بازتاب اندیشه‌های عرفانی طریقت چشتیّه در مثنوی‌های امیرخسرو دهلوی

محورهای موضوعی : عرفان اسلامی

سیدطالب جلالی ¹ , عباس خیر آبادی ² , حمیدرضا سلیمانیان ³ , محمود فیروزی مقدم ⁴

1 - دانشجوی دکتری زبان و ادبیّات فارسی، واحد تربت حیدریه، دانشگاه آزاد اسلامی، تربت‌حیدریّه، ایران
2 - استادیار گروه زبان و ادبیّات فارسی، واحد تربت حیدریه، دانشگاه آزاد اسلامی، تربت‌حیدریّه، ایران. نویسنده مسئول: [e-mail]
3 - استادیار گروه زبان و ادبیّات فارسی، واحد تربت حیدریه، دانشگاه آزاد اسلامی، تربت‌حیدریّه، ایران
4 - استادیار گروه زبان و ادبیّات فارسی، واحد تربت حیدریه، دانشگاه آزاد اسلامی، تربت‌حیدریّه، ایران

تاریخ دریافت : 1398/06/06 تاریخ پذیرش : 1398/10/08 تاریخ انتشار : 1401/07/01

کلید واژه: مثنوی, عرفان, Sufism, طریقت چشتیّه, Chishti Order, Amir Khosrow Dehlavi’s Masnavi,

چکیده مقاله :

چشتیّه طریقتی صوفیانه و تأثیرگذار در هندوستان است. این طریقت جایگاه خود را به عنوان یک سیستم عرفانی برجسته تثبیت کرده است. امیرخسرو دهلوی شاعر مطرح هندوستان متأثّر از آموزه های این طریقت به آفرینش آثار ادبی خویش پرداخته، با بهره گیری از معارف صوفیانۀ طریقت چشتیّه، دیدگاه های عرفانی خویش را تبیین نموده است. این پژوهش با رویکرد توصیفی در پی آن است تا جنبه های عرفانی مثنوی های داستانی امیرخسرو را مورد بررسی قراردهد. آن چه مسلّم است، محوری ترین آموزه های فرقۀ چشتیّه که در آثار این شاعر نمودیافته است، عبارتند از: توحید، تجلّی، وحدت وجود، مشیّت و عنایت الهی، عشق و ازلی بودن آن، سریان عشق در جهان هستی، عشق مجازی، شفقت، سماع، پیر، ترک تعلّقات، رباضت و تجرید، که از این میان توحید، وحدت وجود، شفقت، مشیّت و ارادۀ، الهی، شوق و نمونه هایی از این دست بررسی شده است که نتایج حاصل از این بررسی حاکی از این حقیقت است که اصول صوفیانۀ طریقت چشتیّه در آثار امیرخسرو دهلوی تأثیر مستقیم داشته و تعبیرات و اصطلاحات این فرقه در راستای تعلیم و ترویج این طریقت به کارگرفته شده است.

چکیده انگلیسی:

Cheshti is an influential order within the mystic Sufi tradition in India. It has been established as a prominent mystical system. Amir Khosrow Dehlavi, a prominent Indian poet who was influenced by the teachings of this method, has created his own literary works, using his Sufi knowledge of the Chishti way, to explain his mystical views. This descriptive study seeks to examine the mystical aspects of Amir Khosrow's fictional Masnavi. Certainly, the most basic doctrines of Cheshti works reflected in this poet's masnavi are: manifestation, unity of existence, revelation, divine providence, love and eternity, emanating of love through the world, virtual love, compassion, lust, Murshid, abandonment, pleasure, and abstraction. Some of these features have been examined in this study e.g., unity of existence, sight, providence, and divine will. The results reveales the fact that the Sufi principles of the Chishti order have had a direct impact on Amir Khosrow Dehlavi’s works and the terms and expressions of this order have been used to teach and promote the Chishti order.