بررسی نقش شبکه استانی آفتاب در مشارکت سیاسی مردم استان مرکزی (شهر اراک)

محورهای موضوعی : ارتباطات

امیر ساکی ¹ (کارشناس ارشد تحقیق در ارتباطات ، پژوهشگر مرکز طرح ، برنامه و بودجه سازمان صدا و سیما)

تاریخ دریافت : 1399/04/15 تاریخ پذیرش : 1400/06/21 تاریخ انتشار : 1399/11/01

کلید واژه: شهر اراک, مشارکت سیاسی, شبکه استانی آفتاب,

چکیده مقاله :

هدف کلی این پژوهش بررسی نقش شبکه استانی آفتاب در مشارکت سیاسی مردم شهر اراک است. روش تحقیق، پیمایشی و جامعه آماری شامل کلیه افراد واجد شرایط رأی دادن شهر اراک می‌باشد که تعداد آنان براساس آخرین سرشماری مرکز آمار ایران در سال 1395 برابر با 458842 نفر است که از این میان، تعداد 400 نفر با استفاده از فرمول کوکران به روش نمونه‌گیری میدانی انتخاب شدند و در نهایت 400 پرسش‌نامه جمع‌آوری و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. اعتبار صوری پرسش‌نامه با کسب نظر گروهی از متخصصان و اعتبار ساختاری آن با استفاده از تکنیک تحلیل عاملی مورد بررسی قرار گرفت و اصلاحات لازم در آن به عمل آمد. پایایی پرسش‌نامه با استفاده از آزمون آلفای کرونباخ برابر93/0 به دست آمد. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که: بین میزان تماشای شبکه آفتاب و میزان مشارکت سیاسی رابطه مثبت و معنی‌دار وجود داشته و شبکه آفتاب توانسته در افزایش میزان مشارکت سیاسی مردم شهر اراک موفق عمل نماید. لذا پیشنهاد می‌شود شبکه استانی آفتاب با تولید و پخش برنامه‌هایی به منظور تقویت باورهای مردم نسبت به افزایش مشارکت سیاسی آنان در اداره جامعه می‌تواند نقش مؤثری را ایفاء نماید.

چکیده انگلیسی:

purpose of this study is investigate the role of Aftab provincial network in the political participation of the people of Arak. The research method, survey and statistical population include all individuals without voting conditions in Arak city, of which 400 people were selected using Cochran's formula by field sampling method and finally 400 questionnaires were collected and collected. Analyzed. The formal validity of the questionnaire was examined by obtaining the opinion of a group of experts and its structural validity using factor analysis technique and the necessary corrections were made in it. The reliability of the questionnaire was obtained using Cronbach's alpha test equal to 0.93. The results of the research show that: there was a positive and significant relationship between the amount of viewing of Aftab network and the level of political participation and Aftab network was able to succeed in increasing the political participation of the people of Arak. Therefore, it is suggested that Aftab Provincial Network produce programs and broadcasts in order to strengthen people's beliefs about the impact of their political participation on the management of society, as well as by preparing and producing programs aimed at increasing the knowledge and political awareness of audiences. Their individual identities as well as informing the audience about the benefits of political participation and its impact on economic, political, social, cultural aspects, etc., the life of individuals in society in the form of producing and broadcasting programs in this regard can increase audience political participation. Play an important role.

منابع و مأخذ:

- ابراهیمی، قربانعلی.، بابازاده بائی، علی. و ابراهیمی گتابی، حسین. (1390). "بررسی تأثیر اعتماد سیاسی بر مشارکت سیاسی"، فصلنامه جامعه‌شناسی مطالعات جوانان، سال دوم، شماره چهارم.

بهنویی گدنه، عباس. و رحمتی، مجید. (1392). "بررسی نقش استفاده از رسانه‌های جمعی در میزان مشارکت سیاسی دانشجویان با تأکید بر انتخابات ریاست جمهوری دوره یازدهم"، فصلنامه مطالعات انتخابات، سال دوم، شماره 3.

پناهی، محمدحسین. و عالی‌زاده، اسماعیل. (1384). "تأثیر وسایل ارتباط جمعی بر مشارکت سیاسی شهروندان تهرانی"، علوم اجتماعی.

جمشیدی، محمدحسین. (1385). "رخ اندیشه"، کتاب اول. تهران: کلبه‌ی معرفت.

جواهری، فاطمه. و بالاخانی، قادر. (۱۳۸۵). "رسانه جمعی و اعتماد: بررسی تأثیر رسانه‌های جمعی بر اعتماد اجتماعی (مطالعه موردی شهروندان تهرانی)"، علوم اجتماعی (دانشگاه فردوسی مشهد)، شماره ۷ و 15.

خسروی، غلامرضا. (بی تا). "مجله بازتاب اندیشه"، شماره 24، به نقل از پایگاه اصلاع رسانی حوزه، تاریخ انتشار (11/2/1389) https://hawzah.net

دال، رابرت. (1364). "تجزیه و تحلیل جدید سیاست"، ترجمه حسن ظفریان، تهران، مرندیز.

سبیلان اردستانی، حسن. (1384). "نقش رسانه‌ها در فرایند جلب مشارکت سیاسی"، پژوهشنامه علوم سیاسی، پژوهشکده تحقیقات استراتژیک.

سراج‌زاده، سیدحسین. (1377). "نگرش‌ها و رفتارهای دینی نوجوانان تهران و دلالت‌های آن بر نظریه سکولار شدن"، نمایه پژوهش، شماره 7 و 8.

شهابی، محمود. و جهانگردی، مجتبی. (1387). "خاستگاه اجتماعی الگوهای استفاده از تلویزیون‌های ماهواره‌ای فارسی زبان در میان مخاطبان تهرانی"، فصلنامه تحقیقات فرهنگی، سال اول، شماره 2.

ضیایی‌پرور، حمید. (1392). "نقش رسانه‌ها در ارتقای مشارکت سیاسی"، سایت همشهری آنلاین، http://www.hamshahrionline.ir/news

علوی، پرویز. (1375). "ارتباطات سیاسی (ارتباطات، توسعه و مشارکت سیاسی)"، تهران، نشر علوم نوین.

فاضل، رضا. و رضایی، حسین. (1393). "بررسی رابطه میان استفاده از وسایل ارتباط جمعی و مشارکت سیاسی غیرانتخاباتی (مطالعه موردی شهروندان همدان)"، فصلنامه مطالعات توسعه اجتماعی- فرهنگی، دوره سوم، شماره 3.

فاضلی، محمد. و خوشفر، غلامرضا. (1389). "مشارکت سیاسی در استان گلستان (مقاله).

فیروزجائیان، علی‌اصغر. و جهانگیری، جهانگیر. (1387). "تحلیل جامعه شناختی مشارکت سیاسی دانشجویان دانشگاه تهران"، مجله علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد.

کازنو، ژان. (1381). "قدرت تلویزیون"، ترجمه‌ی علی اسدی، تهران: مؤسسه‌ی انتشارات امیرکبیر.

قوام، عبدالعلی. (1373). "توسعه سیاسی و تحول اداری"، تهران: نشر قومس. چاپ دوم.

لیپست، مارتین. و دوز، رابرت. (1373). "جامعه شناسی سیاسی"، ترجمه محمد حسین فرجاد، تهران. انتشارات توس.

مجله صباح حوزه، بهار 1385.

محمدی، اسفندیار.  باقری، شهلا. (1391). "بررسی عوامل اجتماعی مؤثر بر مشارکت سیاسی شهروندان شیراز با تأکید بر صدا و سیما"، تهران، مرکز تحقیقات صدا و سیما.

مطهری، مرتضی. (1387). "گفتارهای معنوی"، تهران، انتشارات صدرا.

ملکی، امیر. (1385). "بررسی آمادگی ذهنی دانشجویان برای مشارکت سیاسی"، پیک نور.

ملکوتیان، مصطفى. (1376). "سیرى در نظریه‌هاى انقلاب"، تهران. نشر قومس.

مور، برینگتون. (1369). "ریشه‌های اجتماعی دیکتاتوری و دموکراسی، ترجمه حسین بشریه، تهران، انتشارات جهاد دانشگاهی.

میلبراث، استر. و گوئل، لیل. (1386). "مشارکت سیاسی"، ترجمه: سیدرحیم ابوالحسنی، تهران، انتشارات میزان.

نیوتن، کنت. (1380)، "اعتماد سیاسی– اعتماد اجتماعی"، ترجمه مهدی صادقی، نشریه همبستگی.

ویندال، سون. (1376). "کاربرد نظریه‌های ارتباطات"، (علیرضا دهقان، مترجم). تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه (نشر اثر اصلی 1992).

پایگاه اطلاع رسانی حوزه، http://www.hawzah.net

Almond, G. & verba, s. (1975). “civic culture”, priceton university press, P. 330.

Dahl, Robert. (1991). “Democracy and Its Critics”, Yale University Press, P. 96.

Fuller, E.H. (2004). “Identity: Youth and Crisis”, New York: Norton.

Ellison, C.G. & londone, B. (1992). “the social and political participation of black american: compensory and ethnic communityperspectives revised”, socialforces, Vol. 70(3), PP. 43-58.

Gerbner,G. (2000). “Cultivation Theory: Cultural Indicators Project”, Online.

Shafer, H. (1996). “Relation Between Television News Gratifications and Content Preferences”, Journalism Quarterly, Vol. 35(3).

Stones. R. (1998). “Key sociology thinker; London: Mac Millan Press”, UK. P. 221.

 

متن کامل:



بررسی نقش شبکه استانی آفتاب در مشارکت مشارکت سیاسی مردم استان مرکزی (شهر اراک)

 

 

 

چکیده  

هدف کلی این پژوهش بررسی نقش شبکه استانی آفتاب در مشارکت سیاسی مردم شهر اراک است. روش تحقیق، پیمایشی و جامعه آماری شامل كليه افراد ­واجد شرایط رای دادن شهر اراک مي­باشد که تعداد آنان براساس آخرین سرشماری مرکز آمار ایران در سال 1395 برابر با 458842 نفر است که از این میان، تعداد 400 نفر با استفاده از فرمول کوکران به روش نمونه گیری میدانی انتخاب شدند و در نهایت 400 پرسشنامه جمع­آوری و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. اعتبار صوری پرسشنامه با کسب نظر گروهی از متخصصان و اعتبار ساختاری آن با استفاده از تكنيك تحلیل عاملی مورد بررسی قرار گرفت و اصلاحات لازم در آن به عمل آمد. پایایی پرسشنامه با استفاده از آزمون آلفای کرونباخ برابر93/0 به دست آمد. نتایج تحقیق نشان می­دهد که: بین میزان تماشای شبکه آفتاب و میزان مشارکت سیاسی رابطه مثبت و معنی­دار وجود داشته و شبکه آفتاب توانسته در افزایش میزان مشارکت سیاسی مردم شهر اراک موفق عمل نماید. لذا پیشنهاد می­شود شبکه استانی­  آفتاب با تولید و پخش برنامه­هایی به منظور تقویت باورهای مردم نسبت به افزایش مشارکت سیاسی آنان در اداره جامعه می تواند نقش موثری را ایفاء نماید.

