تحلیل آرکیتایپی فضای عرفانی در آرامگاه‌های عارفان دوره ایلخانی (شیخ عبدالصمد نطنزی و شیخ صفیالدین اردبیلی)
محورهای موضوعی : عرفان اسلامیالناز بهنود 1 , لیدا بلیلان 2 , داریوش ستارزاده 3
1 - استادیار گروه معماری، مرکز سردرود، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران.
2 - دانشیار دانشکده هنر و معماری، گروه معماری، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران. نویسنده مسئول: lidabalilan@hotmail.com
3 - دانشیار دانشکده هنر و معماری، گروه شهرسازی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران.
کلید واژه: عرفان, Archetype, mysticism, Ilkhanid period, آرامگاه, آرکیتایپ(کهنالگو), معماری عرفانی, ایلخانی, tomb, mystical architecture,
چکیده مقاله :
روانشناسی تحلیلی یونگ ابزار معرفی تازه ای جهت فهم معانی و دریافت پیام هایی نو از منابع هنری و ادبی به شمارمی رود. براساس این نظریه، کهن الگوها(آرکی تایپ)، بن مایه ها و تصاویر نمادینی هستند که در اساطیر و فرهنگ ها، مفاهیمی مشترک و مشابهی را در ناخودآگاه بشر به جای گذاشته اند. در میان آثار معماری، آرامگاه های عارفان دوره ایلخانی به عنوان فضاهایی عرفانی، یکی از بهترین زمینه های ظهور این صُور ازلی را دارا می باشند. یکی از کهن الگوهای مهم و محوری که در روانشناسی تحلیلی یونگ مطرح است، کهن الگوی رُشد(فرآیند تفرّد) می باشد که درباره پرسش های معنوی در مورد معنای زندگی و هدف هستی مطرح می شود. یونگ معتقد است که این کهن الگو را فقط می توان با اسرار توصیف ناپذیر وحدت عرفانی قیاس کرد. براساس هدف پژوهش حاضر، که شناخت مفاهیم معنایی آرکی تایپ می باشد، ضمن بهره گیری از روش محتوای کیفی از رویکردهای مطرح در ادراک نشانه ها استفاده شده است. این تحقیق با مطالعه بر روی این لایه های نشانه ای سعی دارد تا کیفیت و نحوه ارتباط میان تفکر عرفانی، کهن الگوها و ساختار معماری فضاها را روشن سازد. با این فرض که توجه به سیر از جهان دنیوی به جهان اخروی همواره در ادبیات و عرفان موردتوجه بوده است، به نظرمی رسد این کهن الگو در ساختار معماری آرامگاه های موردنظر بازتاب یافته باشد.
Jung's analytical psychology is a new introduction tool for understanding meanings and receiving new messages from artistic and literary sources. According to this theory, archetypes are symbolic images in mythology and cultures that have replaced similar concepts in the subconscious of humanity. Among the architectural works, the tomb of the Ilkhanid period as mystical spaces is one of the best areas for the emergence of these archetypes. One of the key archetypes that has been introduced in Jung's analytic psychology is the archetype of "process of individuality" that deals with spiritual questions about the meaning of life and the goal of creation. Based on the purpose of this study, which is the recognition of archetypes semantic concepts, using qualitative content method, the techniques used in sign perception have been used. Assuming that attention to the journey from the material world to the afterworld has always been considered in literature and mysticism, this archetype seems to be reflected in the architectural structure of the intended tombs.
_||_