مدل معادلات ساختاری رابطه ویژگی¬های زیست محیطی، اجتماعی و اقتصادی سکونتگاههای روستایی با ناپایداری جمعیتی آنها (نمونه موردی: سکونتگاههای روستایی شهرستان فردوس)

محورهای موضوعی : جغرافیا و برنامه ریزی روستایی

دکتر معصومه سلیمانی ^{1 *}

1 - دکترای جغرافیا و برنامه ریزی روستایی دانشگاه فردوسی مشهد و مدرس گروه جغرافیا دانشگاه فرهنگیان

تاریخ دریافت : 1403/11/13 تاریخ پذیرش : 1404/03/08 تاریخ انتشار : 1404/07/01

کلید واژه: مهاجرت, مدل معادلات ساختاری, سکونتگاه روستایی, شهرستان فردوس,

چکیده مقاله :

پایداری جمعیتی و استمرار سکونت در روستاها تابعی از وضعیت مهاجرتی آن­ها است. ویژگی­ها و شرایط زیست محیطی، اجتماعی و اقتصادی هر نظام فضایی روستایی در ناپایداری جمعیتی آن  مؤثّر است ولی تاثیر این شرایط در سکونتگاه­های روستایی مختلف شدت و ضعف متفاوتی دارد. این تحقیق به بررسی رابطه ویژگی­ها و  شرایط زیست محیطی، اجتماعی و اقتصادی روستاهای دارای سکنه شهرستان فردوس با ناپایداری جمعیتی آن­ها با استفاده از مدل معادلات ساختاری پرداخته است. جهت بررسی کیفیت مدل از معیارR2، معیارQ2 ،آلفای کرونباخ، پایایی ترکیبی و روایی همگرا استفاده شده است. مقدارR2 مدل، 35/0 و بیشتر از 33/0  و مقادیرQ2 متغیر ناپایداری برابر با 297/0 و نشانگر قابلیت متوسط پیش بینی مدل است. مقدار آلفای کرونباخ برای هر سه متغیر اجتماعی، اقتصادی و زیست ‌محیطی و نیز مقادیر پایایی ترکیبی هر سه متغیر بالاتر از7/0 و نشانگر پایایی مناسب و مورد پذیرش بودن اعتبار ترکیبی سازه­ها است. مقدار AVE برای هر سه متغیر بیشتر از4/0 و نشان دهنده همگرای مناسب مدل است.  نتایج تحقیق نشان داد؛ مقدار آماره t  اثر ویژگی‌های طبیعی بر ناپایداری برابر با 01/5 بر ویژگی‌های اجتماعی برابر با 03/3  و بر ویژگی­های اقتصادی برابر 36/2 و بیشتر از رقم 96/1 و سطح معناداری آزمون از سطح خطای 05/0 کمتر است که نشانگر ارتباط ویژگی­های زیست محیطی، اجتماعی و اقتصادی مورد استفاده در این مدل با ناپایداری جمعیتی روستاها می­باشد. نتایج تحقیق نشانگر آن است که با کاهش منابع آب، افزایش ارتفاع، کاهش  میزان سواد، افزایش افراد بالاتر از 65 سال، کاهش تعداد امکانات خدماتی،  کاهش نسبت شاغلان صنایع دستی و شاغلان بخش صنعت و خدمات و افزایش مالکان غایب از روستا،  ناپایداری جمعیتی روستاها افزایش یافته است.

چکیده مبسوط فارسی

مقدمه

پایداری جمعیتی و استمرار سکونت در فضاهای روستایی تابعی از فرایند مهاجرت از روستاها به سمت شهرها است. در مورد مهاجرت و  عوامل تعیین کنندۀ آن تاکنون تئوری­های مختلفی ارائه شده است که می­توان به نظریه­های ارایه شده توسط  «راونشتاین»، «شاستاد» و «داونز» اشاره کرد. در ایران تحقیقات وسیعی بر روی عوامل موثر بر مهاجرت روستا- شهری و آثار و نتایج آن انجام شده است که تحقیقات انجام شده توسط  مهدوی(1379)، مهدوی و همکاران (1383)، آمار و حسن­پور(1389)،  رستمعلی زاده (1396)، اسفندیاری و نبی ئیان(1397) و جمشیدی و همکاران (1397)، از آن جمله است. اغلب تحقیقات صورت گرفته پدیده مهاجرت  را در ارتباط با یکی از ابعاد اجتماعی، اقتصادی یا طبیعی مورد مطالعه قرار دادند. در این تحقیق تلاش شد تا ناپایداری جمعیتی در ارتباط با  سه بعد ویژگی­های زیست محیطی، اجتماعی و اقتصادی مورد بررسی قرار گیرد. محاسبۀ نرخ رشد سالیانۀ جمعیت روستایی ایران طی یک دوره بیست و پنج ساله از 1365تا 1390 ، در ناحیه مورد مطالعه، حدود 5/2- درصد را نشان داد  در حالی که این رقم برای کل کشور ، 83/0- درصد بود.  نیز بررسی‌ها نشان داد، طی یک دوره 25 ساله (1365-1390)، از مجموع 30 روستای دارای سکنه این شهرستان،  تنها 3 روستا دارای موازنه‌ مثبت جمعیتی بود و 27 روستای دیگر موازنه منفی جمعیتی با شدت و ضعف متفاوت داشتند.  با توجه به ضرورت بررسی موضوع در ناحیه مورد مطالعه و اینکه ناپایداری جمعیتی سکونتگاه­های روستایی این ناحیه،  مورد پژوهش محققان قرار نگرفته است، این تحقیق به دنبال پاسخگویی به این سوال است که ویژگی­های زیست محیطی، اجتماعی و اقتصادی مرتبط با ناپایداری جمعیتی این روستاها کدام است؟

