آشکارسازی و روند انتقال سری زمانی پوشش زمین با استفاده از GIS و فناوری سنجش از دور در مناطق پیراشهری (مطالعه موردی: بخش کجور)

محورهای موضوعی : جغرافیای طبیعی

یوسف درویشی ¹ (استادیار گروه جغرافیا،دانشگاه پیام نور،تهران،ایران.)
محمد عینعلی ² (کارشناسی ارشد سیستم اطلاعات جغرافیایی، دانشکده نقشه برداری، دانشگاه صنعتی خواجه نصیر طوسی.تهران،ایران.)
امینه انجم شعاع ³ (گروه معماری، واحد کرمان، دانشگاه آزاد اسلامی، کرمان، ایران)

تاریخ دریافت : 1400/10/23 تاریخ پذیرش : 1401/03/19 تاریخ انتشار : 1401/03/31

کلید واژه: GIS, سنجش از دور, سری زمانی پوشش زمین, مناطق پیراشهری,

چکیده مقاله :

رشد روزافزون جمعیت و در پی آن گسترش افقی روستاها منجر به تغییرات کاربری اراضی به‌ویژه در مناطق حفاظتی شده که تخریب عرصه های طبیعی را در پی داشته است. جهت استفاده بهینه از زمین، آگاهی از تغییرات کاربری اراضی و نوع استفاده انسان از سرزمین ضروری به نظر می‌رسد که این امر با آشکارسازی تغییرات کاربری اراضی میسر می‌گردد. لذا به منظور حفاظت از این منطقه، نه تنها شناخت مناسب از عوامل انسانی، بلکه نقش عوامل طبیعی از جمله پوشش گیاهی بسیار با اهمیت می باشد. در تحقیق حاضر از تصاویر ماهواره لندست در 7 دوره زمانی استفاده شد. به منظور بررسی و تحلیل تغییرات پوشش گیاهی در منطقه مورد مطالعه از شاخص های EVI,DVI و NDVI بهره گرفته شد. در مطالعه حاضر، بر اساس اهداف مدلسازی، بررسی تغییرات پوشش جنگل در محدوده‌ ی مورد مطالعه با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای لندست(4،5 و 8) برای سال‌های 1985، 1990، 1995 ، 2000، 2010، 2015 و 2017 انجام شده است. تصاویر رنگی کاذب سنجنده OLI مورد استفاده به باند پانکروماتیک با 20 نقطه کنترل زمینی و با رعایت RMSe مناسب (28/0) زمین مرجع شد سپس تصاویر سنجنده‌های MSS و TM به روش تصویر به تصویر با RMSe کمتر از 5/0 زمین مرجع شدند. در همین راستا اجرای مدل سازی پتانسیل انتقال با الگوریتم رویه یادگیری بر مبنای پرسپترون چند لایه (Multilayer Perceptron) و پیش بینی تغییرات برای بهترین مدل با استفاده از زنجیره مارکف انجام شد. سپس برای ارزیابی صحت مدل سازی با آماره های Hit، Misses و False alarm استفاده گردید. نتایج حاصل از بررسی شاخص‌ های پوشش گیاهی بیانگر بهبود وضعیت پوشش در بازه مورد بررسی بودند. نتایج حاصل از بررسی شاخص‌ های پوشش گیاهی بیانگر بهبود وضعیت پوشش در بازه مورد بررسی بودند. بررسی کاربری اراضی نیز گویای این مطلب بود که با روند فعلی از مساحت اراضی فاقد پوشش کاسته شده و به مساحت طبقه پوشش مرتع و پوشش جنگل افزوده خواهد شد. بنابراین بهبود شرایط پوشش را می توان به اعمال عملیات حفاظتی نسبت داد.

چکیده انگلیسی:

The ever-increasing population growth and subsequent horizontal expansion of villages has led to changes in land use, especially in protected areas, resulting in the destruction of natural areas. In order to make the best use of the land, it seems necessary to be aware of the changes in land use and the nature of human use of the land, which can be done by revealing the changes in land use. Therefore, in order to protect this area, it is not only important to understand the human factors, but also the role of natural factors, including vegetation. In this research, Landsat satellite imagery was used in 7 time periods. EVI, DVI and NDVI indices were used to study and analyse the changes in vegetation in the study area. In the present study, based on the modelling objectives, the changes in forest cover in the study area were investigated using Landsat satellite images for the years 1985, 1990, 1995, 2000, 2010, 2015 and 2017.The false colour images of the OLI sensor used were referenced to the panchromatic band using 20 ground control points and an appropriate RMSe (0.28) of the ground, then the images of the sensors MSS and TM were referenced using the image-to-image method with an RMSe of less than 0.5. In this context, the modelling of the transmission potential was performed using the learning algorithm based on the multilayer perceptron and the prediction of the changes for the best model was performed using the Markov chain. Subsequently, the accuracy of the modelling was evaluated using the statistics of hits, misses and false alarms. The results of the vegetation indicators study showed the improvement of the vegetation condition in the studied period. The results of the vegetation indicators study showed that the vegetation condition improved during the studied period. The study of land use also showed that with the current trend, the area without cover will decrease and the area with pasture and forest cover will increase. Therefore, the improvement in cover conditions can be attributed to the application of conservation measures.