تحلیل و تطبیق تأثیرپذیری دو شاعر معاصر (شهریار و مشیری) از اندیشه¬های عرفانی
محورهای موضوعی :
1 - دانش‌آموخته دکتری، مدرس دانشگاه فرهنگیان چمران، تهران، ایران. faezeheftekhari617@gmail.com
کلید واژه: کلیدواژه‌ها: عرفان, شعر معاصر, شهریار, مشیری, عرفان ادبی.,
چکیده مقاله :
عرفان در ادبیات ایران جایگاه ویژه‌ای دارد و به عنوان یکی از مهم‌ترین ابعاد معنوی و فکری در این ادبیات شناخته¬می‌شود. عرفان اسلامی که با تجربیات و تأملات روحانی و عرفانی مرتبط است، تأثیر به¬سزایی بر شعر، نثر و متون مذهبی اسلامی گذاشته¬است. نفوذ عرفان، بر ادبیات فارسی، محدود به زمان و مکان نیست و همواره، الهام¬بخش ادبای ژرف¬اندیش بوده¬است. در دوره معاصر نیز، بسیاری از شاعران، از مشرب زلال عرفان بهره¬مند¬شده و سروده¬های ارزشمندی عرضه¬داشتند. در این پژوهش، با روش توصیفی تحلیلی، به بررسی و تطبیق تأثیرپذیری شهریار و فریدون مشیری از اندیشه‌های عرفانی پرداخته¬می‌شود. با بررسی اشعار این دو، مولفه‌های عرفان اسلامی مانند توحید، نبوت، معاد، انسان کامل، کشف و شهود، مکاشفات، نگاه عرفانی به دنیا، سماع و دیگر مباحث مطرح¬شده در عرفان اسلامی، مورد بررسی قرارمی‌گیرد. هدف اصلی این پژوهش نشان¬دادن عمق تاثیرات عرفانی بر آثار این دو شاعر و چگونگی تجلی آن‌ها در شعر معاصر است. از نتایج پژوهش این که شعر فریدون مشیری سرشار از مفاهیم عرفانی است. او با استفاده از نمادها و تصاویر عرفانی، به بیان مفاهیمی چون توحید، معاد، انسان کامل، کشف و شهود، و مکاشفات پرداخته¬است. مشیری با نگاه عارفانه به زندگی و مرگ، اشعاری با بار معنایی عمیقی سروده¬است که نشان‌دهنده تأثیرپذیری او از عرفان اسلامی است. اشعار شهریار نیز، تلفیقی از زیبایی ادبی و عمق عرفانی هستند که به شناخت بهتر از جوانب مختلف زندگی و معنویت انسان کمک¬می‌کنند. کلیدواژه‌ها: عرفان، شعر معاصر، شهریار، مشیری، عرفان ادبی.
Mysticism in Iran and in its famous literature is a phenomenon that includes different spectrums, different approaches and different tendencies. This phenomenon has appeared in the poetry of most poets. In a mystical point of view, humanity is removed from racial, religious, geographical borders and classifications, and in a word, from the limits of time and space, and is seen as a "whole". The reflection of mysticism in the man’s thoughts is quite noticeable and it is manifested in his spiritual and material life. The most obvious place for the appearance of mystical written thoughts is in literary works. If the audience of non-mystical literary works is different depending on the thoughts of the poet and his idea and worldview, despite the many changes and developments in all aspects of human life, mysticism has still proved the necessity of its existence and survival, and if it has undergone changes over time, these changes It was in the way of expression, not in the basic principles. In our era, when humanity is caught in the middle of a series of class, cultural, political, etc. contradictions, the need for mysticism that removes all these contradictions and differences is felt more than ever before, and the poets who feel this need, even though they are not mystics, in their works with a language that should be understood and interpreted. Keywords: Mysticism, contemporary poetry, Shahriar, Ebtehaj.
منابع و مآخذ
1) آریا، غلامعلی، (1375).کلیاتی در مبانی عرفان و تصوف، تهران: پایا
2) آژند، یعقوب (1386). ادبیات نوین ایران از انقلاب مشروطیت تا انقلاب اسلامی، تهران: امیرکبیر.
3) داراب پور، عیسی، (1391). کاوشی در عرفان و بینش¬های عارفانه استاد شهریار، فصلنامه علمی‌عمومی‌زبان و ادبیات فارسی، دوره1، شماره3.
4) زرین¬كوب، عبدالحسین،1381،سر ني، تهران: انتشارات علمی.
5) سجّادی، سیّد ضیاالدّین، (1372). مقدّمه‌ای بر مبانی عرفان و تصوّف، تهران: سمت.
6) سرامی، قدمعلی، (1372). شاهين ترازوي شگفت(باش تنهایی)یادنامه سهراب سپهری، به كوشش حمید سیاهپوش، اصفهان: انتشارات اسپادان.
7) شبستری، شیخ محمود، (1381). گلشن راز، به اهتمام، صابر کرمانی، تهران: ظهوری.
8) شفیعی كدكنی، محمدرضا، (1390). ادوار شعر فارسی از مشروطيت تا سقوط سلطنت، تهران : انتشارات سخن.
9) شهریار، محمدحسین بهجت تبریزی، (1379). ديوان غزليات، تهران: زرین.
10) علیزاده، جمشید، (1379). گفتگو با شهريار، تهران: انتشارات نگاه.
11) قوام، ابوالقاسم؛ واعظ زاده، عباس، (1388)، تنهایی در برخی صوفیانه های شعر فارسی، مطالعات عرفانی دانشکده علوم انسانی دانشگاه کاشان، شماره 9.
12) ملکیان، مصطفی، (1379). معنویت و جهانی¬شدن، روزنامه آفتاب یزد، آرشیو چهاردهم آذر.
13) مشیری، فریدون (1392). سه دفتر، تهران: چشمه.
14) ـــــــــــــــ (1402). از دریچه ماه، تهران: چشمه.
15) واعظی، رضا، (1396). بررسی تطبیقی مفاهیم عرفانی در شعر شهریار و سهراب سپهری، همایش ملی پژوهش¬های شعر معاصر فارسی .