 داده و روش

جامعه آماری پژوهش مجموع 30 روستای دارای سکنه شهرستان فردوس است. جهت سنجش متغیر وابسته این تحقیق یعنی ناپایداری جمعیتی، محاسبه بر مبنای «وضعیت مهاجرتی روستا‌ها» بود. برای بررسی ویژگی­های زیست محیطی، اجتماعی و اقتصادی مرتبط با ناپایداری روستایی مدل مفهومی تحقیق ارائه شد و با استفاده از مدل معادلات ساختاری مورد آزمون قرار گرفت.

 بحث و یافته ها

در این تحقیق به بررسی رابطه ویژگی­ها و  شرایط زیست محیطی، اجتماعی و اقتصادی روستاهای دارای سکنه شهرستان فردوس با ناپایداری جمعیتی آن­ها با استفاده از مدل معادلات ساختاری پرداخته شد. جهت بررسی کیفیت مدل از معیارR2، معیارQ2 ،آلفای کرونباخ، پایایی ترکیبی و روایی همگرا استفاده شده است. مقدارR2 مدل، 35/0 و بیشتر از 33/0  و مقادیرQ2 متغیر ناپایداری برابر با 297/0 و نشانگر قابلیت متوسط پیش بینی مدل است. مقدار آلفای کرونباخ برای هر سه متغیر اجتماعی، اقتصادی و زیست ‌محیطی و نیز مقادیر پایایی ترکیبی هر سه متغیر بالاتر از7/0 و نشانگر پایایی مناسب و مورد پذیرش بودن اعتبار ترکیبی سازه­ها است. مقدار AVE برای هر سه متغیر بیشتر از4/0 و نشان دهنده همگرای مناسب مدل است.  نتایج تحقیق نشان داد؛ مقدار آماره t  اثر ویژگی‌های طبیعی بر ناپایداری برابر با 01/5 بر ویژگی‌های اجتماعی برابر با 03/3  و بر ویژگی­های اقتصادی برابر 36/2 و بیشتر از رقم 96/1 و سطح معناداری آزمون از سطح خطای 05/0 کمتر است که نشانگر ارتباط ویژگی­های زیست محیطی، اجتماعی و اقتصادی مورد استفاده در این مدل با ناپایداری جمعیتی روستاها می­باشد. نتایج تحقیق نشانگر آن است که با کاهش منابع آب، افزایش ارتفاع، کاهش  میزان سواد، افزایش افراد بالاتر از 65 سال، کاهش تعداد امکانات خدماتی،  کاهش نسبت شاغلان صنایع دستی و شاغلان بخش صنعت و خدمات و افزایش مالکان غایب از روستا،  ناپایداری جمعیتی روستاها افزایش یافته است. بالاترین ضریب تاثیر متعلق به ویژگی­های اجتماعی است.

 نتایج

نتایج تحقیق نشان داد که با کاهش منابع آب و افزایش ارتفاع،  ناپایداری جمعیتی روستاها افزایش یافته است همچنین تحقیق نشان داد که با کاهش  میزان سواد، افزایش افراد بالاتر از 65 سال، افزایش مالکان غایب از روستا، کاهش تعداد امکانات خدماتی، کاهش نسبت شاغلان صنایع دستی و کاهش نسبت شاغلان بخش صنعت و خدمات،  ناپایداری جمعیتی روستاها افزایش یافته است. تحقیق نشان داد که روستاهایی که دارای چاه بیشتر و استحصال بیشتر از چاه­ها هستند، فعلا  از نظر جمعیتی پایدارترند ولی با توجه به وضعیت آب و هوایی و میانگین بارش ناحیه  و همچنین با توجه به  نتایج تحقیق که نشانگر کاهش ناپایداری جمعیتی روستاها با افزایش شاغلان صنعت و خدمات، افزایش شاغلان صنایع دستی و افزایش تعداد واحدهای تولیدی است، جهت پایداری جمعیتی روستاهای ناحیه پیشنهاد می­گردد؛

- از وابستگی روستاهای ناحیه به منابع آب کاسته شود و تقویت بنیان­های انسانی و  اقتصادی سکونتگاه­های روستایی ناحیه  مورد توجه قرار گیرد.

-  به مدیران روستایی پیشنهاد می گردد:

- امتیازاتی که روستاهای ناحیه برای کارآفرینان خرد ایجاد می­کند از قبیل گردشگری، اوقات فراغت، تولید غذاهای با کیفیت، معرفی گردد.    

