تاثیر زمان برداشت بر عملکرد و ریزش دانه کلزا (Brassica napus L. cv. Okapi) در اراک

محورهای موضوعی : یافته های نوین کشاورزی

حمید مدنی ¹ , غلامرضا نادری بروجردی ² , حسن آقاجانی ³ , مهدی چنگیزی ⁴ , علیرضا پازکی ⁵

1 - دانشیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد اراک
2 - عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اراک
3 - کارشناس ارشد زراعت معاونت دانه های روغنی وزارت جهاد کشاورزی
4 - عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اراک
5 - عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهر ری

تاریخ دریافت : 1394/09/12 تاریخ پذیرش : 1394/09/12 تاریخ انتشار : 1387/02/01

کلید واژه: کلزا, ریزش دانه, تاریخ برداشت, ساعت برداشت,

چکیده مقاله :

میزان ریزش دانه کلزا در اثر برداشت تاخیری به شدت افزایش پیدا می کند و برداشت زودهنگام نیز باعث کاهش شاخص برداشت و عملکرد دانه می گردد. در این تحقیق که به صورت مزرعه ای در سال زراعی86-1385 در ایستگاه تحقیقات زراعی دانشکده کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی اراک انجام شد اهمیت زمان برداشت کلزا مورد بررسی قرار گرفت. به این منظور آزمایشی به صورت کرت های خرد شده نواری در قالب بلوک های کامل تصادفی و در 3 تکرار انجام شد. تیمارهای آزمایشی شامل سه تاریخ برداشت 20 خرداد ماه، 5 و 20 تیر ماه در کرت های عمودی و چهار زمان برداشت در ساعات مختلف 6 صبح، 12 ظهر، 6 بعد از ظهر و 11 شب در کرت های افقی بود. در این بررسی از رقم پائیزه Okapi که از ارقام توصیه شده برای شرایط آب و هوایی اراک است استفاده شد. صفات مورد بررسی شامل عملکرد دانه، شاخص برداشت، درصد رطوبت دانه، میزان و درصد ریزش دانه قبل و پس از برداشت بود. نتایج نشان داد مناسبترین زمان برداشت کلزای پائیزه در اراک 5 تیرماه بود. میانگین عملکرد دانه در ساعت برداشت 6 عصر و 11 شب بدون مشاهده اختلاف معنی دار حدود 3600 کیلوگرم در هکتار محاسبه گردید. همچنین در مناسبترین تاریخ برداشت یا پنجم تیرماه میزان ضایعات ناشی از ریزش دانه کمترین مقدار یعنی 8/14% را نشان داد که در مقایسه با تاریخ برداشت20 تیرماه 5/1% کمتر بود. ریزش قبل برداشت در 20 تیرماه 3/6% و در تاریخ 5 تیرماه 5/3% را می توان به علت 15 روز تاخیر نسبت به تاریخ بهینه برداشت محصول دانست.

چکیده انگلیسی:

Grain shattering of rapeseed in very sensitive by harvesting time. It increase dramatically by late harvest and early harvest couses to decreas index and yield performance. The goals of the present study were to identify the effect of harvesting date and time in day and night on rapeseed (cv. Okapi) yield, harvest index, some plant character, grain shattering rate and its percentage. The field experiment was conducted as split block design in complete randomized block with three replications in 2006-2007 at the Research Farms of Islamic Azad University, Arak, Iran. The harvesting date treatments consisted of three dates (10th and 26th of June, and 11th of July) and harvesting was taken four times per day and night (6.00am and 12.00pm, 6.00pm and 11.00pm). The results indicate that the grain harvested on 26th June was the most accurate date for rapeseed harvest time in Arak farm’s condition. Harvesting on 26th of June and at 6.00pm was the best term for beginning of harvesting. In this term the grain yield was the highest level up to 3600 kg/ha and the grain shattering percentage was the lowest one, by 14.0%. Any delay in harvesting from 26th June could result in the decrease of the yield and increase of the total grain loss. Harvesting at 11th of July was the critical date for the grain yield loss for two different reasons, first for increase of the shattering from 3.5% to 6.3% before harvesting and the second for grain shattering during the harvesting process in range from 14.8% to 16.3%.

منابع و مأخذ:

1- امیدی،‌ح.، طهماسبی روستانی، ز.، سروش زاده ،‌ ع.، برزعلی، ‌م. و صالحی، ‌ا.1381. تعیین مناسب ترین تاریخ کاشت ارقام جدید کلزا در مناطق سردسیر و معتدل – هفتمین کنگره زراعت و اصلاح نباتات ایران – ( ص 56).

