معراج عرفانی در هشت کتاب سهراب سپهری بر اساس الگوی کمپبل
محورهای موضوعی : عرفان اسلامی
زهرا خاتمی کاشانی
1
,
محمد رضا قاری
2
1 - دانشجوی دوره دکتری زبان و ادبیات فارسی، واحد اراک، دانشگاه آزاد اسلامی، اراک، ایران.
2 - دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد اراک، دانشگاه آزاد اسلامی، اراک، ایران.
کلید واژه: عرفان, سفر قهرمان, کمپبل, معراج, هشت کتاب, سهراب سپهری,
چکیده مقاله :
«هشت کتاب» در یک نگاه کلّی سفری است از خودآگاه به ناخودآگاه و از ناخودآگاه به دنیای آگاهی. یافته های سپهری در این کتاب شباهت بسیاری با دریافت های شهودی متفکّرین و عرفا دارد. در این کتاب الگوی سفر دیگر الگوها را به هم میپیوندد. به عبارتی سایر الگوها چون الگوی مواجهه با آنیما، پیر خردمند و سایه و... از رهگذر الگوی سفر امکانپذیر میشود. سپهری خود قهرمان سفر است. او سفری اسطورهای ـ عرفانی را از دنیای خاموش «مرگ رنگ» آغاز میکند تا در «ما هیچ، ما نگاه» به نگاهی روشن از هستی برسد. این سفر قهرمانی از دو دیدگاه قابل بررسی است؛ اوّل از دیدگاه مراحل معراج عرفانی و دیگر بر اساس الگوی کمپبل که ادّعا میشود بیشتر اسطورههای جهان بر اساس آن پی ریزی شدهاند. کمپبل سه مرحله برای سیر تحوّل و سفر تک اسطوره قهرمان در نظر میگیرد که عبارتند از: جدایی، رهیافت و بازگشت. از آنجایی که «هشت کتاب» شرح سفری عرفانی ـ اساطیری است، ارزیابی آن بر اساس الگوی کمپبل، میتواند جایگاه شهودی شاعر سالک را در هر دفتر شعری نشان دهد