- از دانش، تجربه و منابع اقتصادی روستاییان ناحیه مورد مطالعه  که به  شهر مهاجرت کردند بهره­برداری شود. 

- با توجه به تقاضای رو به رشد مصرف تولیدات محلی، شرایط لازم شامل اطلاع رسانی و آموزش به روستاییان و ایجاد ابزارها و بسترهای لازم برای نوآوری در تولیدات محلی و ایجاد ارزش افزوده از منابع محلی  فراهم شود. 

 منابع فارسی

آسایش، حسین، مشیری، سید رحیم(1390). روش شناسی و تکنیک های تحقیق علمی در علوم انسانی با تاکید بر جغرافیا، نشر قومس چاپ پنجم،  تهران.

آمار، تیمور، (1403). آسیب شناسی کالبدی مهاجرت و تحرک جمعیت شناور در سکونتگاههای روستایی استان گیلان، اندیشه های نو در علوم جغرافیایی، 2(4 )، 19-40. 

آمار، تیمور، حسن­پور، رضا (1389). بررسی ناپایداری جمعیت و متروک شدن روستاهای شرق گیلان در بیست سال اخیر، مجله چشم­انداز جغرافیایی، 5،(12)، 24-1.

اسفندیاری، ساسان، نبی ئیان، صدیقه (1397). بررسی تاثیر فقر بر مهاجرت از روستا به شهر در ایران، اقتصاد کشاورزی و توسعه، 26(101)، 27-1.

جمشیدی، محمد کاظم، محمدی یگانه، بهروز، حسین زاده، اکبر (1397). تحلیلی بر عوامل موثر در توسعه یافتگی و نقش آن در مهاجرت­های روستایی مطالعه موردی: استان زنجان، فصلنامه برنامه ریزی منطقه­ای، 8( 32)، 22-11.

جعفرمدار‌قره‌باغ، ‌شریفه،  ارمغان، ‌سیمین، دانیالی، ‌تهمینه. (2024). تبیین اثرات مهاجرت معکوس بر توسعه کالبدی و زیست محیطی روستاهای محال انزل شهرستان اورمیه. اندیشه های نو در علوم جغرافیایی، 5(2), 1-22. 

حاج حسینی، حسین (1385). سیری در نظریه های مهاجرت، راهبرد،(1)41، 35-46.

حسینی ابری، سید حسن (1380). مدخلی بر جغرافیای روستایی ایران، انتشارات دانشگاه اصفهان، اصفهان.

رستمعلی‌زاده، ولی اله (1396). جاذبه و دافعه روستایی و تاثیر آن بر ماندگاری یا تمایل به مهاجرت در میان جوانان روستایی شهرستان هشترود و اسکو، توسعه محلی(روستایی شهری)، 9(1)، 170-145. 

داوری، علی، رضازاده، آرش (1392). مدلسازی معادلات ساختاری با نرم‌افزار PLS، انتشارات جهاد دانشگاهی.

رضوانی، محمدرضا، رجایی، سید عباس (1386). مهاجران و نقش آن­ها در توسعه و عمران روستایی: مطالعه موردی دهستان رامشه در شهرستان اصفهان، روستا و توسعه، 10، (3)، 180-155.

زاهد زاهدانی، سید سعید (1365). نظریه ای در مورد مهاجرت با توجه به نمونه ایران، مجله علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز، 2، (1)، 18-1.

زنجانی، حبیب الله (1391). مهاجرت، انتشارات سمت، چاپ دوم، تهران.

سعیدی، عباس، طالشی، مصطفی (1383). ناپایداری سکونتگاه­های کوچک کوهستانی ناحیه آلاداغ در شمال خراسان. جغرافیا و توسعۀ ناحیه­ای، 2 (3)، 29-1.

طاهر خانی، مهدی (1380). تحلیلی بر عوامل موثر در مهاجرتهای روستا- شهری، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، 16(62)، 67-93.

علی بابایی، مجتبی، جمعه­پور، محمود (1395). فرایند الگوی مهاجرت معکوس روستایی و عوامل موثر بر آن (مطالعه موردی: دهستان حاجیلو – شهرستان کبودرآهنگ)، پژوهش و برنامه ریزی روستایی، 16(5)، 106-91.

قاضی طباطبایی، سیدمحمود، و یوسفی افراشته، مجید. (1391). تحلیل روابط پاره ای از متغیرهای مرتبط با ارزشیابی تدریس توسط دانشجویان: کاربردی از مدل معادلات ساختاری. پژوهش و برنامه ریزی در آموزش عالی، 18(64)، 83-107.

گنجی، محمد حسن، (1333)، تقسیمات اقلیمی ایران، مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران، 2(9).

مطیعی لنگرودی، سید حسن، رضوانی، محمد رضا، نوربخش، سید مرتضی، اکبر پور، محمد (1394). تبیین الگوی راهبردی مناسب بر ماندگاری جمعیت در سکونتگاه­های روستایی (مطالعه موردی دهستان هشترود)، جغرافیا و برنامه ریزی،19(52)، 322-303.

