ارزیابی روابط منبع و مخزن در دو هیبرید آفتابگردان
محورهای موضوعی : یافته های نوین کشاورزی
مهرداد یارنیا
1
(
عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی تبریز
)
علی رحمتی
2
(
کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی تبریز
)
کلید واژه: وزن هزار دانه, محدودیت منبع و مخزن, هیبرید آفتابگردان,
چکیده مقاله :
مطالعه روابط منبع و مخزن، بارگیری اسیمیلات‌ها در آوند آبکش و ظرفیت تولید مواد فتوسنتزی عامل محدودکننده برای افزایش بیشتر عملکرد است که ظرفیت مخزن نمونه ای از خصوصیات فیزیولوژیکی عملکرد است. این پژوهش به منظور ارزیابی میزان محدویت منبع و تاثیرآن بر اجزای عملکرد دو هیبرید آفتابگردان به صورت آزمایش فاکتوریل بر پایه طرح بلوک‌های کامل تصادفی در 3 تکرار در سال زراعی 1383 در تبریز اجرا گردید. تیمارهای آزمایشی شامل دو هیبرید آذرگل و آلستار و حذف دانه شامل تیمار بدون حذف دانه (شاهد)، حذف دانه‌های 3/1 کناری طبق، حذف دانه‌های 3/1 میانی طبق و حذف دانه‌های 3/1 مرکزی طبق بود. اعمال تیمار حذف دانه در زمان پس از گرده‌افشانی کامل انجام گرفت. نتایج نشان دادند که بین دو هیبرید در همه صفات به جز وزن هزار دانه و پهنای دانه اختلاف معنی‌داری وجود داشته و در تمام صفات مورد بررسی هیبرید آذرگل نسبت به هیبرید آلستار برتری داشت. وزن هزار دانه، طول، عرض و پهنای دانهبا حذف دانه افزایش یافته ولی نسبت مغز به دانه کاهش نشان داد. درصد افزایش وزن هزار دانه در هیبرید آذرگل معادل 9/3 درصد و در هیبرید آلستار معادل 9/6 درصد بود. وزن هزار دانه در تیمار شاهد 43/75 گرم و در تیمارهای حذف دانه های 3/1 کناری، 3/1 میانی و 3/1 مرکزی به ترتیب 37/81، 83/78 و 21/78 گرم بود. بر اساس نتایج آزمایش می‌توان گفت که دو هیبرید مورد بررسی با محدودیت منبع مواجه بوده و میزان محدودیت در هیبرید آلستار نسبت به هیبرید آذرگل بیشتر می‌باشد.
Study of sink-source relation has a high value on phloem loading by sucrose and show that which of the source production capacity or sink acceptance capacity has the higher effect on yield. Then a RCBD base on factorial experiment with two sunflower hybrids (Azargol and Alstar) and four seed elimination (without elimination, one third of anthodium lateral seeds, one third of anthodium middle seeds, and one third of anthodium central seeds) were conducted with three replications during 2004 in Tabriz. Seed elimination was done after full pollination. Results showed that there were significant differences between two hybrids in all characters, except 1000 kernel weight and seed thickness. 1000 kernel weight and seed dimensions increased by seed elimination but kernel/grain ratio decreased. Azargol and Alstar shoved 3.9 % and 6.9 % increasing in 1000 kernel weight respectively. 1000 kernel weight in control was 75.43 grams and in one third of anthodium lateral seeds, one third of anthodium middle seeds and one third of anthodium central seed were 81.37, 78.83 and 78.21 gr, respectively. Increasing 1000 kernel weight in elimination levels in related to control showed the source limitation of these hybrids and there was higher source limitation in Alstar than Azargol.
1- امام،ی. و نیکنژاد،م. 1373.مقدمه ای بر فیزیولوژی عملکرد گیاهان زراعی( ترجمه) .انتشارات دانشگاه شیراز. 571 صفحه.