 

 

 

واژگان کلیدی: مشارکت سیاسی، شهر اراک، شبکه استانی آفتاب.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

طرح مساله

یکی از مؤلفه‌های تعیین کننده‌ حاکمیت مردمی، فراهم بودن شرایط برای تمامی شهروندان جهت مشارکت در سیاست و امور حکومتی است. به بیانی دیگر تنها از راه مشارکت است که قدرت سیاسی به طریق مسالمت آمیز دست به دست می‌گردد و میزان توسعه‌ سیاسی یک کشور بستگی مستقیم به این مؤلفه‌ اساسی دارد. در واقع فقدان مشارکت عمومی، حکومت و اداره‌ سیاسی جامعه را در دام خودکامگی و استبداد گرفتار می‌کند. (جمشیدی، 1385)

شکّی نیست که برای نیل به توسعه سیاسی باید میزان مشارکت سیاسی مردم افزایش یابد چراکه در دنیای امروز اساس و جهت حرکت نظام­ها چه در سطح ملی و چه در عرصه بین المللی را مشارکت مردم در عرصه سیاست و حیات سیاسی آن نظام مشخص می­کند. تا جایی که هر چه میزان این مشارکت افزایش یابد به­دنبال آن اعتبار و قدرت سیاسی نظام و دولت برآمده از آن در عرصه بین المللی افزایش می یابد که این خود پشتوانه­های عظیم را برای رسیدن به اهداف پیش­بینی شده برای نظام سیاسی و دولتمردان آن نظام مهیا می­سازد. (مور، 1369: 70 - 71)

افزایش سطح مشارکت سیاسی تا حدود نسبتاً زیادی پویایی و بالندگی نظام سیاسی و نیز نهادینه شدن دموکراسی و رشد جامعه مدنی را در هر جامعه به تصویر می­کشد و این در حالی است که رسانه­های ارتباط جمعی نیز با تقویت و تعدیل برخی از ارزش­ها و نگرش ها، فرایند مشارکت سیاسی را استمرار بخشیده و با القای این احساس که آن چه انتقال می­دهند، همان بازتاب راستین جامعه است می­توانند ارزش­ها و هنجارهای اجتماعی و سیاسی را تعدیل کنند، به نحوی که به روشنی می­توان آثار و تجلیات این فرایند را در رفتارهای گوناگون سیاسی اعضای جامعه و سایر اشکال مشارکت سیاسی  مشاهده نمود.

از آنجایی که وسایل ارتباط جمعی نقش مهمی در شکل­دهی و جهت­گیری سیاسی داشته و  بر اندیشه و رفتار عمومی تأثیرات آشکاری دارند و می­توانند از این امکان برای تعلیم مستقیم ارزش­ها و گرایش­های سیاسی بهره گیرند (علوی، 1375: 109) و نیز اینکه امروزه محرّک­های سیاسی از طریق رسانه­های جمعی به صورت گسترده­ای در دسترس قرار داشته و این تکنولوژی همچنین باعث شده است که شهروندان راحت­تر بتوانند از نظر اطلاعات سیاسی اشباع شوند (میلبراث، گوئل،1386: 63) لذا در این پژوهش هدف اصلی آن است که مشخص نماییم شبکه استانی آفتاب چه نقشی را در افزایش مشارکت سیاسی و تقویت مولفه­های آن داشته است؟

با توجه به اینکه اين تحقيق در خصوص بررسی نقش شبکه استانی آفتاب در مشارکت سیاسی مردم شهر اراک و تاثير آن بر برخی از مؤلفه هاي مشارکت سیاسی به اجرا در آمده و بر آن بوده است تا نقش شبکه آفتاب بر هريك از مولفه­های مورد استفاده در این پژوهش را مورد تجزيه و تحليل قرار دهد و نتایج آن نیز بتواند برنامه­سازان را در جهت ساخت و تولید برنامه­هایی که به افزایش مشارکت سیاسی افراد جامعه منجر می­شود، یاری رساند، بنابراین لازم به نظر رسید براي آشنایی با اين مولفه­ها، تعاریف مناسبی به صورت زیر از این مولفه­ها ارائه گردد که عبارتند از:

 مشارکت سیاسی: عبارت است از شرکت در فراگردهای سیاسی که به گزینش رهبران سیاسی منجر می شود و سیاست عمومی را تعییین می­کند یا بر آن اثر می­گذارد. (پناهي، عالي­زاده، 1384: 98 – 131).

اعتماد سياسي: «باوری قوی به اعتبار، صداقت و توان یک فرد، انتظاری مطمئن و اتکا به یک ادعا یا اظهارنظر، بدون آزمون کردن آن است» (جواهری، بالاخانی، ۱۳۸۵: ۱- 29) اعتماد سياسي به فكر و احساس مردم درباره سياستمداران و سياست اشاره دارد (نيوتن،1380: 43 به نقل از ابراهیمی، بابازاده بائی، ابراهیمی گتابی، 1390: 71 - 72) و خود شامل سه عامل پذیرش مشروعیت نظام سیاسی، اعتماد به نهادهاي نظام سیاسی و اعتماد به کارآیی مسئولان سیاسی می­شود. (فاضلی، خوشفر، 1389: 5)

مشروعیت سیاسی: عبارتست از «باور جمعی اعضای درون یک نظام و حاکمیت سیاسی به وجود و استمرار نظام یا حاکمیت » (خسروی، بی تا)

دینداری و درجه مذهبی بودن: دینداری عبارت است از میزان علاقه و احترامی که پیروان یك دین برای آن قائل هستند (سراج زاده، 1377: 105). معرف­های تشکیل دهنده درجه مذهبی بودن بر اساس جنبه­های مشخص شده از سوی گلاک و استارک برای دین عبارتند از: جنبه مناسکی و جنبه اعتقادی و پنج معرف (نماز روزانه، شرکت در نماز جماعت، استخاره کردن، زیارت اماکن متبرکه و شرکت در مراسم عزاداری) که همه با دین اسلام مرتبط هستند (شهابی، جهانگردی، 1387: 34، به نقل از محمدی، باقری،­ 1391: 43).

 

دیدگاه های اندیشمندان

در خصوص مشارکت سیاسی و عوامل موثر بر آن اندیشمندان زیادی به ارائه نظرات خود پرداخته اند و هرکدام به عوامل خاصی نظر داشته­اند و هرکدام به یک دسته از عوامل اهمیت بیشتری داده­اند که این امر در نهایت موجب تولید رویکردهای مستقل خاصی در تبیین مشارکت سیاسی شده است که در ادامه نظریات برخی از آنها مورد بررسی قرار گرفته است.

 

‌مشارکت سیاسی از دیدگاه لیپست¹ 

لیپست و دوز در تجزیه و تحلیل رفتار سیاسی و مشارکت مردم در کشورهای امریکا و کانادا، بریتانیا و استرالیا بر عوامل و متغیرهایی تأکید می‏ورزند که به اعتقادشان بر مشارکت سیاسی تأثیر مهمی دارد ولی شدّت و الگوی این تأثیرگذاری ثابت نبوده است. مهمترین این عوامل عبارتند از: باورهای مذهبی، جنسیت، سن، نژاد، روستایی یا شهری بودن افراد، طبقه اجتماعی و پیوندهای منطقه‏ای. ازنظر آنان در کشورهای فوق بجز آمریکا عواملی مانند سن و جنسیت از جمله متغیرهای مهم مؤثر بر مشارکت سیاسی می‏باشند. شدّت تأثیرگذاری عوامل مذکور در همه کشورها به یک اندازه نبوده و نمی‏توان به یک الگوی چندان ثابتی در رفتار مشارکتی شهروندان در آن دست یافت. به عنوان نمونه بین موقعیت‏های اجتماعی افراد جامعه و پنداشته‏های سیاسی و گرایش‏های عقیدتی و حزبی آنان رابطه ثابتی وجود ندارد، به طوری که بسیاری از افرادی که وضعیت اقتصادی مطلوبی ندارند، در فعالیت‏های سیاسی به نفع احزاب محافظه کار و افراد سرمایه‏دار رأی می‏دهند و برعکس (لیپست و دوز، 1373: 396).

 

‌مشارکت سیاسی از دیدگاه رابرت دال² 

رابرت دال مشارکت سیاسی را مورد تحلیل قرار داده و عوامل تسهیل کننده ورود به مشارکت سیاسی را مطرح نموده که در صورت بروز و تحقق آن‌ها، مشارکت را در پی خواهند داشت، این عوامل عبارتند از:

‌‌۱- فرد برای پاداش‌های حاصل از مشارکت ارزش بالایی قائل باشد.

‌‌۲- مکانیزم مشارکت را در نیل به هدف در قیاس با سایر مکانیزم‌ها مؤثرتر بداند.

‌۳- نسبت به دستیابی به نتایج، اطمینان لازم را داشته باشد.

‌۴- برای مشارکت از دانش و مهارت کافی برخوردار باشد.

‌۵- در ذهن خود نوعی احساس آمادگی و برخورداری از دانش و اطلاعات وتوانایی برای انجام دادن عمل را داشته باشد.

۶- در ورود به مشارکت و در جریان مشارکت، خود را مواجه با مشکلات و موانع زیادی نبیند (دال، ‌1364: ‌4۰- ‌۳‌۵).

به نظر دال، داشتن دانش و مهارت کافی براي مشارکت در موضوع مربوط، و فقدان موانع مهم براي پرداختن به فعالیت سیاسی نیز در افزایش مشارکت سیاسی اهمیت دارد.

دال دو مفهوم اثربخشی سیاسی و اطمینان سیاسی را خیلی نزدیک به هم تعریف کرده است؛ در حالی که دیگران اطمینان سیاسی را بیشتر اطمینان به توانایی و کارآمدي مسئولان سیاسی تعریف کرده­اند و آن را متفاوت با اثربخشی تلقی می­کنند. همچنین نظریه اعتماد سیاسی نیز میزان اعتماد افراد به کارآمدي و حقانیت نظام و نهادهاي سیاسی را در میزان مشارکت سیاسی افراد مؤثر می­داند. به طوري که گفته می­شود هرچه میزان اعتماد سیاسی افراد بالاتر باشد احتمال مشارکت سیاسی آنان بیشتر خواهد بود. بر اساس این نظریه می­توان افراد را از نظر میزان اثربخشی سیاسی طبقه­بندي کرد. کسانی که داراي میزان بالایی از احساس اثربخشی یا اعتماد سیاسی هستند، بیشتر به مشارکت سیاسی تمایل دارند. به نظر بندورا، رابطه احساس اثربخشی سیاسی و مشارکت سیاسی از میزان اعتماد به نظام سیاسی اثر می­پذیرد. اگر افراد به نظام سیاسی اعتماد داشته باشند احساس می­کنند که می­توانند در ساختار تصمیم گیري مشارکت داشته باشند. بدین ترتیب می­توان انواع مشارکت را از تلاقی این دو متغیر به دست آورد. بنابراین می­توان گفت افرادي که هم احساس ا ثربخشی سیاسی دارند، هم به نظام سیاسی اعتماد دارند، با دلگرمی در انواع فعالیت هاي سیاسی مشارکت خواهند کرد. افرادي که احساس اثربخشی سیاسی بالایی داشته باشند، ولی به نظام سیاسی اعتماد نداشته باشند، رفتار ایشان در برابرنظام سیاسی اعتراض­آمیز خواهد بود و درجهت تغییر وضعیت سیاسی عمل می­کنند. ویژگی کسانی است که اثربخشی کمی دارند، این است که به نظام سیاسی اعتماد دارند و تأییدکنندة منفعل اقدامات و تصمیمات نخبگان سیاسی هستند. در نهایت آن­ها که هم داراي احساس اثربخشی سیاسی کمی هستند و هم به نظام سیاسی بی­ اعتمادند، بی­تفاوتی سیاسی را پیشه خواهند کرد. (دال، 1991: 96، به نقل از فاضلی، خوشفر، 1389: 2)

 

فرهنگ سیاسی از دیدگاه آلموند و وربا³

به عقیده آلموند و وربا مشارکت و توسعه سیاسی به نحوی با مقوله های فرهنگ سیاسی و مشروعیت نظام سیاسی از نظر مردم ارتباط پیدا می­کنند، لذا اگر از این مقوله­ها در جهت بالا بردن توانایی­های نظام برای پاسخگوی بیشتر به نیازهای جامعه استفاده شود، می­توان به تحقق توسعه سیاسی و کارآمدی نظام امیدوار شد (قوام، 1373: 8، به نقل از محمدی، باقری، 1391: 36).

