خوانش نمادین غرب در داستان‌های "فارسی شکر است" از محمد علی جمال زاده و " قندیل ام هاشم " از یحیی حقی

محورهای موضوعی : مطالعات نقد ادبی

رضا ناظمیان ¹

1 - دانشیار دانشگاه علامه طباطبایی

تاریخ دریافت : 1394/09/22 تاریخ پذیرش : 1395/02/22 تاریخ انتشار : 1395/09/06

کلید واژه: زبان, یحیی حقی, جمال‌زاده, غرب و شرق,

چکیده مقاله :

محمد علی جمال زاده و یحیی حقی در ادبیات فارسی و عربی از پشگامان داستان نویسی بویژه داستان کوتاه به شمار می روند. اگر چه میان این دو نویسنده پیوند و ارتباطی نبوده است، اما هم زمانی میان آن دو باعث شده است که مضمون و محتوای داستان هایشان تا حدودی به هم نزدیک شود. موضوع محوری که در داستان فارسی شکر است از جمال زاده و قندیل ام هاشم ـ چلچراغ حضرت زینب ـ از یحیی حقی به چشم می خورد، مسئله ی رویارویی شرق و غرب است. در واقع، نویسندگان برآنند تا بی هویتی فرهنگی را به خوانندگان گوشزد کرده و دست کشیدن از سنت های شرقی و جایگزین کردن آنها با جلوه های تمدن غرب را نقد کند. اگر چه این دو نویسنده در پایان به مصالحه شرق و غرب رسیده اند اما شیفتگی اولیه مردم شرق نسبت به ظواهر تمدن مادی و فرنگی مآبی را به خوبی به تصویر کشیده اند. این مقاله در پی آن است که نمادهای مهم این دو داستان را رمزگشایی کرده و جلوه های رویارویی شرق و غرب را نشان بدهد. بعلاوه، عناصر برجسته داستانی همچون شخصیت، زاویه دید، صحنه و درون مایه و نیز محورهای اصلی مضمون داستان ها را بکاود. دین، جنسیت، زبان، لباس و نماد از محورهای اصلی مورد بحث در این مقاله است.

چکیده انگلیسی:

Mohammad Ali Jamal Zadeh and yahya haghe in Arabic and Persian literature, especially short stories are My‌Rvnd of Pshgaman Dastan‌Nvysy. Although not among the authors linked, but at the same time between the two has led Dastan‌Hayshan content is somewhat closer together. The central issue in Dastan‌ "Persian sugar" from Jmal‌Zadh and "I Hashim Qandil" Hazrat Zainab Yahya chandelier right in the eye-eat, Msylh‌Y confrontation of East and West. In fact, the authors intend to cultural By‌Hvyty readers and suggest the abandonment of Eastern Snt‌Hay and replace them with Jlvh‌Hay to criticize the West. Although the authors at the end of the reconciliation of East and West Rsydh‌And but early fascination with respect to the appearances of material civilization and the people of East Frngy‌Maby well Kshydh‌And image. This article is an important symbol of the confrontation between East and West Jlvh‌Hay story and decrypts the show. In addition, the outstanding elements of fiction such as personality, viewpoint, setting and theme Dastan‌Ha Drvn‌Mayh and the main axes of the pains. Religion, sex, language, dress and symbols of the main topics discussed in this article.

منابع و مأخذ:

آتش سودا، محمد علی.(1381). «عوامل داستانی فارسی شکر است»، مجله علوم اجتماعی و دانشگاه شیراز، دوره هفدهم، شماره دوم، ص 129-13.

آژند، یعقوب.(1383). انواع ادبی در ایران، چاپ اول، تهران: انتشارات قطره.

آشوری، داریوش.(1389). «فارسی شکر است»، مجله­ی نگاه نو، شماره­ی 86، ص 58-61.

ابوعوف، عبدالرحمن.(1977). البحث عن طریق جدید للقصة القصیرة المصریة، بیروت: شرکة الامل للطباعة، الطبعة الثانیة.

اعوانی، غلامرضا.(1382). کنش متقابل فلسفه ایرانی-اسلامی با غرب، چاپ اول، تهران: انتشارات باز.

پارسی نژاد، کامران.(1381). نقد و تحلیل گزیده داستان­های جمال زاده، تهران: نشر روزگار.

حقی، یحیی.(1997). مجموعة قندیل ام هاشم، قاهره: الهیئة المصریة للکتاب.

خضر، عباس.(1987). القصة القصیرة فی مصر، قاهره: دارالقومیة لطباعة و النشر.

راعی، علی.(بی­تا). دراسات فی الروایة المصریة، القاهره: الموسسة المصریة.

سپانلو، محمد.(1381). نویسندگان پیشرو، چاپ ششم، تهران: انتشارات نگاه.

سعیدیان، عبدالحسین.(1374). دایرة المعارف ادبی، چاپ چهارم، تهران: انتشارات علم و زندگی.

کامبل، روبرت.(1966). اعلام الادب العربی، بیروت: الشرکة المتحدة للتوزیع.

فلاطوری، عبدالجواد.(1385). «دو اندیشه­ی شرق و غرب 1و2»، مجله­ی بازتاب اندیشه، شماره 23771، ص 1002-1006.

میر صادقی، جمال.(1382). داستان کوتاه، تهران: سپهر.

مشتاق مهر، رحمان و کریمی قره بابا، سعید.(1387). روایت شناسی داستان های کوتاه محمد علی جمال زاده، نشریه دانشکده ادبیات تبریز، سال 51، شماره 207، ص135-161.

نساج، سید حامد.(1982). القصة القصیرة، بیروت: دارالمعارف.

یاوری، حوا.(1382). داستان بلند، ادبیات داستانی در ایران زمین، تهران: سپهر.

یوسفی، غلامحسین.(1376). دیداری با اهل قلم، چاپ ششم، انتشارات علمی.