پدیدارشناسی مکان‌های مقدس با تکیه بر معماری ایرانی- اسلامی (نمونة موردی: مسجد تاریخی شیخ لطف الله اصفهان)
محورهای موضوعی : عرفان اسلامی
مینا سلیمی
1
,
محمدرضا شریف‌زاده
2
,
اسماعیل بنی اردلان
3
1 - دانشجوی دکتری گروه فلسفه هنر، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
2 - دانشیار گروه فلسفه هنر، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران. نویسنده مسئول:
moh.sharifzade@iauctb.ac.ir
3 - دانشیار گروه پژوهش هنر، دانشگاه هنر، تهران، ایران.
کلید واژه: phenomenology, پدیدار شناسی, مسجد شیخ لطف الله, معماری ایرانی– اسلامی, نور و رنگ, فرم و ترکیب عناصر, Sheikh Lotfollah, Iranian-Islam,
چکیده مقاله :
معماری مسجد باید نیروی تعقل، خرد انسان سازنده، هوش و ذکاوت او را در قالب‌های معمارانه دربرگیرد به طوری که بنای مسجد بتواند اعتلای روح و سیر عرفانی به سوی کمال و ظرافت و خشوع عبادی را در عمق وجود انسان مسلمان پرورش دهد. عناصر وجودی مسجد از جمله طرح و نقشه، کاشی کاری‌ها، رنگ و نور، اشکال، خطوط و... در بردارنده رسالت دینی و اجتماعی است و در واقع مساجد هر دوره تاریخی همچون آینه‌ای تمام‌نما هستند که شرایط اجتماعی عصر خود را منعکس می‌کنند. هدف اصلی این تحقیق، بررسی مکان‌های مقدس با تکیه بر معماری ایرانی- اسلامی (نمونه موردی: مسجد شیخ لطف الله) با رویکرد پدیدارشناسی است. مبنای کار هدف موجود در این پژوهش، بر اساس دو رویکرد رلف و یوهانی پالاسما بوده، بر مبنای مهم‌ترین جنبه‌های حس مکان در مسجد شیخ لطف الله، سیر از ظاهر به باطن و به اتحاد مثلثی عناصر کالبدی (ورودی مسجد، راهروهای ورودی، دیوار، سقف، محراب و گنبد) با نور و معانی است که موجب شکل گیری ارتباط عمیق درونی و دیالکتیکی بین مسجد شیخ لطف الله و ناظر و شاهد آن در بالاترین سطح حس مکان می‌گردد.
The existential elements of the mosque including the layout, tiling, color and light, shapes and lines contain the social and religious prophecy. In fact, the mosques in every historical period reflect the social status of their era. The main purpose of this research is phenomenological study of sacred places based on the Iranian-Islamic architecture (case study Sheikh Lotfollah). Studying the Islamic art from the perspective of phenomenology, we can achieve deeper levels and fundamental concepts in architecture whose nature goes beyond a specific climate, environment and time; the elements which represent the relationship between art and religion in Islamic culture. This study is conducted based on Rolf and Johannes Palsma approaches. According to the most important aspects of sense of place in Sheikh Lotfollah mosques such as entrance of the mosque, entrance corridors, walls, ceiling, altar and dome; the emergence from appearance to conscience and the triangular union of physical elements is taking place through light and essence. Accordingly it makes a deep inner dialectical relationship between Sheikh Lotfollah and its observer on the highest level of sense of place.
_||_