آلموند و وربا در مورد رابطه مشروعیت، کارآمدی و موثر بودن نظام­های سیاسی با مشارکت سیاسی بر این باورند که اگر نظام­های سیاسی بخواهند باقی بمانند باید نسبتاً موثر و مشروع باشند، اعمال دولت باید تا حد زیادی شهروندان را راضی نگهدارد تا بتوانند در طولانی مدت موجودیت خود را حفظ کند. ثبات، موثر بودن و مشروعیت نظام سیاسی، رابطه مستقیمی با رقابت و مشارکت سیاسی دارد. (آلموند و وربا، 1975: 330، به نقل از محمدی، باقری، 1391: 36)

 

در این پژوهش متغیر «درجه مذهبی بودن» از نظریه لیپست، متغیر اعتماد به نظام سیاسی (که خود شامل اعتماد به نهادهاي نظام سیاسی و اعتماد به کارآیی مسئولان سیاسی) و داشتن دانش و آگاهی سیاسی از نظریه دال، متغیر پذیرش مشروعیت نظام سیاسی از نظریه آلموند و وربا گرفته شده است.

 

کارکردهای مشارکت

- مشارکت احساس وابستگی و علاقه‌مندی را تقویت می‌کند.

- مشارکت کناره‌گیری و تفرد را از میان بر می‌دارد.

- مشارکت فرهنگ سکوت را می‌شکند.

- مشارکت شنیدن صدای دیگران را آسان می‌سازد.

- مشارکت رشد و توسعه را شتاب می‌بخشد و بهره‌وری را افزایش می‌دهد.

- مشارکت مشکل کمبود سرمایه و نیروی انسانی دولتی را برطرف می‌کند و در اجرا و حفاظت از پروژه‌های توسعه، سازمان‌های دولتی را یاری می‌رساند. (سعیدی، 1382: ‌۱‌۴)

 

راه های تقویت و افزایش مشارکت سیاسی مردم

- تبیین مبانی دینی و گسترش آن در جامعه.( ملكوتيان، 1376: 21)

- اطلاع رسانی و بالا بردن سطح آگاهی مردم:

- جلوگیری از تسلط گروه‌های ذی نفوذ        

- وجود احزاب و حضور فعال آن‌ها در چهار چوب قانون اساسی و شرع:

- فرهنگ سازی (مجله صباح حوزه،  1385: 13)

- برانگیختن اعتماد عمومی:

- فقر زدایی:

- رسانه‌های جمعی و زمینه‌سازی آن‌ها (عالم، 1383: 494)  

- تقویت سنت، آداب و رسوم.(مطهري، گفتارهاي معنوي: 56)

- هویت سازی. (مجله صباح حوزه، 1385: 13)

 

پیش‌نیازهای مشارکت

۱) زمان کافی برای مشارکت در اختیار باشد.

۲) مزایای اجتماعی آن از زیآن‌های احتمالی آن بیشتر باشد.

۳) افراد از توانایی لازم برای کار روی آن موضوع برخوردار باشند. 

۴) توانایی متقابل برای ارتباط فراهم باشد.

۵) احساس زیان و خطری برای هیچ یک از طرف‌ها وجود نداشته باشد.

۶) در قلمرو موضوعات مربوط به افراد دیگر باشد.

۷) بالا بودن آگاهی افراد.

۸) جو سیاسی سالم.

 

 

رسانه های جمعی و مشارکت سیاسی

لرنر بر این باور است که بين استفاده از وسایل ارتباط جمعی با مشارکت سیاسی، اجتماعی رابطه معناداری وجود دارد. دویچ نیز همچون لرنر، معتقد بود که شهرنشینی، وسایل ارتباط جمعی و آموزش از عوامل اثرگذار بر مشارکت سیاسی می­باشند. از سویی حتی آلموند و کلمن نيز بر این نظر بودند که تمامی کارکرد نظام سیاسی از طریق ابزارهای ارتباطی سیاسی به ویژه وسایل ارتباط جمعی اعمال می­شود (پناهی، عالی زاده، 1384: 98 – 131، به نقل از بهنویی گدنه، رحمتی، 1392: 34 - 35) همچنین مک نایز در کتاب خود با عنوان ((مقدمه ای بر ارتباط سیاسی))، رسانه را سومین عنصر در فرآیند ارتباط سیاسی می داند. وی بر این باور است که در نظام­های سیاسی دموکراتیک، کارکرد رسانه­ها را هم به عنوان انتقال دهندگان ارتباط سیاسی و هم به عنوان فرستندگان پیام­های سیاسی در نظر می­گیرند. (فیروزجائیان، جهانگیری، 1387، به نقل از بهنویی گدنه، رحمتی، 1392: 35) افزون بر این، وینر نیز گسترش وسایل ارتباط جمعی، ساخت قدرت حاکم و تکوین نوسازی را دلایل عمده مشارکت سیاسی افراد ذکر می­کند (ملکی، 1385، به نقل از بهنویی گدنه، رحمتی، 1392: 35)

بنابراین می­توان نتيجه گرفت که رسانه­ها نقش تعیین کننده­ای در جلب مشارکت سیاسی بر عهده دارند. اهمیّت انکارناپذیر نقش رسانه­ها سبب شده است که صاحبنظرانی همچون ویلبر شرام، رسانه­ها را مهمّترین عامل مشارکت بدانند و بعضی دیگر همچون یورگن هابرماس، آنها را تأثیرگذارترین عامل بشمرند. به تعبیر هابرماس، مشارکت در سپهر عمومی شکل می­گیرد و به اين ترتيب، اگر رسانه­ها در خدمت مردم و سپهر عمومی باشند، مشارکت ها تأثیرگذار خواهند بود و اگر رسانه­ها در خدمت قدرت ها قرار گيرند، مشارکت­ها به ابزاری تبلیغی تبدیل می­شوند (سبیلان اردستانی، 1384) در مجموع می­توان گفت رسانه­ها به واسطه سازوکارهايي که در اختیار دارند، می­توانند با جریان­سازی، شور، انگیزش و اشتیاق، مشارکت سیاسی مردم را بالا ببرند یا حتّی سبب رخداد معکوسی در این زمینه شوند.

 

نقش رسانه‌ها در ارتقای مشارکت سیاسی

رسانه‌ها در هر کشوری اساسی‌ترین نقش را در ارتقای مشارکت سیاسی مردم در جامعه دارند. این نقش از چند جهت حائز اهمیت است:

1- رسانه‌ها می‌توانند به اطلاع‌رسانی درباره دیدگاه‌های طیف‌های مختلف فکری و سیاسی پرداخته و سطح سواد سیاسی و قدرت تجزیه و تحلیل مردم را بالا ببرند.

2- رسانه‌ها می‌توانند شور و نشاط سیاسی در جامعه ایجاد کنند.

3- کسب اطلاعات از مجاری قانونی برای ایجاد روحیه نشاط و شور سیاسی

4- رسانه‌ها می توانند همواره جای خالی احزاب، نهادها و تشکل‌های سیاسی و مدنی و صنفی را پر کنند 

5- رسانه قادر است افکار عمومی را در آستانه هر رخداد سیاسی متاثر از گرایش‌ها و سیاست‌های خود کند. (ضیایی‌پرور،1392، سایت همشهری آنلاین)

 

 

 

 

نظریه های مورد استفاده

نظریه قدرت مشروط رسانه­ها

براساس این نظریه، تأثیر­گذاری رسانه­ها بر مخاطبانشان به تأثیرات مستقیم، آنی و کوتاه مدت محدود نیست بلکه رسانه­ها افزون بر این تأثیرات، دارای تأثیرات بلند مدت، غیر مستقیم و نامحسوس نیز هستند؛ به طوری که می­توان رسانه­ها را ابزار جامعه­پذیری سیاسی و اجتماعی شدن در طول سالیان متمادی قلمداد کرد که با ارائه الگوهای رفتاری خاص در بلند مدت به تثبیت این الگوها و ایده­ها و تغییر رفتار، گرایش و عادات در مخاطبان منجر می­شوند (کازنو،1381: 105، به نقل از فاضل، رضایی، 1393: 163)

نظريه استحکام يا تأثير محدود⁴ 

طبق اين نظريه: "پيامهاي ارتباطي قادر نيستند، تغييرات بنيادي در عقايد و رفتار بوجود آورند، بلکه مي‌توانند به صورت محدود آنها را استحکام بخشند و براي تأثير­گذاري بايد زمينه قبلي وجود داشته باشد." اين نظريه به پارامترهاي غير ارتباطي نظير سن، شغل، خانواده، تحصيلات، و... اهميت زياد در تأثير يا عدم تأثير پيامهاي ارتباطي مي‌دهد. براساس اين نظريه تأثير پيام محدود است يعني بازسازي يا تقويت مي­کند ولي سازنده نيست. در اين نظريه مخاطب پويا و انتخاب کننده محسوب مي­شود و مخاطب براي استحکام بخشيدن نظريات خود پيامهاي مختلف رسانه­ها را گزينش مي کند. ) Shafer, 1996).

نظريه برجسته سازي⁵ 

براساس این نظریه، رسانه‌هاي جمعي اهميت نسبي موضوعات مختلف را به مخاطب انتقال مي­دهند. هر چه رسانه‌ها بيشتر به موضوع يا رويدادي اهميت بدهند، مخاطبان اهميت بيشتري براي آن قايل مي­شوند. عبارت «رسانه­ها به مردم نمي­گويند چگونه بينديشند ولي به آنان مي­گويند درباره چه بينديشند، جوهره اين نظريه رابه دست مي­دهد». به عبارت ديگر اين نظريه مي‌گويد: "رسانه‌ها در انتقال پيامها، نوعي اولويت يا برجسته­سازي بوجود مي‌آورند،"(ويندال، 1992: 374).

نظريه کاشت⁶  

طبق این نظريه، كساني كه زياد در مواجهه با وسايل ارتباط جمعي – بخصوص تلويزيون – هستند، به مرور جهان را به گونه‌اي مي­بينند كه بيش از منطبق شدن با واقعيات بيروني، با ساخت رسانه­ها از واقعيت (آنچه رسانه‌ها از واقعيت ارائه مي­دهند) منطبق است. (Gerbner, 2000: 3).

نظريه نيازجويي مخاطبان: استفاده و بهره­مندي

طبق اين نظريه استفاده مخاطبان از محتواي وسايل ارتباط جمعي با هدف مشخصي که براي تأمين نيازهاي گوناگون وي مي باشد، صورت مي­گيرد. در اين نظريه علاوه بر پويايي مخاطب و هدفمند بودن انتخاب وي، مسئله رقابت بين منابع نيز وجود دارد. مخاطبان براي تأمين نيازهاي گوناگون خود به منابع متعددي دسترسي دارند که وسايل ارتباط جمعي يکي از آنهاست. خانواده، مدرسه، دوستان، محيط کار و ... مي­تواند منابعي باشد که نيازهاي گوناگون افراد را تأمين کند. آگاهي افراد از نيازهاي خود موجب انتخاب پيامهاي وسايل ارتباط جمعي مي­شود. (Fuller, 2004)

 

 

فرضیه­های پژوهش

- بین میزان تماشای شبکه استانی آفتاب و میزان دانش و آگاهی سیاسی رابطه معنی­دار وجود دارد.

- بین میزان تماشای شبکه استانی آفتاب و میزان مشروعیت سیاسی رابطه معنی­دار وجود دارد.