مهدوی، مسعود (1379). بررسی علل و آثار اقتصادی اجتماعی و زیست محیطی روستاهای متروک شده در حاشیه شمالی کویر گرمسار،پژوهش های جغرافیایی، 39(0) ،91-79.

مهدوی، مسعود، قدیری معصوم، مجتبی، محمدی یگانه، بهروز (1383). نقش عوامل جغرافیای طبیعی در ناپایداری و مهاجرت­های روستایی استان زنجان، پژوهش­های جغرافیایی، 36(3) ، 221-203.

میر لطفی، محمد رضا، پور ابراهیمی، فاطمه (1395). تحلیل روند سالخوردگی جمعیت بر توسعه روستایی (مورد مطالعه: بخش جلگه رخ تربت حیدریه)، علوم اجتماعی (دانشگاه فردوسی مشهد)،13(2)، 84-63.

چکیده انگلیسی:

Abstract

Population stability and the continuity of residence in villages are dependent on their migration status. The environmental, social, and economic characteristics and conditions of each rural spatial system significantly influence its population instability; however, the impact of these conditions varies in intensity across different rural settlements. This study investigates the relationship between the environmental, social, and economic characteristics and conditions of inhabited villages in Ferdows County and their population instability using structural equation modeling.To assess the quality of the model, the R² criterion, Q² criterion, Cronbach's alpha, composite reliability, and convergent validity were employed. The R² value of the model is 0.35, which exceeds 0.33, and the Q² value for the instability variable is 0.297, indicating moderate predictive capability of the model. The Cronbach's alpha value for all three variables social, economic, and environmental along with the composite reliability values for these variables, is above 0.7, indicating adequate reliability and acceptable construct validity. The Average Variance Extracted (AVE) for all three variables is greater than 0.4, demonstrating appropriate convergence of the model. The results of the study indicate that the t-statistic for the effect of natural characteristics on instability is 5.01, for social characteristics is 3.03, and for economic characteristics is 2.36, all exceeding the threshold of 1.96, with a significance level below 0.05. This suggests a relationship between the environmental, social, and economic characteristics used in this model and the population instability of the villages. The findings indicate that with a decrease in water resources, an increase in elevation, a decline in literacy rates, an increase in individuals over 65 years of age, a reduction in the number of service facilities, a decrease in the ratio of employed in handicrafts and in the industrial and service sectors, and an increase in absentee landowners, the population instability of the villages has increased.

Key Words: Migration, Structural Equation Modeling, Rural Settlements, Ferdows Township

Extended abstract

Introduction

Population sustainability and the continuity of residence in rural areas are influenced by the migration process from villages to cities. Various theories have been proposed regarding migration and its determining factors, including those by "Ravenstein," "Shastad," and "Downs." In Iran, extensive research has been conducted on the factors affecting rural-urban migration and its impacts and outcomes, including studies by Mahdavi (2000), Mahdavi et al. (2004), Amar & Hassanpour (2010), Rostamalizadeh (2017), Esfandiari & Nabieian (2018), and Jamshidi et al. (2018). Most of the research has examined the phenomenon of migration in relation to one of the social, economic, or natural dimensions. This study aims to investigate population unsustainability in relation to three aspects: environmental, social, and economic characteristics.The calculation of the annual growth rate of the rural population in Iran over a 25year period from 1986 to 2011 in the studied area showed approximately -2.5%, while this figure for the entire country was -0.83%. Additionally, the studies revealed that during this 25-year period (1986-2011), out of a total of 30 inhabited villages in this county, only 3 villages had a positive population balance, while the other 27 villages had a negative population balance with varying degrees of intensity. Given the necessity to examine this issue in the studied area and the fact that the population unsustainability of rural settlements in this area has not been researched, this study seeks to answer the question: What are the environmental, social, and economic characteristics related to the population unsustainability of these villages?

 Data and Method

 The statistical population of the study consists of 30 inhabited villages in Ferdows County. To measure the dependent variable of this research, namely population unsustainability, calculations were based on the "migration status of the villages." To examine the environmental, social, and economic characteristics related to rural unsustainability, a conceptual model was presented and tested using structural equation modeling.

 Results and Discussion

 This research examined the relationship between the environmental, social, and economic characteristics of the inhabited villages in Ferdows County and their population unsustainability using structural equation modeling. To assess the quality of the model,2R, 2Q, Cronbach's alpha, composite reliability, and convergent validity were used. The 2R value of the model was 0.35, exceeding 0.33, and the 2Q values for the unsustainability variable were 0.297, indicating moderate predictive capability of the model. The Cronbach's alpha value for all three variables (social, economic, and environmental) and the composite reliability values for all three variables were above 0.7, indicating appropriate reliability and acceptable construct validity. The AVE value for all three variables was greater than 0.4, indicating suitable convergence of the model. The results showed that the t-statistic for the effect of natural characteristics on unsustainability was 5.01, for social characteristics was 3.03, and for economic characteristics was 2.36, all exceeding 1.96, with a significance level below 0.05, indicating a relationship between the environmental, social, and economic characteristics used in this model and the population unsustainability of the villages. The findings indicate that with the reduction of water resources, increase in elevation, decrease in literacy rates, increase in individuals over 65 years old, reduction in the number of service facilities, decrease in the ratio of employed in handicrafts and in the industrial and service sectors, and increase in absentee landowners, population unsustainability in the villages has increased. The highest impact coefficient belongs to social characteristics.