2- رادمهر،م.،لطفعلیآینه،غ. ونادری،ا.1381. مطالعه محدودیت منبع و مخزن در گندم نان و دوروم در شرایط مطلوب و تنش گرمایی. خلاصه مقالات هفتمین کنگره زراعت و اصلاح نباتات ایران :488 صفحه
3- رحیمیان،ح. وکوچکی،ع1377 .تکامل، سازگاری و عملکرد گیاهان زراعی. انتشارات نشر آموزش کشاورزی.495 صفحه.
4-کافی،م. ولاهوتی،م.1378 . فیزیولوژی گیاهی. جلد اول. انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد456صفحه.
5-کوچکی،ع.،حسینی،م.ونصیریمحلاتی،م.1372. رابطه آب و خاک در گیاهان زراعی .انتشارات جهاد دانشگاهی دانشگاه فردوسی مشهد560 صفحه.
6-نادری،الف. 1379 .ارزیابی تنوع ژنتیکی و مدل سازی پتانسیل انتقال مجدد اسیمیلات ها و نیتروژن به دانه در ژنوتیپ های گندم در شرایط تنش خشکی. رساله دکتری تخصصی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات اهواز.254صفحه.
7-هاشمیدزفولی،ا. ومرعشی،ع.1374. تغییرات مواد فتوسنتزی در زمان گلدهی و تاثیر آن بر رشد دانه، عملکرد و اجزا عملکرد گندم . مجله علوم و صنایع کشاورزی جلد نهم، شماره1:32-16.
8-Bingham, J. 1967. Investigations on varieties and artificial variation in grain number per ear. J. Agri sci. 68: 412 – 413.
9-Bonnet, G.D. & Incoll, L.D. 1992. The potential per-a thesis and post-a thesis contribution of stem internodes to grain yields in crops of winter barley. Ann. Boot. 69:21-225.
10-Connell، T. R., Below, F. E., Hageman، R. H. & Willman, M. R. 1987. Photosynthetic components associated with differential since of maize hybrids following ear removal. Field Crops. 17: 59 – 60.
11- Eglin, D. B. 1988. Plant density and soybean yield. Crop Science.28: 943 – 944.
12-Gifford، R. M. 1974. Photosynthetic limitation to cereal yield. In mechanisms of regulation of plant growth. Roy. Soc. New Zealand. 12: 888 – 889.
13-Gifford R. M. & Beamier ,P. M. 1981. Accumulation and conversion of sugars by developing wheat grains. I. Liquid culture of kernels over several days. Australian. Journal. Plant Physiology. 8: 632 – 633.
14-Heitholt ,J. J. & Eglin, D. B. 1985. Influence of deflowering on dry matter production of soybeans. Field Crops. 12: 164 – 165.
15- Hume، D.J. & Compel, D.K. 1992. the role of carbohydrate storage and redistribution in the source-sink relations of wheat and barley during grain filling a review. Plant Science. 52:363-368.
16–Johnson, D. R. & Tanner, J. W. 1972. Comparisons of corn inbreeds and hybrids grown at equal leaf area index ، light penetration and population Crop Science .12: 483 – 484.
17-Panozzo, J.F. & Eagles, H.A. 1999. Rate and duration of grain filling and grain nitrogen accumulation of wheat cultivars grown in different environments. Australian Journal of Agricultural Research. 50(60):1007-1015.
18-Rawson, H. M., Gifford, R. M. & Brenner, P. M. 1976. Carbon dioxide exchange in relation to sink demand in wheat. Planta. 132: 19 – 20.
19–Ryle, G. J. & Powell ,C. E. 1975. Defoliation and regrowth in the graminaceous plant: The role of current assimilation. Ann. Bot. 39: 299 – 300.
20- Uhart، S.A. & Andrade ,F.H. 1995. Nitrogen defoliation in maize. I: Effects on crop growth development, dry matter partitioning, and kernel set. Crop Science.35-1376-1383.