- بین میزان تماشای شبکه استانی آفتاب و میزان اعتماد به نهادهای سیاسی رابطه معنی­دار وجود دارد.

- بین میزان تماشای شبکه استانی آفتاب و میزان اعتماد به کارآیی مسئولان سیاسی رابطه معنی­دار وجود دارد.

- بین میزان تماشای شبکه استانی آفتاب و میزان اعتماد سیاسی رابطه معنی­دار وجود دارد.

- بین میزان تماشای شبکه استانی آفتاب و میزان مذهبی بودن رابطه معنی­دار وجود دارد.

- بین میزان مذهبی بودن و میزان مشارکت­سیاسی رابطه معنی­دار وجود دارد.

- بین میزان تماشای شبکه استانی آفتاب و میزان مشارکت سیاسی رابطه معنی­دار وجود دارد.

 

روش پژوهش

اين پژوهش که جامعه آماری آن شامل كليه افراد 18 سال به بالای واجد شرایط رای دادن ساکن در شهر اراک هستند و بر اساس آخرین سرشماری مرکز آمار ایران در سال 1395 برابر با 458842 نفر می باشد، به روش پیمایش و بصورت میدانی انجام شده است. بدین صورت که شهر اراک به 5 منطقه تقسيم و بطور تصادفي از هر منطقه چهار نقطه آن انتخاب و هر 12 الي 15 دقيقه از افرادي که عبور مي­کردند بطور تصادفي يک نفر انتخاب و سئوالات پرسشنامه از آنها پرسیده می­شد و در نهایت 384 نفر با استفاده از فرمول کوکران بدست آمد اما از آنجا که احتمال مخدوش بودن برخی از پرسشنامه ها می رفت بنابراین در نهایت تعداد 400 نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند که تعداد نمونه ها براساس فرمول زیر محاسبه گردید:

N =458842= تعداد كل جامعه

 t= 96/1= ضريب اطمينان 95%

 d= 05/0= مقدار خطا                           n= Nt2pq

Nd2+t2pq

  pq= 5/0= پيش برآورد واريانس

در اين پژوهش میزان تماشاي شبكه استاني آفتاب در هفته به عنوان متغیر مستقل و میزان مذهبی بودن، میزان اعتماد به نظام سیاسی (که خود شامل اعتماد به نهادهاي نظام سیاسی و اعتماد به کارآیی مسئولان سیاسی می باشد)، میزان پذیرش مشروعیت نظام سیاسی و میزان داشتن دانش و آگاهی سیاسی به‌عنوان متغيرهای وابسته در نظر گرفته شده اند.

براي سنجش هرکدام از متغيرها بین 3 تا 5 سئوال در پرسشنامه مورد استفاده قرار گرفت که ميانگين نمره اين تعداد سئوالات که عددي بين0 تا 4 است ميزان هرکدام از متغیرها را نشان مي­دهد. سپس متناسب با تعداد سؤالات مربوط به هر فرضيه براي تك‌تك پاسخگويان مجموع نمره محاسبه گرديد.

براي سنجش متغير مستقل ميزان استفاده از شبکه آفتاب سئوالی در پرسشنامه در خصوص تعداد روزهاي تماشاي برنامه های اين شبکه در هفته و سئوال دیگری در خصوص تعداد ساعات تماشاي برنامه­هاي اين شبکه در يک روز پرسیده شد. از ضرب کردن دو عددي که از طريق این دو سئوال بدست آمده است تعداد ساعات تماشاي برنامه­هاي شبکه آفتاب در هفته بدست آمد. روش­هاي تجزيه و تحليل اطلاعات اين پژوهش در دو سطح توصيفي و استنباطي صورت گرفته است. در سطح توصيفي با استفاده از مشخصات آماري نظير فراواني، درصد، ميانگين و انحراف معيار به تجزيه و تحليل اطلاعات پرداخته و در سطح استنباطي متناسب با سطح سنجش داده‌ها و مفروضات اساسي از آزمون همبستگي پيرسون، ضريب رگرسيون، ضریب تعیین، ضریب بتا و از تحلیل عاملی و ضریب آلفای کرونباخ (جدول شماره 2) هم برای بررسی اعتبار و پایایی استفاده شده است. اعتبار صوری پرسشنامه با کسب نظر گروهی از متخصصان و اعتبار ساختاری آن با استفاده از تكنيك تحلیل عاملی مورد بررسی قرار گرفت و اصلاحات لازم در آن به­ عمل آمد که نتایج آن به تفکیک هر متغیر وابسته بشرح جدول شماره 1 می باشد.

 

یافته های توصیفی 

براساس یافته های تحقیق 5/50 درصد پاسخگویان مرد و بقیه زن هستند.

همچنین 5/9 درصد از پاسخگویان بیسواد، 5/34 درصد از پاسخگویان تحصیلات­شان زیر­دیپلم، 5/27 درصد از پاسخگویان تحصیلاتشان دیپلم، 2/7 درصد از پاسخگویان تحصیلاتشان فوق­دیپلم، 8/15 درصد از پاسخگویان تحصیلاتشان لیسانس، 8/4 درصد از پاسخگویان تحصیلاتشان فوق لیسانس و 8/0 درصد از پاسخگویان تحصیلاتشان در حد دکترا می­باشد.

یافته های تحقیق نشان می­دهد 8/4 درصد از پاسخگویان نوجوان، 3/41 درصد از پاسخگویان جوان، 39 درصد از پاسخگویان میانسال و بقیه که 15 درصد هستند، مسن می باشند.

بنابر یافته های تحقیق 3/23 درصد از پاسخگویان مجرد و 74 درصد از پاسخگویان متاهل می­باشند.

این در حالی است که 8/26  درصد از پاسخگویان در ماه زیر یک میلیون تومان در آمد دارند و 8/40 درصد از پاسخگویان بین یک میلیون تا دومیلیون تومان، 5/17 درصد از پاسخگویان بین دو میلیون تا سه میلیون تومان، 3/6 درصد از پاسخگویان بین سه میلیون تا چهار میلیون تومان، 2 درصد از پاسخگویان بالای چهار میلیون تومان در ماه درآمد داشته و 8/6 درصد از پاسخگویان فاقد درآمد ماهانه می­باشند.

همچنین 5/8 درصد از پاسخگویان شاغل در بخش دولتی، 3/24 درصد از پاسخگویان شاغل در بخش خصوصی، 8 درصد بیکار، 5/38 درصد خانه دار، 5/0 درصد دارای درآمد بدون کار، 3/12 درصد بازنشسته، 8/5 درصد دانشجو، 5/1 درصد محصل و 8/0 درصد از پاسخگویان در گروه سرباز و غیره قرار گرفته­اند.

یافته های تحقیق نشان مي­دهد که 10 درصد از پاسخگویان یک روز، 12 درصد از پاسخگویان دو روز، 5/7 درصد از پاسخگویان سه روز، 8/8 درصد از پاسخگویان چهار روز، 8/4 درصد از پاسخگویان پنج روز، 5/3 درصد از پاسخگویان شش روز، 8/19 درصد از پاسخگویان هفت روز در هفته برنامه­های شبکه آفتاب را تماشا نموده و 8/33 درصد از پاسخگویان نیز اصلاً برنامه­های شبکه آفتاب را تماشا نمی­کنند.

این در حالی است که 9/22 درصد از پاسخگویان کمتر از یک ساعت، 4/57 درصد از پاسخگویان بین یک تا دو ساعت، 6/13 درصد از پاسخگویان بین دو تا سه ساعت، 7/2 درصد از پاسخگویان بین سه تا چهار ساعت و 5/3 درصد از پاسخگویان بیش از چهار ساعت در روز را به تماشای برنامه­های شبکه آفتاب اختصاص می­دهند.

 

 

 

 

 

 

یافته های تحلیلی

ضرایب همبستگی و رگرسیونی بین متغیرهای وابسته و مستقل

با توجه به جدول شماره 3 ضريب همبستگي پيرسون بين" ميزان تماشاي شبکه آفتاب" و "میزان دانش و آگاهی سیاسی" 044/0 + با سطح معني­داري.3800 sig =است. بنابراين مي­توان گفت بین ميزان تماشاي شبکه آفتاب و میزان دانش و آگاهی سیاسی پاسخگویان همبستگی وجود ندارد و از لحاظ آماری در سطح 95 درصد اطمینان رابطه این دو متغیر معنی دار نیست.

 

با توجه به جدول شماره 4 ضريب همبستگي پيرسون بين"میزان تماشاي شبکه آفتاب" و "میزان مشروعیت نظام سیاسی" 219/0+ با سطح معني­داري000/0 sig =است. بنابراين مي­توان گفت "میزان تماشاي شبکه آفتاب" و "میزان مشروعیت نظام سیاسی" همبستگی مثبت وجود دارد و از لحاظ آماری در سطح 95 درصد اطمینان رابطه این دو متغیر معنی دار است.

 

با توجه به جدول شماره 5 ضريب همبستگي پيرسون بين اين دو متغير برابر با 219/0+ و ضريب تعيين(r2) برابر با 048/0 مي­باشد به عبارت ديگر ميزان تماشاي شبکه آفتاب مي­تواند 8/4درصد از تغييرات میزان مشروعیت نظام سیاسی را تبيين کند.

 

طبق جدول شماره 6 معادله رگرسيون بصورت زير بدست مي­آيد:

                                              (ميزان تماشاي شبکه آفتاب) .001 + 1.798= میزان مشروعیت نظام سیاسی

طبق معادله فوق، با یک ساعت افزايش در مدت زمان تماشاي شبکه آفتاب در هفته، میزان مشروعیت نظام سیاسی به اندازه.001 واحد افزايش مي­يابد.

 

با توجه به جدول شماره 7 ضريب همبستگي پيرسون بين"میزان تماشاي شبکه آفتاب" و "میزان اعتماد به نهادهای سیاسی" 239/0+ با سطح معني­داري000/0 sig =است. بنابراين مي­توان گفت بین "میزان تماشاي شبکه آفتاب" و "میزان اعتماد به نهادهای سیاسی" همبستگی مثبت وجود دارد و از لحاظ آماری در سطح 95 درصد اطمینان رابطه این دو متغیر معنی دار است.

 

با توجه به جدول شماره 8 ضريب همبستگي پيرسون بين اين دو متغير برابر با 239/0+ و ضريب تعيين(r2) برابر با 057/0 مي­باشد بعبارت ديگر ميزان تماشاي شبکه آفتاب مي­تواند 7/5درصد از تغييرات میزان اعتماد به نهادهای سیاسی در پاسخگویان را تبيين کند.

 

طبق جدول شماره 9 معادله رگرسيون بصورت زير بدست مي­آيد:

(ميزان تماشاي شبکه آفتاب) .001+ 1.572= میزان اعتماد به نهادهای سیاسی

طبق معادله فوق، با یک ساعت افزايش در مدت زمان تماشاي شبکه آفتاب در هفته، میزان اعتماد به نهادهای سیاسی به اندازه 001/0 واحد افزايش مي­يابد.

 

با توجه به جدول شماره 10 ضريب همبستگي پيرسون بين "میزان تماشاي شبکه آفتاب" و "میزان اعتماد به کارایی مسئولان سیاسی" 212/0+ با سطح معني­داري000/0 sig =است. بنابراين مي­توان نتيجه گرفت بین افزايش ميزان تماشاي شبکه آفتاب و میزان اعتماد به کارایی مسئولان سیاسی رابطه معنی­دار وجود دارد.

بنابراين مي­توان گفت بین "میزان تماشاي شبکه آفتاب" و "میزان اعتماد به کارایی مسئولان سیاسی"همبستگی مثبت وجود دارد و از لحاظ آماری در سطح 95 درصد اطمینان رابطه این دو متغیر معنی دار است.