2- الله دادی ، ا. 1369. بررسی تاثیر و نحوه برداشت روی کاهش افت عملکرد کلزا در منطقه کرج پایان نامه کارشناسی ارشد،دانشگاه تربیت مدرس ، دانشکده کشاورزی

3- دی. کیمبر، دی. آی . مک گریگور. 1378. کلزا- انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد مترجمان – عزیزی، م- سلطانی، ا- خاوری خراسانی ، س.

4- زواره، م. و امام، ی. 1379. راهنمایی شناسایی مراحل زندگی در کلزا (Brassica napus L.) مجله علوم زراعی ایران جلد  2 شماره 1 (ص 14-1).

5- سهرابی، ع.، اختری، م.، شریفی، ن. و رسولی، م.1381. بررسی و شناسایی وضعیت ضایعات محصولات کشاورزی صنایع غذایی و چگونگی بهره‌وری آن در استان همدان. سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان همدان.

6- سیفی، ع.، شکیب ، ع. م. 1383.  مطالعه فرآیند ریزش بذر در کلزا ، اولین همایش دانه روغنی.

7- شیرانی راد، ا. ح. و احمدی، م. 1374. اثر تاریخ کاشت و تراکم بوته بر صفات زراعی دو رقم کلزای پائیزه ،نهال و بذر جلد 11 شماره 2.

8- عرشی، ی. 1379. راهنمای تولید کلزا، کمیته دانه های روغنی،شرکت سهامی خاص توسعه کشت دانه های روغنی.

9- حمدی، د. 1383. بررسی مشکلات تولید کلزا و مقایسه اقتصادی آن با گندم و جو در استان فارس، خلاصه مقالات اولین همایش و جشنواره دانه های  روغنی ، صفحات 107-106 .

10- مدنی، ح.، نورمحمدی، ق.، مجیدی، ا.، و دهقان شعار، م. 1385. تحلیل شاخص های دمایی و اهمیت آن در بهینه سازی تولید کلزای پائیزه- مجله علوم کشاورزی، سال 12- شماره 4 (ص 877-867).

11- مینائی، س. و افکاری سیاح، ا. ح. 1382. روشهای اندازه‌گیری و برآورد میزان ضایعات محصولات کشاورزی. مرکز مطالعه مواد و ضایعات محصولات کشاورزی. دانشگاه تربیت مدرس. دانشکده کشاورزی.

12-Ellis H., Chichester, U. K., Auld, D. L. and Mahler, K. A. 1991. Production of canola and rapeseed in the U.S. 8th International Rapeseed Congress, Saskatoon, Saskatchewan, July 1991. pp. 978-983.

13-Bailey,  J. 1980. Oilseed rape harvesting losses can be high. Arable Farming. May 1980. p.59 and 61.

14-Bandel, V. A., Mulford, F. R., Ritter, R. L., Kantzes, J. G. and Hellman, J. L. 1990. Canola production guidelines. Cooperative Extension Service, University of Maryland, System, College Park. Fact Sheet 635.

15-Cenkowski, S., Sokhansanj, S. and Sosulski, F. W. 1989. Effect of harvest date and swathing on moisture content and chlorophyll content of canola seed. Can. J. Plant Sci. 69: 925-928.

16-Krzymanski, J. 1998. Agronomy of oilseed Brassica . Acta. Hort.459:55-60

17-Mandal, S. M. A., Mishra, B. K. and Patra, A. K. 1994. Yield loss in rapeseed and mustard due to aphid in festation in respect of different varieties and dates of of sowing .Arissa Journal of Agricultural Research . 7: 58-62

18-Sokhansanj, S., Zhijie, W., Jayas, D. S. and Kameoka, T. 1986. Equilibrium relative humidity-moisture content of rapeseed (Canola) from 5^oC to 15^oC. Transactions of the ASAE. 29(3):837-839.

19-Thomas, D. L., Breve, M. A. and Raymer, P. L. 1991. Influence of timing and method of harvest on rapeseed yield. Journal of Production Agriculture. 4(2):266-272.

20-Thostenson, A. A., and Hennings, C. R. 1990. Canola (rapeseed) production systems in the Pacific Northwest. First International Canola Conference, Atlanta, GA.

21-Ward, J. T., Bedford, W. D., Hawkins, J. H. and Holliday, J. M. 1985. Oilseed Rape, Farming Press LTD. Wharf dale Rd., Ipswich, Suffolk, England. pp 223-258.

22-Zak, W.1995. Optimum technological parameters of two-stage harvesting of rape. Zeszyty - problemowe- postepow – Nauk – Rolniczych. 427:45-50.