تحلیل رمزشناختی داستان «روغن ‌بنّات‌النّعش» در کتاب ‌‌کشف‌الأسرار و مکاشفات‌الأنوار روزبهان بقلی شیرازی

محورهای موضوعی : عرفان اسلامی

یلدا توللی ¹ , محمدعلی آتش سودا ² , سمیرا رستمی ³

1 - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، واحد فسا، دانشگاه آزاد اسلامی، فسا، ایران.
2 - دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد فسا، دانشگاه آزاد اسلامی، فسا، ایران. نویسنده مسئول: [e-mail].
3 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد فسا، دانشگاه آزاد اسلامی، فسا، ایران.

تاریخ دریافت : 1400/09/27 تاریخ پذیرش : 1400/09/27 تاریخ انتشار : 1400/10/01

کلید واژه: روزبهان بقلی, رمز, ادبیات عرفانی, ایران باستان, symbol, symbolism, ancient iran, ادبیات پهلوی, رمزشناسی, Ruzbihan Banqli, myslic literature, Pahlavi literature,

چکیده مقاله :

این مقاله به بررسی رمزشناختی یکی از داستان‌های کتاب ‌‌کشف‌الأسرار و مکاشفات‌الأنوار روزبهان براساس نمادهای ادیان ایران باستان اختصاص دارد. در این بررسی رمزهای داستان با توجه به روایات متن‌های مقدسی؛ چون اوستا، بندهشن، دینکرد و ... باز تعریف شده است. به نظرمی‌رسد روزبهان در توصیف چنین داستان‌هایی به صورت ناخودآگاه، تحت تاثیر نمادهایی از اساطیر و ادیان ایران باستان قرارداشته است. باتوجه به شیوه‌ صریح و مکرر استفاده از این نمادها می‌توان گفت که به احتمال زیاد آشنایی روزبهان با متون پهلوی (فارسی میانه) زمینه‌ لازم را برای استفاده وی از چنین نمادهایی ایجادکرده است. نتایج حاصل از مقاله‌ حاضر نشان می‌دهد که در داستان مورد بررسی نویسنده به آیین ‌‌تشرّف و نوزایی قهرمان، آن هم پس از گذر از هفت‌ مرحله‌ کمال نظر داشته است و البته این مفاهیم را با استفاده از اصطلاحات عرفانی ایرانی ـ اسلامی تبیین کرده است.

چکیده انگلیسی:

This study focuses on the approaches to symbolism in a story of Kashf al-asrar (Unveiling of Secrets) and Mokashefat al-Anvar (Revelation of Lights) written by Ruzbihan based on the religious symbols in ancient Iran. The symbols of the story are redefined by virtue of sacred texts such as Avesta (The sacred writing of Zoroastrianism), Bundahisn (meaning “Primal creation”), Denkard (Acts of the religion), etc. It seems Ruzbihan had been influenced unconsciously by the symbols of mythology and religions of ancient Iran. Considering direct and frequent use of such symbols it can be said that Ruzbihan was most probably familiarized with Pahlavi (The main form of the Middle Persian language, existing from the 3rd to the 10th centuries, evidenced esp. in Zoroastrian texts and commentaries. Also, the writing system, of Aramaic origin, in which these texts were written): that is why he used such symbols. The finding from present article indicate the writer of the story had focused on the regeneration of the hero and his embrace to a religion after seven steps of perfection and course,the writer explicated these concepts by Iranian – Islamic expressions.