 

با توجه به جدول شماره 11 ضريب همبستگي پيرسون بين اين دو متغير برابر با 212/0+ و ضريب تعيين(r2) برابر با 045/0 مي باشد به عبارت ديگر ميزان تماشاي شبکه آفتاب مي­تواند 5/4درصد از تغييرات میزان اعتماد به کارایی مسئولان سیاسی در پاسخگویان را تبيين کند.

طبق جدول شماره 12 معادله رگرسيون بصورت زير بدست مي­آيد:

(ميزان تماشاي شبکه آفتاب) .000 + 1.338= میزان اعتماد به کارایی مسئولان سیاسی

طبق معادله فوق، با یک ساعت افزايش در مدت زمان تماشاي شبکه آفتاب در هفته، میزان اعتماد به کارایی مسئولان سیاسی افزايش مي­يابد.

 

با توجه به جدول شماره 13 ضريب همبستگي پيرسون بين"میزان تماشاي شبکه آفتاب" و "میزان اعتماد به نظام سیاسی" 239/0+ با سطح معني­داري000/0 sig =است. بنابراين مي­توان گفت بین "میزان تماشاي شبکه آفتاب" و "میزان اعتماد به نظام سیاسی" همبستگی مثبت وجود دارد و از لحاظ آماری در سطح 95 درصد اطمینان رابطه این دو متغیر معنی دار است.

 

با توجه به جدول شماره 14 ضريب همبستگي پيرسون بين اين دو متغير برابر با 239/0+ و ضريب تعيين(r2) برابر با 057/0 مي باشد بعبارت ديگر ميزان تماشاي شبکه آفتاب مي­تواند 7/5درصد از تغييرات میزان اعتماد به نظام سیاسی در پاسخگویان را تبيين کند.

 

طبق جدول شماره 15 معادله رگرسيون بصورت زير بدست مي آيد:

(ميزان تماشاي شبکه آفتاب) .001+ 1.455= میزان اعتماد به نظام سیاسی

طبق معادله فوق، با یک ساعت افزايش در مدت زمان تماشاي شبکه آفتاب در هفته، میزان اعتماد به نظام سیاسی به اندازه 001/0 واحد افزايش مي­يابد.

 

با توجه به جدول شماره 16 ضريب همبستگي پيرسون بين"میزان تماشاي شبکه آفتاب" و "میزان مذهبی بودن" 239/0+ با سطح معني­داري000/0 sig =است. بنابراين مي­توان گفت بین "میزان تماشاي شبکه آفتاب" و "میزان مذهبی بودن" همبستگی مثبت وجود دارد و از لحاظ آماری در سطح 95 درصد اطمینان رابطه این دو متغیر معنی دار است.

 

با توجه به جدول شماره 17 ضريب همبستگي پيرسون بين اين دو متغير برابر با 239/0+ و ضريب تعيين(r2) برابر با 057/0 می باشد بعبارت ديگر ميزان تماشاي شبکه آفتاب مي­تواند 7/5درصد از تغييرات میزان مذهبی بودن را تبيين کند.

 

طبق جدول شماره 18 معادله رگرسيون بصورت زير بدست مي­آيد:

                                                          (ميزان تماشاي شبکه آفتاب) .001 + 2.289= میزان مذهبی بودن

طبق معادله فوق، با یک ساعت افزايش در مدت زمان تماشاي شبکه آفتاب در هفته، میزان مذهبی بودن به اندازه.001 واحد افزايش مي­يابد.  

 

با توجه به جدول شماره 19 ضريب همبستگي پيرسون بين"میزان مذهبی بودن" و "میزان مشارکت سیاسی" 560/0+ با سطح معني­داري000/0 sig =است. بنابراين مي­توان گفت بین "میزان مذهبی بودن" و "میزان مشارکت سیاسی" همبستگی مثبت وجود دارد و از لحاظ آماری در سطح 95 درصد اطمینان رابطه این دو متغیر معنی دار است.

 

با توجه به جدول شماره 20 ضريب همبستگي پيرسون بين اين دو متغير برابر با 560/0+ و ضريب تعيين(r2) برابر با 314/0 مي باشد بعبارت ديگر میزان مذهبی بودن مي­تواند 4/31 درصد از تغييرات ميزان مشارکت سیاسی را تبيين کند.

 

طبق جدول شماره 21 معادله رگرسيون بصورت زير بدست مي­آيد:

(میزان مذهبی بودن)482 .+ 573/0= میزان مشارکت سیاسی

طبق معادله فوق، با یک واحد افزایش در میزان مذهبی بودن، میزان مشارکت سیاسی به اندازه 482/. واحد افزايش    مي­يابد. 

 

با توجه به جدول شماره 22 ضريب همبستگي پيرسون بين"میزان تماشاي شبکه آفتاب" و "میزان مشارکت سیاسی" 214/0+ با سطح معني­داري000/0 sig =است. بنابراين مي­توان گفت بین "میزان تماشاي شبکه آفتاب" و "میزان مشارکت سیاسی" همبستگی مثبت وجود دارد و از لحاظ آماری در سطح 95 درصد اطمینان رابطه این دو متغیر معنی دار است.

 

با توجه به جدول شماره 23 ضريب همبستگي پيرسون بين اين دو متغير برابر با 214/0+ و ضريب تعيين(r2) برابر با 046/0 مي باشد به عبارت ديگر ميزان تماشاي شبکه آفتاب مي­تواند 6/4درصد از تغييرات میزان مشارکت سیاسی را تبيين کند.

 

طبق جدول شماره 24 معادله رگرسيون بصورت زير بدست مي­آيد:

                                                          (ميزان تماشاي شبکه آفتاب) .000 + 1.628= میزان مشارکت سیاسی

طبق معادله فوق، با یک ساعت افزايش در مدت زمان تماشاي شبکه آفتاب در هفته، میزان مشارکت سیاسی افزايش  مي­يابد.  

 

 

 

بحث و نتیجه­گیری

رسانه­های ارتباط جمعی با تقویت و تعدیل برخی از ارزش­ها و نگرش­ها، فرایند مشارکت سیاسی را استمرار بخشیده و با القای این احساس که آن چه انتقال می­دهند، همان بازتاب راستین جامعه است می­توانند ارزش­ها و هنجارهای اجتماعی و سیاسی را تعدیل کنند. رسانه­ها همچنین به واسطه سازوکارهايي که در اختیار دارند، می­توانند با جریان­سازی، شور، انگیزش و اشتیاق، مشارکت سیاسی مردم را بالا برده یا حتّی سبب رخداد معکوسی در این زمینه شوند. لذا با عنایت به آنچه گفته شد، این فرض اساسی مطرح می­شود که رسانه­های جمعی، بر مشارکت سیاسی تأثيرگذارند. از این­رو، در پژوهش حاضر،  نقش شبکه استانی آفتاب در افزایش مشارکت سیاسی مردم استان مرکزی (شهر اراک) مورد بررسی قرار گرفته که نتایج مبتنی بر فرضیه­های آن عبارتند از:

- فرضیه اول: "بین میزان تماشای شبکه استانی آفتاب و میزان دانش و آگاهی سیاسی رابطه معنی­داری وجود دارد."

با توجه به نتایج این تحقیق می­توان گفت بين " ميزان تماشاي شبکه آفتاب" و "میزان دانش و آگاهی سیاسی" رابطه معنی­داری وجود ندارد. بنابراين مي­توان نتيجه گرفت که ميزان تماشاي شبکه آفتاب، تاثيري بر میزان آگاهی سیاسی پاسخگویان ندارد.

نتایج این پژوهش با نتایج پژوهشی که توسط خلیل سردارآبادی در سال 1382 با عنوان بررسی تاثیر رسانه‌های جمعی، فناوری‌های نوین ارتباطی و ارتباطات فردی بر آگاهی سیاسی دانشجویان (1382-1379): مطالعه موردی؛ دانشجویان مقطع کارشناسی دانشگاه تهران به انجام رسیده و در آن نتایج مربوط به تأثیر رسانه‌ها‌ی جمعی، فناوری‌های نوین ارتباطی و ارتباطات فردی بر آگاهی سیاسی دانشجویان مقطع کارشناسی دانشگاه تهران و نیز ارتباط یا همبستگی بین اعتماد پاسخگویان به هر یک از این منابع با سطح آگاهی سیاسی آنان نشان داده شده است، همخوانی ندارد.

براساس نظریه استحکام می­توان گفت گیرنده پیام در گرفتن پیام نقش دارد. طبق این نظریه: پیامهای ارتباطی قادر نیستند، تغییرات بنیادی در عقاید و رفتار بوجود آورند، بلکه می­توانند به صورت محدود آنها را استحکام بخشند و برای تاثیرگذاری باید زمینه قبلی وجود داشته باشد این نظریه به پارامترهای غیر ارتباطی نظیر سن، شغل، خانواده، تحصیلات، و... اهمیت زیاد در تاثیر یا عدم تاثیر پیامهای ارتباطی می­دهد.

رسانه­ها براساس نظریه استحکام قادر نیستند در بینش و اعتقادات و در نتیجه رفتارهای مخاطبان خود آثار شگرف و اساسی بگذارند و تنها براساس پیشینه ذهنی مخاطبان و سابقه ارائه پیام از سوی رسانه به مخاطبان، می­توانند در حد محدود و کمی اثر گذار باشند مخاطبان شبکه آفتاب نیز به فراخور طبقه اجتماعی، سطح تحصیلات، میزان مذهبی بودن و­.... در قبال استفاده از برنامه­های این شبکه بویژه در زمینه دانش و آگاهی سیاسی به درک وسیع و استفاده کاملی که مورد نظر رسانه بوده، نرسیده­اند. می­توان گفت براساس نظریه استحکام مخاطبان شبکه آفتاب تنها در جریان پیام برنامه­های شبکه آفتاب قرار گرفته­اند، اما هدف اصلی این برنامه­ها که همانا تقویت و افزایش هر چه بیشتر دانش و آگاهی سیاسی بوده است و در نتیجه می­بایست به اثرگذاری مورد نظر انجامیده باشد، نرسیده است و مخاطبان متأثر از محتوای اصلی و نیت آن برنامه­ها قرار نگرفته­اند.

 

- فرضیه دوم: "بین میزان تماشای شبکه استانی آفتاب و میزان اعتماد به نهادهاي نظام سیاسی رابطه معنی­داری وجود دارد."

با توجه به نتایج این تحقیق می توان گفت بين "میزان تماشاي شبکه آفتاب" و "میزان اعتماد به نهادهای سیاسی" رابطه معنی­دار و مثبت وجود دارد. بنابراين مي­توان نتيجه گرفت با افزايش ميزان تماشاي شبکه آفتاب، میزان اعتماد به نهادهای سیاسی افزایش می­یابد.

- فرضیه سوم "بین میزان تماشای شبکه استانی آفتاب و میزان اعتماد به کارآیی مسئولان سیاسی رابطه معنی­داری وجود دارد."

با توجه به نتایج این تحقیق می­توان گفت بين "میزان تماشاي شبکه آفتاب" و "میزان اعتماد به کارایی مسئولان سیاسی" رابطه معنی­دار و مثبت وجود دارد. بنابراين مي­توان نتيجه گرفت با افزايش ميزان تماشاي شبکه آفتاب، میزان اعتماد به کارایی مسئولان سیاسی نیز افزایش می­یابد.

- فرضیه چهارم "بین میزان تماشای شبکه استانی آفتاب و میزان اعتماد به نظام سیاسی رابطه معنی­داری وجود دارد."

