس .( 1364). قابوسنامه، به اهتمام و تصحیح غلامحسین یوسفی، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
6ـ فروزانفر، بدیعالزمان .( 1369). سخن و سخنوران، تهران: انتشارات خوارزمی، چاپ چهارم.
7ـ نظامی عروضی سمرقندی .( 1909). چهارمقاله، به سعی و اهتمام محمد قزوینی.
_||_