نقش ارتباطات غیرکلامی در غزليات فارسي شهريار

محورهای موضوعی : زبان و ادبیات فارسی

جمشید داس زرین ¹ , نرگس اسکویی ² , حسین داداشی ³

1 - دانشجوی دکتری، گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد بناب، دانشگاه آزاد اسلامی، بناب، ایران.
2 - دانشیار، گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد بناب، دانشگاه آزاد اسلامی، بناب، ایران.
3 - استادیار، گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد بناب، دانشگاه آزاد اسلامی، بناب، ایران.

تاریخ دریافت : 1402/08/02 تاریخ پذیرش : 1403/01/24 تاریخ انتشار : 1403/02/31

کلید واژه: ادبیات غنایی, ارتباطات غیرکلامی, تغزل, شهریار, مخاطب.,

چکیده مقاله :

غایت مطلوب هر گفتمانی و از جمله گفتمان‌های ادبی، آن است که علاوه بر انتقال پیام و رسانگی، بر ذهن و احساس مخاطب هم اثرگذار باشد. اصلي‌ترين خاصيت غزل شهريار همچون «آن» مصطلح حافظ، قابل درك، اما غيرقابل توصيف، جانداری و لطافت مثال‌زدنی و اثرگذاري پرشور و احساسي آن بر روح و جان مخاطب است. شهريار، عنان اختيار کنش‌های عاطفی و احساسات مخاطب را به‌راحتي در دست مي‌گيرد و او را همراه با خود، از هزار توي تجربيات ‌زيستۀ آدمي و در مراحل مختلف عمر مي‌گذراند. تحقيقات بسياري براي جست‌وجوي منشأ اين اثرگذاري در شعر شهريار انجام گرفته است كه آن را از یک‌سو در غناي حسي و گنجایی عاطفی-ادراکی «من» و شخصیت شهريار یعنی تحقیقات مؤلف‌محور و از سوی دیگر در توانايي‌هاي خلاقانۀ زباني و هنري او یعنی تحقیقات متن‌محور می‌جوید. مسالۀ اصلی تحقیق حاضر، بررسی کیفیت اثرگذاری غزل‌های فارسی شهریار از راهگذار علم ارتباطات و بررسی فرایند ارتباطات غیرکلامی بوده است. این تحقیق به روش‌ تحلیلی - توصیفی انجام شد و در آن این نتایج به‌دست آمد: شهریار به زیبایی، معانی موجود ولی ناپیدای زبان و فرهنگ را به هم پیوند داده و ضمن برقراری خویشاوندی بین زبان‌شناسی و فرهنگ، نیاز متقابل آن‌ها به یکدیگر را نشان می‌دهد. نکتة دیگری که از این اندیشة ژرف شهریار به لحاظ فرهنگی، اجتماعی و ارتباطی فهمیده می‌شود، توجه به نشانگر بودن حالت‌های بدنی است. نشانگر بودن به این معنا که عضو خاص مورد نظر، شکلی را به خود می‌گیرد که تابع فضا و مکان است.

چکیده انگلیسی:

The desired goal of any discourse, including literary discourses, is to have an effect on the mind and feelings of the audience in addition to conveying the message and media. The main characteristic of Shahriar's ghazal, like Hafez's term "it", is comprehensible, but indescribable, exemplary liveliness and tenderness, and its passionate and emotional effect on the soul and soul of the audience. Shahriar, Anan easily takes control of the audience's emotional actions and feelings and takes him along with him, through thousands of human experiences and at different stages of life. Many researches have been conducted to find the source of this effect in Shahriar's poetry, which is found on the one hand in the sensory richness and emotional-perceptual richness of "I" and Shahriar's personality, i.e., author-oriented research, and on the other hand, in his creative linguistic and artistic abilities, i.e., text-oriented research. The main issue of the current research was to investigate the quality of the impact of Shahriar's Persian ghazals, the founder of communication science, and to investigate the process of non-verbal communication. This research was carried out by analytical-descriptive method and the following results were obtained: Shahriar has beautifully linked the existing but invisible meanings of language and culture and while establishing the kinship between linguistics and culture, it shows their mutual need for each other. Another point that can be understood from this profound thought of Shahriar in terms of culture, society and communication is to pay attention to the indicativeness of body postures. Being a marker means that the specific member in question takes a form that is a function of space and place.

منابع و مأخذ:

آرژیل، مایکل (1990). روانشناسی ارتباط و حرکات بدن. ترجمۀ مرجان فرجی. تهران: مهتاب.
برکو، روی.ام؛ ولوین، اندرو دی؛ ولوین، دارلین آر (1382). مدیریت ارتباطات فردی و عمومی. ترجمه سید محمد اعرابی و داوود ایزدی. چاپ سوم. تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی.
حافظ، شمس‌الدین محمد (1395). دیوان. به کوشش سایه. تهران: کارنامه.
سجودی، فرزان (1378). نشانه‌شناسی کاربردی. تهران: علم.
سعدی، مصلح بن عبدالله (1385). کلیات. تصحیح محمدعلی فروغی. تهران: هرمس.
شفیعی کدکنی، محمدرضا (1383). موسیقی شعر. چاپ ششم. تهران: آگاه.
شهریار، سيدمحمدحسين (1401). کلیات دیوان شهریار. چاپ شصت و یکم. تهران: نگاه.
صائب، محمدعلی (1402). دیوان. دوجلد. چاپ یازدهم. به اهتمام جهانگیر منصور. تهران: نگاه.
عطار، فریدالدین (1395). تذکره‌الاولیاء. تصحیح محمد استعلامی. تهران: زوار.
عطار، فریدالدین (1401). مصیبت‌نامه. تصحیح محمدرضا شفیعی کدکنی. چاپ دهم. تهران: سخن.
فرانزوی، استفن آل (1386). روان‌شناسی اجتماعی. ترجمه مهرداد فیروز بخت. چاپ سوم. تهران: مؤسسه خدمات فرهنگی.
فربودنیا، بابک (1392). نظریه‌ها و مفاهیم ارتباطات در روابط عمومی، روزنامه‌نگاری و تبلیغات. تهران: مکتب ماهان.
فرهنگی، علی‌اکبر (1375). ارتباطات غیرکلامی: هنر استفاده از حرکات و آواها. تهران: دانشگاه آزاد اسلامی، واحد میبد.
فرهنگی، علی‌اکبر؛ آذری، غلامرضا (1385). تحلیل محتوای ارتباطات غیرکلامی در بین کمدین‌های سینمای صامت کلاسیک هالیوود. نشریۀ هنرهای زیبا. 10 (25)، 87-96.
قبادی، علیرضا (1385). تفسیر اجتماعی فولکلور قوم ترکمن. رسالۀ دکتری. دانشکده علوم اجتماعی. دانشگاه تهران. تهران. ايران.
محسنیان راد، مهدی (1385). ارتباط‌شناسی: میان فردی، گروهی، جمعی. تهران: سروش.
مشیری، فریدون (1402). بازتاب نفس صبحدمان. دوجلد. چاپ بیست و یکم. تهران: چشمه.
مولوی، جلال‌الدین محمد (1387). مثنوی معنوی. تصحیح رینولد نیکلسون. تهران: فراروی.
نظامی گنجوی، الیاس بن یوسف (1386). شرفنامه. تصحیح بهروز ثروتیان. تهران: امیرکبیر.
نظامی گنجوی، الیاس بن یوسف (1389). لیلی و مجنون. تصحیح بهروز ثروتیان. چاپ دوم. تهران: امیرکبیر.