با توجه به نتایج این تحقیق می­توان گفت بين "میزان تماشاي شبکه آفتاب" و "میزان اعتماد به نظام سیاسی" رابطه معنی­دار و مثبت وجود دارد. بنابراين مي­توان نتيجه گرفت با افزايش ميزان تماشاي شبکه آفتاب، میزان اعتماد به نظام سیاسی افزایش می­یابد.

- فرضیه پنجم "بین میزان تماشای شبکه استانی آفتاب و میزان پذیرش مشروعیت نظام سیاسی رابطه معنی­داری وجود دارد."

با توجه به نتایج این تحقیق می­توان گفت بين "میزان تماشاي شبکه آفتاب" و "میزان مشروعیت نظام سیاسی" رابطه معنی­دار و مثبت وجود دارد. بنابراين مي­توان نتيجه گرفت با افزايش ميزان تماشاي شبکه آفتاب، میزان مشروعیت نظام سیاسی در نظر مخاطب افزایش می­یابد.

براساس نظریه کاشت تماشای زیاد تلویزیون، موجب می­شود ببینندگان، عقاید مشابه و تقریباً یکسانی پیدا کنند، حتی اگر از لحاظ وضعیت اقتصادی و تربیت خانوادگی به یک سطح اجتماعی تعلق نداشته باشند. به بیان دیگر، طی فرآیند «متداول سازی» تفاوت­های ناشی از عوامل فرهنگی و اجتماعی در بین تماشاگران پر و پا قرص تلویزیون رو به کاهش می­گذارد و تماشای زیاد، به همگرایی دیدگاه­های آنان می­انجامد. هر چه محیط زندگی تماشاگران به آنچه تلویزیون نمایش می­دهد شبیه­تر باشد، اثرات کاشت «تشدید» می­شود و بینندگان به سمتی پیش می­روند که پاسخ­های واقعی آنان بر پایه آموزه­های تلویزیون باشد. در واقع «تشدید» تجانس میان واقعیت نمایش داده شده از تلویزیون و واقعیت اجتماعی است.

- فرضیه ششم " بین میزان مذهبی بودن و میزان مشارکت سیاسی رابطه معنی­دار وجود دارد."

با توجه به نتایج این تحقیق می­توان گفت بين "میزان مذهبی بودن" و "میزان مشارکت سیاسی" رابطه معنی­دار و مثبت وجود دارد. بنابراين مي­توان نتيجه گرفت که با افزایش میزان مذهبی بودن، میزان مشارکت سیاسی افزایش می­یابد.

نتایج این پژوهش با نتایج پژوهشی که توسط برندا اوتیل⁷ تحت عنوان «جنسیت، مذهب، سرمایه اجتماعی و مشارکت سیاسی» به انجام رسیده و نشان می­دهد میان عقاید و فعالیت‌های مذهبی با رفتارهای سیاسی رابطه معنی­دار وجود دارد، همخوانی دارد. 

نتایج این پژوهش با نتایج پژوهشی که توسط احمد میرعابدینی و کاظم معتمد نژاد در سال 1387 با عنوان ارتباطات آیینی و قدرت سیاسی در ایران؛ بررسی روابط متقابل نماز جمعه و رسانه‌ها‌ی جمعی در انتخابات ریاست جمهوری به انجام رسیده و نشان می­دهد نماز جمعه، به عنوان مهمترین آیین عبادی سیاسی در کشور، توانسته است در ارشاد و هدایت رای‌دهندگان به سوی مراکز تایید و تحکیم قدرت سیاسی و صندوق‌ها‌ی رای، و جهت‌دهی به انتخابات به ویژه انتخابات ریاست جمهوری، یعنی مهمترین آیین سیاسی در ایران، بخشی از وظیفه اعمال حاکمیت در کشور را اجرا کند، همخوانی دارد.

نتایج این پژوهش همچنین با نتایج پژوهشی که توسط مرتضی جوج و مجید گله­دار در سال 1391 با هدف بررسی عوامل موثر بر مشارکت سیاسی مردم 18 سال به بالای شهر تهران با روش پیمایش به انجام رسیده و نشان می­دهد رابطه معنی­داری بین پایبندی دینی با متغیر مشارکت سیاسی وجود دارد، همخوانی دارد.

نتایج این پژوهش نیز با نتایج پژوهشی که توسط توسط زهرا سادات کشاورز و بهجت یزدخواستی در سال 1391 با هدف تحلیل جامعه­شناختی رفتار انتخاباتی نهمين دوره انتخابات مجلس شوراي اسلامي بین شهروندان 18 سال به بالای حوزه انتخابيه اصفهان و به روش پیمایش به انجام رسیده و نشان می­دهد بین رفتار سیاسی رای­ دهندگان و دینداری رابطه معنی­دار وجود دارد و رفتار رای­ دهندگان تحت تاثیر دینداری و مذهب قرار دارد، همخوانی دارد.

نتایج این پژوهش با نتایج پژوهشی که توسط بیژن زارع و مجید روهنده با هدف بررسی رابطه بین میزان دینداری و مشارکت سیاسی شهروندان شهر کرج در سال 1394 با روش پیمایش انجام شده و نشان می­دهد بین دینداری و مشارکت سیاسی رابطه معنی­داری وجود دارد و بین ابعاد مناسکی، پیامدی، اعتقادی و تجربی دینداری با مشارکت سیاسی رابطه مثبتی برقرار می­باشد، همخوانی دارد.

- فرضیه هفتم "بین میزان تماشای شبکه استانی آفتاب و میزان مذهبی بودن رابطه معنی­داری وجود دارد."

با توجه به نتایج این تحقیق می­توان گفت بين "میزان تماشاي شبکه آفتاب" و "میزان مذهبی بودن" رابطه معنی­دار و مثبت وجود دارد. بنابراين مي­توان نتيجه گرفت با افزايش ميزان تماشاي شبکه آفتاب، میزان مذهبی بودن افزایش می­یابد.

براساس نظریه نیازجویی مخاطبان، مسئله انتخاب پیامها از سوی مخاطبان به عنوان یک فرض غیر قابل تغییر مطرح می­شود و استفاده مخاطبان از محتوای وسایل ارتباط جمعی با هدف مشخصی که برای تأمین نیازهای گوناگون و براساس علاقه مبتنی بر نیاز می­باشد، صورت می­گیرد. آگاهی افراد از نیازهای خود موجب انتخاب پیامهای وسایل ارتباط جمعی می­شود.

- فرضیه هشتم "بین میزان تماشای شبکه استانی آفتاب و میزان مشارکت سیاسی رابطه معنی­دار وجود دارد."

با توجه به نتایج این تحقیق می­توان گفت بين "میزان تماشاي شبکه آفتاب" و "میزان مشارکت سیاسی" رابطه معنی­دار و مثبت وجود دارد. بنابراين مي­توان نتيجه گرفت با افزايش ميزان تماشاي شبکه آفتاب، میزان مشارکت سیاسی افزایش می­یابد.

نتایج این پژوهش با نتایج پژوهشی که توسط حسین رضایی، سعید خوشبخت و قربانعلی ابراهیمی در سال 1392 با هدف بررسی رابطه بین استفاده از وسایل ارتباط جمعی و مشارکت سیاسی انتخاباتی با جامعه آماری مردم 18 سال به بالای شهر همدان که به روش پیمایش به انجام رسیده و نشان می­دهد با افزایش ميزان استفاده از وسایل ارتباط جمعی داخلی، مشارکت سياسی انتخاباتی افزایش می­یابد، همخوانی دارد.

نتایج این پژوهش همچنین با نتایج پژوهشی که توسط عبّاس بهنوئی گدنه و مجید رحمتی در سال 1392 با هدف بررسی رابطه بین میزان استفاده از رسانه­های جمعی و مشارکت سیاسی دانشجویان دانشگاه اصفهان با روش پیمایش به انجام رسیده و نشان می­دهد همبستگی و رابطه معنی­داری بین میزان استفاده از رسانه­های جمعی و میزان مشارکت سیاسی دانشجویان در انتخابات وجود دارد، همخوانی دارد.

همچنین براساس نظریه برجسته­سازی، رسانه­های جمعی اهمیت نسبی موضوعات مختلف را به مخاطب انتقال می­دهند. هر چه رسانه­ها بیشتر به موضوع یا رویدادی اهمیت بدهند، مخاطبان اهمیت بیشتری برای آن قائل می­شوند. عبارت ((رسانه­ها به مردم نمی­گویند چگونه بیندیشند ولی به آنان می­گویند درباره چه بیندیشند))، بر این اساس گرایش رسانه­ها به تاثیر گذاشتن بر آنچه مردم درباره آن فکر خواهند کرد، یا آنچه مهم تلقی می­کنند توصیف کرده­اند. به نظر محققان، تلویزیون هنگامی می­تواند موجب آگاهی عمومی از مسئله­ای شده و آن را به طور ناگهانی افزایش دهد که پوشش خبری گسترده­ای به آن اختصاص دهد. (بیش از 30 فقره در هر ماه) از نظر آنان آگاهی عمومی نیز پوشش رسانه­ها را تشدید می­کند، البته در صورتی که به مدت طولانی پایدار و کم تغییر باشد (سورین و تانکارد، 1381).

مارک میلر و جن کوارلز اذعان دارند که ارتباط جمعی در حالت عادی تغییر نگرش ایجاد نمی­کند؛ بنابراین برنامه­ها باید به جای تغییر نگرش، به اثرهای برجسته­سازی معطوف باشد. به نظر می­رسد اثر برنامه بر نگرش­ها نبوده بلکه بر درک اهمیت موضوعات بوده است. (سورین و تانکارد 1381).

اساساً مخاطبان با تماشای زیاد برنامه­های تلویزیونی تفاوت های ناشی از عوامل فرهنگی و اجتماعی و ... آن ها رو به کاهش می­گذارد و این امر باعث افزایش همگرایی دیدگاه های مخاطبان در زمینه آشنایی با اهمیت مشارکت سیاسی می گردد. هر چه برنامه­هایی که از شبکه آفتاب پخش می­گردد با فرهنگ جامعه هدف همخوانی بیشتری داشته باشد این امر منجر به افزایش آگاهی آنان از اهمیت مشارکت سیاسی می­گردد و این مساله نیز باعث می­شود مخاطبان به دنبال برنامه­هایی در شبکه آفتاب باشند که باعث افزایش آگاهی آنان از اهمیت مشارکت سیاسی می­شود. در صورتی که شبکه آفتاب به برنامه­های مربوط به مشارکت سیاسی اهمیت بیشتری نسبت به برنامه­های دیگر بدهد باعث می­شود مخاطبان اهمیت بیشتری برای آن برنامه­ها قائل گردند و در جهت افزایش آگاهی خود نسبت به مشارکت سیاسی از آن برنامه­ها بیشتر استفاده نمایند.

همچنین براساس نظریه قدرت مشروط رسانه­ها می­توان گفت با استفاده از رسانه­های ارتباط جمعی در مرحله اول   دست­یابی و دریافت برنامه­ها، اخبار، تحلیل­ها و طرح های سیاسی، گزارش­ها و موضوعات سیاسی روز و ...، به راحتی در دسترس عموم شهروندان قرار می­گیرد و در مرحله بعدی فرصت های متنوّع و کم­نظیری در اختیار آحاد شهروندان از هر قشر و طبقه­ای و با هر سطحی از تحصیلات و نیز مشتاقان و فعالان سیاسی برای برقراری ارتباط و تبادل نظر با یکدیگر و نیز تعامل با سیاستمداران و کنشگران عرصه سیاست قرار می­دهد تا با استفاده از این امکان به جای استفاده از روش های سنتی و نسبتاً ناکارآمد سابق )نامه­نگاری، تماس تلفنی  و... )، از فضایی که این رسانه­ها در قالب صدها شبکه تلویزیونی و کانال ماهوارهای و ...، با مضامین گوناگون سیاسی ایجاد کرده است در راستای جامعه­پذیری سیاسی استفاده کنند. این امکان برای برقراری تماس میان مردم و نهادهای سیاسی و اجتماعی که تنها از طریق فضای ارتباطی این رسانه ها محقق می­گردد موجب کاهش چشمگیر هزینه و حذف تأثیرات محدود کننده  مکان و زمان می­شود. 