 Conclusion

The research results showed that with the decrease in water resources and the increase in altitude, the population unsustainability of villages has increased. The study also indicated that with the decline in literacy rates, the increase in individuals over 65 years old, the rise in absentee landowners from the villages The decrease in the proportion of employed in handicrafts and the decrease in the proportion of employed in the industrial and service sectors, the population unsustainability of villages has increased.The research indicated that villages with more wells and higher extraction from wells are currently more demographically stable; however, considering the climatic conditions and average rainfall of the area, as well as the results indicating a decrease in population unsustainability with an increase in employment in industry and services, an increase in employment in handicrafts, and an increase in the number of production units, the following suggestions are made for the demographic sustainability of the villages in the area:

- Reduce the dependency of the villages in the area on water resources and strengthen the human and economic foundations of rural settlements.

- It is recommended to rural managers:

  - Promote the advantages that the villages in the area create for small entrepreneurs, such as tourism, leisure, and the production of quality food.

  - Utilize the knowledge, experience, and economic resources of the rural residents who have migrated to the city.

  - Given the growing demand for local products, create the necessary conditions, including information dissemination and training for villagers, and establish the tools and infrastructure needed for innovation in local products and the creation of added value from local resources.

 References

 Ajaero, C. K., & Onokala, P. C. (2013). The Effects of Rural‐Urban Migration on Rural Communities of Southeastern Nigeria. International Journal of Population Research, 2013(1), 610193.‏

 Alibabaiee, m., & Jomepour, M. (2016). The Procces and Pattern of Return Migration and Factors Affecting it (Case Study: Hajilou Dehestan- Kabodarahang County). Research and Rural Planning,16(5), 91-106. [in Persian]

Amar, T. (2024). Physiological Pathology of Migration and Mobility of Floating Population in Rural Settlements of Guilan Province.‏ Journal of New Ideas in the Geographical Sciences,2(4),19-40. [in Persian] 

Amar, T., & Hassanpour, R. (2010). The Geographycal study of population instability and the reasons for villages desertaion in eastern guilan in the last twenty years. Journal of geoghraphyical landscape, 5(12),1-24. [in Persian]

Asayesh,H., Moshiri, S. R. (2011). Typology and scientific searches techniques in human science with emphasize on geograrhy, Ghoomes Publishing Company, Tehran. [in Persian]

Bednaříková, Z., Bavorova, M., & Ponkina, E. V. (2016). Migration motivation of agriculturally educated rural youth: The case of Russian Siberia. Journal of rural studies, 45, 99-111.‏

Berg-Nordlie, M. (2018). New in town. Small-town media discourses on immigrants and immigration. Journal of Rural Studies, 64, 210-219.‏

Bijker, R. A., Haartsen, T., & Strijker, D. (2012). Migration to less-popular rural areas in the Netherlands: Exploring the motivations. Journal of Rural Studies, 28(4), 490-498.‏

Bjarnason, T., & Edvardsson, I. R. (2017). University pathways of urban and rural migration in Iceland. Journal of Rural Studies, 54, 244-254.‏

Chen, H., & Wang, X. (2019). Exploring the relationship between rural village characteristics and Chinese return migrants' participation in farming: Path dependence in rural employment. Cities, 88, 136-143.‏

Chen, J., Wang, Y., Wen, J., Fang, F., & Song, M. (2016). The influences of aging population and economic growth on Chinese rural poverty. Journal of Rural Studies, 47, 665-676.‏

Davari, A., & Rezazadeh, A,. (2013). Structural equation modeling with PLS, Jihad Daneshgahi Publications, Tehran. [in Persian]

Davies, A., Lockstone-Binney, L., & Holmes, K. (2018). Who are the future volunteers in rural places? Understanding the demographic and background characteristics of non-retired rural volunteers, why they volunteer and their future migration intentions. Journal of Rural Studies, 60, 167-175.‏

De Brauw, A., Mueller, V., & Lee, H. L. (2014). The role of rural–urban migration in the structural transformation of Sub-Saharan Africa. World Development, 63, 33-42.‏

De Brauw, A., Mueller, V., & Lee, H. L. (2014). The role of rural–urban migration in the structural transformation of Sub-Saharan Africa. World Development, 63, 33-42.‏

Esfandiari, S., & Nabieian, S. (2018). Investigating the impact of poverty on the migration of rural to urban area in Iran. Agricultural Economics and Development, 26(1), 1-27.‏ [in Persian]

Gamso, J., & Yuldashev, F. (2018). Does rural development aid reduce international migration?. World Development, 110, 268-282.‏

Ganji, Mohammad Hassan, (1954), Climatic Divisions of Iran, The Journal of the Faculty of Literature and Humanities, University of Tehran, 2(9). [in Persian]

