تحلیل و تطبیق عشق از منظر شیخ علاءالدوله بیابانکی و حضرت امام خمینی (ره)

محورهای موضوعی : عرفان اسلامی

سعید کرکه‌آبادی ¹ (دانشجوی دکتری تخصصی زبان و ادبیات فارسی، واحد نیشابور، دانشگاه آزاد اسلامی، نیشابور، ایران.)
پروین دخت مشهور ² (استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد نیشابور، دانشگاه آزاد اسلامی نیشابور، ایران.نویسنده مسئول: [e-mail])
فرزاد عباسی ³ (استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد نیشابور، دانشگاه آزاد اسلامی، نیشابور، ایران.)
محبوبه ضیاخدادادیان ⁴ (استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد نیشابور، دانشگاه آزاد اسلامی، نیشابور، ایران)

تاریخ دریافت : 1400/09/19 تاریخ پذیرش : 1400/12/08 تاریخ انتشار : 1402/01/01

کلید واژه: عشق, عرفان عاشقانه, love, دیوان امام خمینی, دیوان علاءالدوله, love mysticism, Divan of Imam Khomeini, Divan of Ala'd-Dowlah,

چکیده مقاله :

عشق از مسائل بنیادین عرفان است، چنان‌که بدون در نظرگرفتن آن عرفان و حکمت متعالیه قابل‌فهم نیست. در ادبیات عرفانی نیز عشق از جایگاه بالایی برخورداربوده و هست؛ ازاین‌رو بخش زیادی از ادبیات عرفانی به این موضوع اختصاص دارد. در ادبیات عرفانی به خصوص در کلام شیخ علاءالدوله و امام خمینی (ره) که موردبحث این تحقیق است، عشق را می‌توان از جنبة حقیقی موردبررسی قرارداد. جریان عرفان عاشقانه در بعد نظری و عملی دارای ویژگی‌هایی است که در اشعار علاءالدوله می‌توان دریافت که چگونه توانسته است جریان عرفان عاشقانه را در اشعار خود به کاربرد و در مقایسه با اندیشه‌های حضرت امام (ره) در این موضوع، می‌توان دریافت که عرفان عاشقانة شاعران خراسان تا چه حدّ توانسته است در آرای عرفانی یک عارف معاصر هرچند با مشربی متفاوت، تأثیرگذار باشد. دست آورد پژوهش به‌طور مشخص این است که امام خمینی(ره) به‌عنوان عارفی برخاسته از مکتب ابن عربی و با مشرب صدرایی، مبانی عرفان عاشقانة خراسان را می‌پذیرد و در دیوان اشعار خود به‌گونه‌ای دیگر بیان می‌دارد؛ اما گاه به‌خصوص در اشعار خود، همان اصول را به‌گونه‌ای دیگر و به بیانی رایج در مکتب ابن عربی، مطرح ساخته است و تحت تأثیر رویکرد رایج در فقه شیعی، به اصول ناظر به برخی از سنن عرفان عاشقانه، همچون عشق مجازی، توجهی نداشته است.

چکیده انگلیسی:

Love is one of the fundamental issues of mysticism, so that without considering that mysticism and transcendental power, it is not comprehensible. In mystical literature, love has a high position; hence, much of the mystical literature is devoted to this subject. In mystical literature, especially in the words of Sheikh Ala'd-dowlah and Imam Khomeini, which is the subject of this research, love can be viewed from the point of true love. The flow of love mysticism in the theoretical and practical aspects has the characteristics that in the poems of Ala'd-dowlah one can find out how he has been able to apply the flow of love mysticism in his poems and in comparison with the ideas of Imam Khomeini in this subject, one can get To the extent that the mystical mysticism of the poets of Khorasan has been able to influence the mystical votes of a contemporary mystic though differently. The claim and achievement of this research is that Imam Khomeini, as a mystic who emerged from the school of Ibn Arabi and Molla Sadrà , accepted the principles of the mysticism of Khorasan altogether in general, and especially in the case of his poems The other one expresses, but sometimes, especially in his poems, he has raised the same principles in another way, and is a common expression in Ibn Arabi's School, and influenced by the common approach in Shiite jurisprudence, to the principles of observing certain traditions of mysticism Love, like virtual love, has not paid much attention.