بر اساس ملاحظات نظری بالا می­توان اظهار داشت که وسایل ارتباط جمعی با توجه به پتانسیل­های بالفعل و ویژگی های ذاتی که در خود دارد بهتر و در عین حال بیشتر از سایر روش های سنتی می­توانند به روند جامعه­پذیری سیاسی افراد جامعه و به تبع افزایش میزان مشارکت سیاسی آن ها کمک کنند. (کازنو،1381: 105، به نقل از فاضل، رضایی، 1393: 163 - 164)

با توجه به آنچه گفته شد می­توان نتیجه گرفت که یکی از مهمترین مسائل هر جامعه، رشد و توسعه اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی آن می­باشد، که به لحاظ اهمیت و اعتبار خاصی که دارد، معمولاً در رأس دستور کار دولت ها قرار   می­گیرد. بدین لحاظ، تجهیز جامعه و افراد آن برای نیل به چنین وضعیتی یک ضرورت انکارناپذیر است. همچنین از نظر اندیشمندان اجتماعی، توسعه هر جامعه­ای متضمن یک سری مبانی، معیارها و عوامل می­باشد و در این میان، حضور فعالانه افراد در صحنه­های مختلف جامعه و به اصطلاح مشارکت سیاسی و اجتماعی آنان، از عوامل بسیار مهم و حیاتی در امر توسعه اجتماع به حساب می­آید. در جامعه ما نیز با توجه به باورهای اسلامی و ضرورت های انقلابی و مطلوبیت های اجتماعی، حضور مردم در تمامی صحنه­ها و مشارکت آنان در ابعاد سیاسی و اجتماعی به عنوان یک عامل مهم در توسعه و سازندگی، مورد توجه بسیار است و در واقع یک وظیفه سیاسی و دینی همگانی است که کلیه اقشار جامعه اعم از مردان و زنان را شامل می­شود. در این راستا بخصوص مسأله مشارکت سیاسی و عوامل موثر بر آن باید مورد بازنگری و بررسی دقیق قرار بگیرد تا زمینه­های اساسی مشارکت فعّال افراد در جامعه فراهم آید چراکه نظام­های سیاسی بر پایه اعتماد عمومی و اراده مردم استوار می­گردند و استمرار و اقتدار آن ها وابسته به مشارکت و دخالت مردم است. این مشارکت در قالب­های مختلفی شکل می­گیرد، از جمله شرکت مردم در انتخابات و همه پرسی­ها و حساسیت نسبت به نوع جریان امور در کشور و میزان دلبستگی آنها به نظام حاکم بر جامعه و حمایت از آن. (پایگاه اطلاع رسانی حوزه)

البته به این نکته نیز باید توجه داشت که مشاركت سياسي فرآيندي است كه در طي آن قدرت سياسي ميان افراد و گروه‌هاي جامعه توزيع مي‌شود. به گونه‌اي كه تمامي شهروندان و گروه‌هاي فعال و خواهان مشاركت سياسي از حق انتخاب شدن، تصميم‌گيري، سياستگذاري، ارزيابي، انتقاد، اعتراض، اظهارنظر و انتخاب كردن و راي دادن بهره‌مند باشند، لذا يكي از مهمترين پارامترهاي تعيين میزان مشروعيت نظام، ميزان نقش مردم در سازوكار تقسيم قدرت است. چرا كه هم به لحاظ اصول دموكراسي و هم بر اساس اعتقادات ديني ما، نظام سياسي از آن مردم و براي مردم است.

بنابراین در صورتی که اولاً افراد جامعه از خودآگاهی اجتماعی، شناخت نقش و مسؤولیت خویش، ایجاد زمینه­های مشارکت خودجوش و دیگر شرایط لازم برخوردار گردند، و ثانیا با فرایند جامعه­پذیری سیاسی، آموزش آگاهی­های ضروری و مبنائی سیاسی و اجتماعی، توجه به شخصیت آنها، استحکام و تقویت هویت عمومی افراد، افزایش علاقمندی آنان به جامعه و قانون­پذیری، ایجاد امکانات و شرایط لازم، استفاده از تعالیم و باورهای دینی، زدودن باورهای منفی و غلط و بسیج اجتماعی آنان، می­توان انتظار داشت که میزان مشارکت سیاسی و اجتماعی در جامعه افزایش یابد.

البته باید توجه داشت آنچه که در مؤثر واقع شدن این اوامر برای افزایش و گسترش مشارکت در جامعه اهمیت دارد این است که ضرورت حضور فعالانه و مشارکت سیاسی و اجتماعی در فرهنگ عمومی جامعه وارد شود و در قالب یک باور فرهنگی درآید و از طرف دیگر زمینه­های انحرافات، باورهای غلط و منفی، برداشت­های شخصی و سلیقه­ای نسبت به فرایند مشارکت سیاسی و اجتماعی در اجتماع از بین برود و این مشارکت سیاسی و اجتماعی در جامعه نهادینه شود.

بنابراین در سایه این عوامل است که میزان مشارکت سیاسی و اجتماعی در جامعه افزایش می­یابد و نیز اینکه بسیاری از اندیشمندان علوم اجتماعی از جمله ساموئل هانتینگتن یکی از لوازم توسعه جامعه را مشارکت سیاسی و اجتماعی افراد جامعه می دانند، پس می­توان نتیجه گرفت که افزایش مشارکت سیاسی و اجتماعی به مفهوم افزایش سهم افراد در فراگرد توسعه جامعه است. (پایگاه اطلاع رسانی حوزه)

 

پیشنهادها

- تهیه و تولید برنامه­هایی با هدف افزایش دانش و آگاهی­های سیاسی مخاطبان متناسب با ویژگی­های فردی آنها (سن، جنس، تحصیلات، تاهل و ...)

- آگاه نمودن مخاطبان از فواید مشارکت سیاسی و تاثیر آن بر جنبه­های اقتصادی، سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و ...  زندگی افراد جامعه در قالب تولید و پخش برنامه­هایی در این خصوص

- تهیه و تولید برنامه­هایی با هدف باورمند کردن مردم نسبت به تاثیرگذاری مشارکت سیاسی آنان در اداره جامعه

- استفاده از تعالیم، مبانی، اعتقادات، ارزشها و اصول دینی در برنامه­های رسانه به منظور ارائه باورهای صحیح در راستای فعالیت افراد در ابعاد سیاسی، فرهنگی و اجتماعی با هدف تقویت و افزایش مشارکت سیاسی در جامعه

- تولید و پخش برنامه­هایی به منظور مقابله با این باورهای غیر­منطقی و غلط بی­پایه و اساس و رفع آن ها از برخی باورهای دینی، ادبیات و فرهنگ جامعه به منظور ایجاد فضای مناسب و مساعد برای مشارکت سیاسی در جامعه 

- آگاه­سازی مخاطبان از اقدامات و خدمات صورت گرفته توسط مسئولان و دست اندرکاران نظام و تبدیل تهدیدها به فرصت ها در زمینه­های مختلف در برنامه­های رسانه با هدف اعتمادسازی به نظام و نهادهای موجود در جامعه و تلاش در جهت بهبود آن

- بالا بردن انگیزه مشارکت سیاسی در مخاطبان با تقویت ملی­گرایی مثبت در برنامه­های رسانه

- آموزش شیوه­های مناسب مشارکت سیاسی و ارائه آگاهی­های لازم در این خصوص به مخاطبان از طریق برنامه­های رسانه به تناسب شرایط، استعدادها و انگیزه­های خاص مخاطبان

- تبیین شرایط لازم برای حضور آگاهانه و فعال در صحنه­های مختلف سیاسی و اجتماعی برای مخاطبان در برنامه رسانه به منظور افزایش نقش­آفرینی در رشد و توسعه کشور با حضور مستمر و مؤثر در جامعه

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

جدول شماره 1 تحليل عاملي سؤالات مربوط به متغيرهای وابسته

ردیف	متغیر	استخراج مجموع مجذورات بارهاي عاملي
		جمع	در صد واريانس	در صد تجمعي
1	دانش و آگاهی سیاسی	2.420	80.667	80.667
2	مشروعیت سیاسی	2.435	81.164	81.164
3	اعتماد به نهادهای سیاسی	2.161	72.045	72.045
4	اعتماد به نخبگان سیاسی	2.512	83.746	83.746
5	اعتماد سیاسی	4.188	69.795	69.795
6	میزان مذهبی بودن	2.861	71.532	71.532

 

جدول شماره 2 ضريب آلفاي کرونباخ متغيرهاي تحقيق

رديف	نام متغير	آلفاي کرونباخ
1	دانش و آگاهی­سیاسی	88/0
2	مشروعیت سیاسی	88/0
3	اعتماد به نهادهای­سیاسی	80/0
4	اعتماد به نخبگان­سیاسی	90/0
5	اعتماد­سیاسی	91/0
6	مذهبی­بودن	86/0
7	مشارکت­سیاسی	77/0
8	کل	93/0

 

جدول شماره 3 ضريب همبستگي بين ميزان تماشاي شبکه آفتاب و میزان آگاهی سیاسی

ضريب همبستگي پيرسون	سطح معني­داري
.044	.380

 

جدول شماره 4 ضريب همبستگي بين ميزان تماشاي شبکه آفتاب و میزان مشروعیت نظام سیاسی

ضريب همبستگي پيرسون	سطح معني­داري
.219	.000

 

جدول شماره 5 خلاصه مدل براي میزان مشروعیت نظام سیاسی

مدل	R	Rمربع	Rمربع تعديل شده	اشتباه معيار نمره
1	.219	.048	.046	.99086

جدول شماره 6 ضرايب رگرسيون براي  میزان مشروعیت نظام سیاسی

مدل	ضرايب استاندارد شده		ضرايب استاندارد شده	T	سطح معني­داري
	B	اشتباه معيار	بتا
عدد ثابت	1.798	.060		29.941	.000
ميزان تماشاي شبکه آفتاب	.001	.000	.219	4.481	.000

 

جدول شماره 7 ضريب همبستگي بين ميزان تماشاي شبکه آفتاب و میزان اعتماد به نهادهای سیاسی

ضريب همبستگي پيرسون	سطح معني داري
.239	.000

 

جدول شماره 8 خلاصه مدل براي میزان اعتماد به نهادهای سیاسی

مدل	R	Rمربع	Rمربع تعديل شده	اشتباه معيار نمره
1	.239	.057	.055	.83472

 

جدول شماره 9 ضرايب رگرسيون براي  میزان اعتماد به نهادهای سیاسی

مدل	ضرايب استاندارد شده		ضرايب استاندارد شده	T	سطح معني­داري
	B	اشتباه معيار	بتا
عدد ثابت	1.572	.051		31.070	.000
ميزان تماشاي شبکه آفتاب	.001	.000	.239	4.921	.000

 

جدول شماره 10 ضريب همبستگي بين ميزان تماشاي شبکه آفتاب و میزان اعتماد به کارایی مسئولان سیاسی

ضريب همبستگي پيرسون	سطح معني­داري
.212	.000

 

جدول شماره 11 خلاصه مدل براي میزان اعتماد به کارایی مسئولان سیاسی

مدل	R	Rمربع	Rمربع تعديل شده	اشتباه معيار نمره
1	.212	.045	.043	.89879

 

 

 

 