Ghazi Tabatabaee, M., & Yousefi Afrashteh, M. (2023). Relationship Analysis of some of the Variables Associated with Teaching Evaluation by Students: An Application of Structural Equation Modeling. Quarterly Journal of Research and Planning in Higher Education, 18(2), 83-107.‏ [in Persian]

Goldsmith, P. D., Gunjal, K., & Ndarishikanye, B. (2004). Rural–urban migration and agricultural productivity: the case of Senegal. Agricultural economics, 31(1), 33-45.‏

Hajj Hosseini, H. (2006). A Journey in the Theories of Migration, Strategy. (1)41, 35-46. [in Persian]

Hossaini Abari, S .H.(2011). An Approach on the Rural Geographyof Iran. Isfahan University Publications, Isfahan. [in Persian]

Howell, A. (2017). Impacts of migration and remittances on ethnic income inequality in rural China. World Development, 94, 200-211.‏

Jafarmadar Gharabagh, S.., Armaghan, S., & Daniyali, T. (2024). Explaining the Effects of Reverse Migration Physical, and Environmental Development of the Mahale Anzal Villages in Urmia County.‏ New Ideas in the Geographical Sciences,5(2),1-22. [in Persian]

Jamshidi, M. K., Mohamadi Yegane, B., & Hosseinzadeh, A. (2019). An Analysis of the Effective Influences on Development and Its Role in Emigration. Regional Planning, 8(32), 11-22.‏ [in Persian]

Levine, R. S., Hughes, M. T., Mather, C. R., & Yanarella, E. J. (2008). Generating sustainable towns from Chinese villages: A system modeling approach. Journal of environmental management, 87(2), 305-316.‏

Li, Y., Westlund, H., & Liu, Y. (2019). Why some rural areas decline while some others not: An overview of rural evolution in the world. Journal of Rural Studies, 68, 135-143.‏

Liu, Z., Liu, S., Jin, H., & Qi, W. (2017). Rural population change in China: Spatial differences, driving forces and policy implications. Journal of Rural Studies, 51, 189-197.‏

Mahdavi, M. (2001). Geographical research quarterly,39(0), 79-91. [in Persian]

Mahdavi, M., Ghadiri, M. M., & Mohammadi, Y. B. (2004). The role of natural geography on rural instability and immigration Zanjan province. Geographical research quarterly,36(3), 203-221. [in Persian]

Manchin, M., & Orazbayev, S. (2018). Social networks and the intention to migrate. World Development, 109, 360-374.‏

Mir Lotfi, & Pourabrahimi. (2017). Analysis of the impact of population aging on rural development (Case study: Jolghe Rukh Torbat Heydariyeh). Social Sciences Ferdowsi University of Mashhad, 13(2), 63-84. [in Persian]

Motiei Langroudi, S. H., Rezavani, M., Noorbakhsh, S. M., & Akbarpour, M. (2015). Explaining suitable strategies to non-migration population in rural settlements: Case study of Solok rural district Hashtroud Township. Journal of Geography and Planning, 19(52), 303-322.‏

Nguyen, L. D., Raabe, K., & Grote, U. (2015). Rural–urban migration, household vulnerability, and welfare in Vietnam. World Development, 71, 79-93.‏

Qi, W., Deng, Y., & Fu, B. (2022). Rural attraction: The spatial pattern and driving factors of China's rural in-migration. Journal of Rural Studies, 93, 461-470.‏

Ramadani, I., Bulliqi, S., Isufi, F., Gashi, G., Ejupi, A., & Bytyqi, V. (2011). Extension of urban infrastructure in the village of Kosovo. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 19, 317-321.‏

Rezvani, M. R., & Rajaee, S. A.(2018). Migrants and t heir r oles in r ural d evelopment and c onstruction: A cases tudy of Ramsheh subdistrict in Isfahan county of Iran. Village and Development, 10(3), 155-180.‏ [in Persian]

Rostamalizadeh, V. (2017). Pull and push factors of Rurality and its impact on the tendency of Rural Youth to stay or migrate. The Journal of Community Development (Rural-Urban), 9(1), 145-170.‏ [in Persian]

Saeedi, A., Taleshi, M. (2004). unsustainability of small mountain settlements in the Aladagh region in northern Khorasan. Geography and Regional Development, 2(3), 29-1. [in Persian]

Selod, H., & Shilpi, F. (2021). Rural-urban migration in developing countries: Lessons from the literature. Regional Science and Urban Economics, 91, 103713.‏

Taher khani, M. (2001). An analysis of the determinants of rural-to-urban migration(New direction and issues). Geographical Research, (16)62, 67-93. [in Persian]

Villalobos, C., & Riquelme, A. (2023). Household constraints and dysfunctional rural–urban migration. Economic Analysis and Policy, 78, 1070-1088.‏

Wang, S. X., & Benjamin, F. Y. (2019). Labor mobility barriers and rural-urban migration in transitional China. China Economic Review, 53, 211-224.‏

Zanjani, H. (2012). Migration. Second edition, Samt Publications, Tehran. [in Persian]

Zhiqiang, L. (2008). Human capital externalities and rural–urban migration: Evidence from rural China. China Economic Review, 19(3), 521-535

منابع و مأخذ:

1) آسایش، حسین، مشیری، سید رحیم(1390). روش شناسی و تکنیک های تحقیق علمی در علوم انسانی با تاکید بر جغرافیا، نشر قومس چاپ پنجم، تهران.
2) آمار، تیمور، (1403). آسیب شناسی کالبدی مهاجرت و تحرک جمعیت شناور در سکونتگاههای روستایی استان گیلان، اندیشه های نو در علوم جغرافیایی، 2(4 )، 19-40.
3) آمار، تیمور، حسن¬پور، رضا (1389). بررسی ناپایداری جمعیت و متروک شدن روستاهای شرق گیلان در بیست سال اخیر، مجله چشم¬انداز جغرافیایی، 5،(12)، 24-1.
4) اسفندیاری، ساسان، نبی ئیان، صدیقه (1397). بررسی تاثیر فقر بر مهاجرت از روستا به شهر در ایران، اقتصاد کشاورزی و توسعه، 26(101)، 27-1.
5) جمشیدی، محمد کاظم، محمدی یگانه، بهروز، حسین زاده، اکبر (1397). تحلیلی بر عوامل موثر در توسعه یافتگی و نقش آن در مهاجرت¬های روستایی مطالعه موردی: استان زنجان، فصلنامه برنامه ریزی منطقه¬ای، 8( 32)، 22-11.
6) جعفرمدار‌قره‌باغ، ‌شریفه، ارمغان، ‌سیمین، دانیالی، ‌تهمینه (2024). تبیین اثرات مهاجرت معکوس بر توسعه کالبدی و زیست محیطی روستاهای محال انزل شهرستان اورمیه. اندیشه های نو در علوم جغرافیایی، 5(2), 1-22.
7) حاج حسینی، حسین (1385). سیری در نظریه های مهاجرت، راهبرد،(1)41، 35-46.
8) حسینی ابری، سید حسن (1380). مدخلی بر جغرافیای روستایی ایران، انتشارات دانشگاه اصفهان، اصفهان.
9) رستمعلی‌زاده، ولی اله (1396). جاذبه و دافعه روستایی و تاثیر آن بر ماندگاری یا تمایل به مهاجرت در میان جوانان روستایی شهرستان هشترود و اسکو، توسعه محلی(روستایی شهری)،9 (1)، 170-145.
10) داوری، علی، رضازاده، آرش (1392). مدلسازی معادلات ساختاری با نرم‌افزار PLS، انتشارات جهاد دانشگاهی.
11) رضوانی، محمدرضا، رجایی، سید عباس (1386). مهاجران و نقش آن¬ها در توسعه و عمران روستایی: مطالعه موردی دهستان رامشه در شهرستان اصفهان، روستا و توسعه، 10، (3)، 180-155.
12) زاهد زاهدانی، سید سعید (1365). نظریه ای در مورد مهاجرت با توجه به نمونه ایران، مجله علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز، 2، (1)، 18-1.
13) زنجانی، حبیب الله (1391). مهاجرت، انتشارات سمت، چاپ دوم، تهران.
14) سعیدی، عباس، طالشی، مصطفی (1383). ناپایداری سکونتگاه¬های کوچک کوهستانی ناحیه آلاداغ در شمال خراسان. جغرافیا و توسعۀ ناحیه¬ای، 2 (3)، 29-1.
15) طاهر خانی، مهدی (1380). تحلیلی بر عوامل موثر در مهاجرتهای روستا- شهری، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی،16(62)، 67-93.
16) علی بابایی، مجتبی، جمعه¬پور، محمود (1395). فرایند الگوی مهاجرت معکوس روستایی و عوامل موثر بر آن (مطالعه موردی: دهستان حاجیلو – شهرستان کبودرآهنگ)، پژوهش و برنامه ریزی روستایی، 16(5)، 106-91.
17) قاضی طباطبایی، سیدمحمود، و یوسفی افراشته، مجید. (1391). تحلیل روابط پاره ای از متغیرهای مرتبط با ارزشیابی تدریس توسط دانشجویان: کاربردی از مدل معادلات ساختاری. پژوهش و برنامه ریزی در آموزش عالی، 18(64)، 83-107.
18) گنجی، محمد حسن، (1333)، تقسیمات اقلیمی ایران، مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران، 2(9).
19) مطیعی لنگرودی، سید حسن، رضوانی، محمد رضا، نوربخش، سید مرتضی، اکبر پور، محمد (1394). تبیین الگوی راهبردی مناسب بر ماندگاری جمعیت در سکونتگاه¬های روستایی (مطالعه موردی دهستان هشترود)، جغرافیا و برنامه ریزی،19(52)، 322-303.
20) مهدوی، مسعود (1379). بررسی علل و آثار اقتصادی اجتماعی و زیست محیطی روستاهای متروک شده در حاشیه شمالی کویر گرمسار،پژوهش های جغرافیایی، 39(0) ،91-79.
21) مهدوی، مسعود، قدیری معصوم، مجتبی، محمدی یگانه، بهروز (1383). نقش عوامل جغرافیای طبیعی در ناپایداری و مهاجرت¬های روستایی استان زنجان، پژوهش¬های جغرافیایی، 36(3) ، 221-203.
22) میر لطفی، محمد رضا، پور ابراهیمی، فاطمه (1395). تحلیل روند سالخوردگی جمعیت بر توسعه روستایی (مورد مطالعه: بخش جلگه رخ تربت حیدریه)، علوم اجتماعی (دانشگاه فردوسی مشهد)،13(2)، 84-63.
23) Ajaero, C. K., & Onokala, P. C. (2013). The Effects of Rural‐Urban Migration on Rural Communities of Southeastern Nigeria. International Journal of Population Research, 2013(1), 610193.‏
24) Bednaříková, Z., Bavorova, M., & Ponkina, E. V. (2016). Migration motivation of agriculturally educated rural youth: The case of Russian Siberia. Journal of rural studies, 45, 99-111.‏