جدول شماره 12 ضرايب رگرسيون براي میزان اعتماد به کارایی مسئولان سیاسی

مدل	ضرايب استاندارد شده		ضرايب استاندارد شده	T	سطح معني­داري
	B	اشتباه معيار	بتا
عدد ثابت	1.338	.054		24.565	.000
ميزان تماشاي شبکه آفتاب	.000	.000	.212	4.338	.000

 

جدول شماره 13 ضريب همبستگي بين ميزان تماشاي شبکه آفتاب و میزان اعتماد به نظام سیاسی

ضريب همبستگي پيرسون	سطح معني­داري
.239	.000

 

جدول شماره 14 خلاصه مدل براي میزان اعتماد به نظام سیاسی

مدل	R	Rمربع	Rمربع تعديل شده	اشتباه معيار نمره
1	.239	.057	.055	.81551

 

جدول شماره 15 ضرايب رگرسيون براي  میزان اعتماد به نظام سیاسی

مدل	ضرايب استاندارد شده		ضرايب استاندارد شده	T	سطح معني­داري
	B	اشتباه معيار	بتا
عدد ثابت	1.455	.049		29.437	.000
ميزان تماشاي شبکه آفتاب	.001	.000	.239	4.909	.000

 

جدول شماره 16 ضريب همبستگي بين ميزان تماشاي شبکه آفتاب و میزان مذهبی بودن

ضريب همبستگي پيرسون	سطح معني­داري
.239	.000

 

جدول شماره 17 خلاصه مدل براي میزان مذهبی بودن

مدل	R	Rمربع	Rمربع تعديل شده	اشتباه معيار نمره
1	.239	.057	.055	.99634

 

 

 

 

جدول شماره 18 ضرايب رگرسيون براي میزان مذهبی بودن

مدل	ضرايب استاندارد شده		ضرايب استاندارد شده	T	سطح معني­داري
	B	اشتباه معيار	بتا
عدد ثابت	2.289	.060		37.907	.000
ميزان تماشاي شبکه آفتاب	.001	.000	.239	4.907	.000

 

جدول شماره 19 ضريب همبستگي بين میزان مذهبی بودن و میزان مشارکت سیاسی

ضريب همبستگي پيرسون	سطح معني­داري
560/0	.000

 

جدول شماره 20 خلاصه مدل براي میزان مشارکت سیاسی

مدل	R	Rمربع	Rمربع تعديل شده	اشتباه معيار نمره
1	.560	.314	.312	.73044

 

جدول شماره 21 ضرايب رگرسيون براي میزان مشارکت سیاسی 

مدل	ضرايب استاندارد شده		ضرايب استاندارد شده	T	سطح معني­داري
	B	اشتباه معيار	بتا
عدد ثابت	.573	.095		6.038	.000
میزان مذهبی بودن	.482	.036	.560	13.502	.000

 

جدول شماره 22 ضريب همبستگي بين میزان تماشای شبکه آفتاب و میزان مشارکت سیاسی

ضريب همبستگي پيرسون	سطح معني­داري
.214	.000

 

جدول شماره 23 خلاصه مدل براي میزان مشارکت سیاسی

مدل	R	Rمربع	Rمربع تعديل شده	اشتباه معيار نمره
1	.214	.046	.043	.86158

 

 

 

 

جدول شماره 24 ضرايب رگرسيون براي میزان مشارکت سیاسی

مدل	ضرايب استاندارد شده		ضرايب استاندارد شده	T	سطح معني­داري
	B	اشتباه معيار	بتا
عدد ثابت	1.628	.052		31.176	.000
میزان تماشای شبکه آفتاب	.000	.000	.214	4.370	.000

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فهرست منابع

- ابراهیمی، قربانعلی، بابازاده بائی، علی، ابراهیمی گتابی، حسین (1390)، بررسي تأثير اعتماد سياسي بر مشاركت سياسي، فصلنامه جامعه­شناسي مطالعات جوانان، سال دوم، شماره چهارم.

- بهنویی گدنه، عباس، رحمتی، مجید (1392)، بررسی نقش استفاده از رسانه­های جمعی در میزان مشارکت سیاسی دانشجویان با تأکید بر انتخابات ریاست جمهوری دوره یازدهم، فصلنامه مطالعات انتخابات، سال دوم، شماره 3.

- پناهي، محمدحسين، عالي زاده، اسماعيل(1384)،  «تأثير وسايل ارتباط جمعي بر مشارکت سياسي شهروندان تهراني»، علوم اجتماعي.

- پناهي، محمدحسين، عالي زاده، اسماعيل(1384)،  «تأثير وسايل ارتباط جمعي بر مشارکت سياسي شهروندان تهراني»، علوم اجتماعي.

- جمشیدی، محمد حسین (1385)، رخ اندیشه. کتاب اول. تهران: کلبه‌ی معرفت

- جواهری، فاطمه؛ بالاخانی، قادر (۱۳۸۵)، رسانه جمعی و اعتماد: بررسی تأثیر رسانه‌های جمعی بر اعتماد اجتماعی (مطالعه موردی شهروندان تهرانی)، علوم اجتماعی (دانشگاه فردوسی مشهد)، شماره ۷ و 15.

- خسروی، غلامرضا (بی تا)، مجله بازتاب اندیشه، شماره 24، به نقل از پایگاه اصلاع رسانی حوزه، تاریخ انتشار (11/2/1389) https://hawzah.net

- دال، رابرت (1364)، تجزیه و تحلیل جدید سیاست، ترجمه حسن ظفریان، تهران، مرندیز.

- سبیلان اردستانی، حسن(1384)، نقش رسانه ها در فرایند جلب مشارکت سیاسی، پژوهشنامه علوم سیاسی، پژوهشکده تحقیقات استراتژیک

- سراج زاده، سیدحسین(1377)، نگرشها و رفتارهای دینی نوجوانان تهران و دلالتهای آن بر نظریه سکولار شدن، نمایه پژوهش، شماره 7 و 8.

- شهابی، محمود، جهانگردی، مجتبی، (1387)، خاستگاه اجتماعی الگوهای استفاده از تلویزیونهای ماهواره ای فارسی زبان در میان مخاطبان تهرانی، فصلنامه تحقیقات فرهنگی، سال اول، شماره 2.

- ضیایی‌پرور، حمید (1392)، نقش رسانه‌ها در ارتقای مشارکت سیاسی، سایت همشهری آنلاین، http://www.hamshahrionline.ir/news 

- علوی، پرویز (1375)، ارتباطات سیاسی(ارتباطات، توسعه و مشارکت سیاسی)، تهران، نشر علوم نوین.

- فاضل، رضا، رضایی، حسین(1393)، بررسی رابطه میان استفاده از وسایل ارتباط جمعی و مشارکت سیاسی غیر­انتخاباتی (مطالعه موردی شهروندان همدان)، فصلنامه مطالعات توسعه اجتماعی- فرهنگی، دوره سوم، شماره 3.

- فاضل، رضا، رضایی، حسین(1393)، بررسی رابطه میان استفاده از وسایل ارتباط جمعی و مشارکت سیاسی غیر­انتخاباتی (مطالعه موردی شهروندان همدان)، فصلنامه مطالعات توسعه اجتماعی- فرهنگی، دوره سوم، شماره 3.

- فاضلی، محمد، خوشفر، غلامرضا (1389)،مشارکت سیاسی در استان گلستان (مقاله).

- فیروزجائیان، علی اصغر و جهانگیری، جهانگیر (1387)، تحلیل جامعه شناختی مشارکت سیاسی دانشجویان دانشگاه تهران، مجله علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد.

- کازنو، ژان (1381)، قدرت تلویزیون، ترجمه ی علی اسدی، تهران: مؤسسه ی انتشارات امیرکبیر.

- کازنو، ژان (1381)، قدرت تلویزیون، ترجمه ی علی اسدی، تهران: مؤسسه ی انتشارات امیرکبیر.

- قوام، عبدالعلی (1373)، توسعه سیاسی و تحول اداری، تهران: نشر قومس. چاپ دوم.

- لیپست، مارتین، دوز، رابرت (1373)، جامعه شناسی سیاسی. ترجمه محمد حسین فرجاد، تهران. انتشارات توس.

- مجله صباح حوزه، بهار 1385.

- محمدی، اسفندیار، باقری، شهلا (1391)، بررسی عوامل اجتماعی موثر بر مشارکت سیاسی شهروندان شیراز با تاکید بر صداوسیما، تهران، مرکز تحقیقات صداوسیما.

- مطهري، مرتضي (1387)، گفتارهاي معنوي. تهران .انتشارات صدرا.

- ملکی، امیر(1385)، بررسی آمادگی ذهنی دانشجویان برای مشارکت سیاسی، پیک نور.

- ملكوتيان، مصطفى (1376)، سيرى در نظريه هاى انقلاب. تهران. نشر قومس.

- مور، برینگتون (1369)،­ ریشه­های اجتماعی دیکتاتوری و دموکراسی، ترجمه حسین بشریه، تهران، انتشارات جهاد دانشگاهی.

- میلبراث، استر، گوئل، لیل (1386)، مشارکت سیاسی، ترجمه: سید رحیم ابوالحسنی، تهران، انتشارات میزان.

- نيوتن، كنت (1380)، اعتماد سياسي–  اعتماد اجتماعي، ترجمه مهدي صادقي، نشريه همبستگي.

- ويندال، سون (1376). کاربرد نظريه هاي ارتباطات، (عليرضا دهقان، مترجم). تهران: مرکز مطالعات و تحقيقات رسانه (نشر اثر اصلی 1992).

- پایگاه اطلاع رسانی حوزه، http://www.hawzah.net

- Almond, G. and verba, s. (1975) civic culture, priceton university press.p 330

- Dahl, Robert. (1991) Democracy and Its Critics. Yale University Press.p 96،

 

- Fuller,E.H(2004).Identity:Youth and Crisis. New York: Norton.

-Ellison, c. g.londone, b. (1992)the social and political participation of black american: compensory and ethnic communityperspectives revised, socialforces, vol. 70, no. 3. P – p: 43-58

 -Gerbner ,G.( 2000).Cultivation Theory:Cultural Indicators Project.Online.

 -Shafer,H.(1996). Relation Between Television News Gratifications and Content Preferences.  Journalism Quarterly٫ (35)٫ 3.

-Stones.R.; (1998). Key sociology thinker; London: Mac Millan Press, UK.p221،

 

Investigating the role of Aftab provincial network in the political participation of the people of Markazi province (Arak city)

 

 

 

 

 

Abstract

The overall purpose of this study is to investigate the role of Aftab provincial network in the political participation of the people of Arak. The research method, survey and statistical population include all individuals without voting conditions in Arak city, of which 400 people were selected using Cochran's formula by field sampling method and finally 400 questionnaires were collected and collected. Analyzed.

The formal validity of the questionnaire was examined by obtaining the opinion of a group of experts and its structural validity using factor analysis technique and the necessary corrections were made in it. The reliability of the questionnaire was obtained using Cronbach's alpha test equal to 0.93. The results of the research show that: there was a positive and significant relationship between the amount of viewing of Aftab network and the level of political participation and Aftab network was able to succeed in increasing the political participation of the people of Arak. Therefore, it is suggested that the Aftab Provincial Network can play an effective role in this regard by producing and broadcasting programs to strengthen people's beliefs about the impact of their political participation on the management of society.

 

 

 

 

 

Keywords: Political participation, Arak city, Aftab provincial network.

24

 

---

[1]  -Lipset

[2]  - Robert A.Dahl

[3]  - Almond and Verba

[4] - Limited of Effeceted.

[5] 1- Agenda – Setting Theory.

[6]  .Cultivation Theory - 

[7] - Brenda Ottil

---