25) Bijker, R. A., Haartsen, T., & Strijker, D. (2012). Migration to less-popular rural areas in the Netherlands: Exploring the motivations. Journal of Rural Studies, 28(4), 490-498.‏
26) Bjarnason, T., & Edvardsson, I. R. (2017). University pathways of urban and rural migration in Iceland. Journal of Rural Studies, 54, 244-254.‏
27) De Brauw, A., Mueller, V., & Lee, H. L. (2014). The role of rural–urban migration in the structural transformation of Sub-Saharan Africa. World Development, 63, 33-42.‏
28) Chen, H., & Wang, X. (2019). Exploring the relationship between rural village characteristics and Chinese return migrants' participation in farming: Path dependence in rural employment. Cities, 88, 136-143.‏
29) Chen, J., Wang, Y., Wen, J., Fang, F., & Song, M. (2016). The influences of aging population and economic growth on Chinese rural poverty. Journal of Rural Studies, 47,665-676.‏
30) Davies, A., Lockstone-Binney, L., & Holmes, K. (2018). Who are the future volunteers in rural places? Understanding the demographic and background characteristics of non-retired rural volunteers, why they volunteer and their future migration intentions. Journal of Rural Studies, 60, 167-175.‏
31) De Brauw, A., Mueller, V., & Lee, H. L. (2014). The role of rural–urban migration in the structural transformation of Sub-Saharan Africa. World Development, 63, 33-42.‏
32) Gamso, J., & Yuldashev, F. (2018). Does rural development aid reduce international migration?. World Development, 110, 268-282.‏
33) Goldsmith, P. D., Gunjal, K., & Ndarishikanye, B. (2004). Rural–urban migration and agricultural productivity: the case of Senegal. Agricultural economics, 31(1), 33-45.‏
34) Howell, A. (2017). Impacts of migration and remittances on ethnic income inequality in rural China. World Development, 94, 200-211.‏
35) Levine, R. S., Hughes, M. T., Mather, C. R., & Yanarella, E. J. (2008). Generating sustainable towns from Chinese villages: A system modeling approach. Journal of environmental management, 87(2), 305-316.‏
36) Li, Y., Westlund, H., & Liu, Y. (2019). Why some rural areas decline while some others not: An overview of rural evolution in the world. Journal of Rural Studies, 68, 135-143.‏
37) Liu, Z., Liu, S., Jin, H., & Qi, W. (2017). Rural population change in China: Spatial differences, driving forces and policy implications. Journal of Rural Studies, 51, 189-197.‏
38) Zhiqiang, L. (2008). Human capital externalities and rural–urban migration: Evidence from rural China. China Economic Review, 19(3), 521-535.‏
39) Manchin, M., & Orazbayev, S. (2018). Social networks and the intention to migrate. World Development, 109, 360-374.‏
40) Nguyen, L. D., Raabe, K., & Grote, U. (2015). Rural–urban migration, household vulnerability, and welfare in Vietnam. World Development, 71, 79-93.‏
41) Berg-Nordlie, M. (2018). New in town. Small-town media discourses on immigrants and immigration. Journal of Rural Studies, 64, 210-219.‏
42) Qi, W., Deng, Y., & Fu, B. (2022). Rural attraction: The spatial pattern and driving factors of China's rural in-migration. Journal of Rural Studies, 93, 461-470.‏
43) Ramadani, I., Bulliqi, S., Isufi, F., Gashi, G., Ejupi, A., & Bytyqi, V. (2011). Extension of urban infrastructure in the village of Kosovo. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 19, 317-321.‏
44) Selod, H., & Shilpi, F. (2021). Rural-urban migration in developing countries: Lessons from the literature. Regional Science and Urban Economics, 91, 103713.‏
45) Villalobos, C., & Riquelme, A. (2023). Household constraints and dysfunctional rural–urban migration. Economic Analysis and Policy, 78, 1070-1088.‏
46) Wang, S. X., & Benjamin, F. Y. (2019). Labor mobility barriers and rural-urban migration in transitional China. China Economic Review, 53, 211-224.