بررسی روانکاوانه «نیاز مهرطلبانه» و تفاوت آن با «عشق سالم» در رمان «سهم من» بر اساس نظریه کارن هورنای

محورهای موضوعی : زبان و ادبیات فارسی

سعیده صمیمی ¹ , پروانه عادل زاده ^{2 *} , کامران پاشایی ³

1 - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد آسلامی واحد تبریز، تبریز، ایران و عضو باشگاه پژوهشگران جوان
2 - دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران
3 - استاد گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران

تاریخ دریافت : 1399/02/16 تاریخ پذیرش : 1399/04/26 تاریخ انتشار : 1399/05/15

کلید واژه: کارن هورنای, واژه‌های کلیدی:رمان سهم من, عشق سالم, عشق بیمارگونه, مهرطلبی,

چکیده مقاله :

نقد روانکاوانه نقدی نو در میان نقدهای بینارشته‌ای محسوب می‌شود. در این نقد پژوهشگر یا منتقد می‌کوشد تا زوایای پنهانی، تعارض‌های رفتاری و نشانه‌های روانی موجود در شخصیت مورد نظر را در یک اثر ادبی بکاود تا بدین وسیله شخصیت مورد نظر در متن برای تحلیل مهیا شود. کارن هورنای، پدیده عشق را به سه نوع طبیعی، روان‌رنجورانه و خودانگیخته تقسیم می‌کند و میان ماهیت بی‌اختیاری و خودانگیختگی، تمیز قائل می‌شود. هورنای در نیاز روان‌رنجویانه به عشق بر نظریه‌ی لیبیدوی فروید خرده می‌گیرد وبه اعتقاد هورنای، هسته اصلی این نیاز از اضطراب بنیادی تشکیل می-شود، اضطرابی که زاییده‌ی احساس یاس و تنهایی در جهانی متخاصم است، اضطراب بنیادی به اشکال گوناگون متجلی می‌شود و روان‌رنجور سعی می‌کند از احساساتش بگریزد. مقاله پیش رو مبتنی بر رویکرد تحلیلی روانکاوانه، تلاش خواهد کرد تا وجه تمایز بین موضوعِ عشق سالم و نیازِ مهرطلبانه، را با توجه به نظریه کارن هورنای در شخصیت اصلی رمان سهم من تببین نماید. آنچه از بازخوانی شخصیت معصومه در رمان منعکس شده است عشقی که او نسبت به اطرافیانش دارد عشق سالمی نیست بلکه عشقی است روان رنجورانه، که از نیاز مهرطلبانه معصومه منبعث شده است.

چکیده انگلیسی:

Psychoanalytic criticism is a new branch of interdisciplinary criticisms. In this criticism, the researcher or critic tries to explore the hidden angles, behavioral conflicts, and psychological symptoms of the characters in a literary work to prepare the text’s characters for analysis. The German psychoanalyst, Karen Horney divides the phenomenon of love into three natural, psychotic and spontaneous types, distinguishing between the nature of incontinence and spontaneity. Horney criticizes psychotic need for love in Freud’s libidinal theory. Horney believes that the core of this need consists of a fundamental anxiety, the anxiety that arouses feelings of despair and loneliness in a hostile world. The anxiety is fundamentally manifested in various ways, and the neurotic tries to escape his feelings. Based on a descriptive-analytical approach from a psychoanalytic perspective, this article attempts to explain the distinction between the subject of healthy love and affection seeking in accordance with Karen Horney’s theory in the protagonist of the novel. What is reflected in reading of Masoumeh’s character in the novel “My Share” is that her love for those around her is not a healthy love, but a psychotic love, derived from her affection seeking need.

منابع و مأخذ:

1. آزاد، پیمان (1393)، غلبه بر خشم و احساس تنهایی، تهران: نشر البرز.

2. ------- (1390)، غلبه بر ترس و اضطراب، تهران: نشر البرز.

3. استنبرگ، رابرت.ج (1388)، قصه عشق، نگرشی تازه به روابط زن و مرد، تهران: جوانه رشد.

4. اسونسن، لارس (1398)، فلسفه تنهایی، مترجم خشایار دیهیمی، تهران: فرهنگ نشر نودانژه، چاپ چهارم.

5. براندن، ناتانیل (1396)،روان­شناسی عزت نفس، مترجم مهدی قراچه داغی، تهران: نخستین.

6. بریکر، هاریت (1397)،مهرطلبی، بیماری راضی‌کردن دیگران، مترجم مهدی قراچه‌داغی، تهران: پیک بهار.

7. دوبووار، سیمون (1385)، جنس دوم، مترجم قاسم صنوبری، تهران: توس.

8. علیزاده، حمید(1389)، رودولف درایکوس روابط دموکراتیک و احترام متقابل،تهران:نشر دانژه.

9. فوروارد، سوزان (1398) والدین سمی، مترجم مینا فتحی،تهران:درسا، چاپ نهم.

10. صنیعی، پرینوش (1395)، سهم من، تهران: روزبهان، چاپ سی‌وپنجم.

11. لاندین، رابرت ویلیام(1386)، نظریه­ها و نظام­روان­شناسی: تاریخ و مکتب‌های روان­شناسی، ترجمۀ یحیی سید محمدی، تهران: ویرایش.

12. میل، جان استوارت(1379)، انقیاد زنان، مترجم علاءالدین طباطبایی، تهران: هرمس.

13. محمد صنعتی، ساموئل بکت (1382)،تحلیل روان­شناختی در هنر و ادبیات، مجموعه مقالات محمد صنعتی و جنب و جوش‌های ایستا اثر ساموئل بکت، تهران: مرکز، چاپ دوم.

14. مصفا، محمد جعفر(1396)، تفکر زائد، تهران: نفس.

15. نوروود، رابین(1395)، روان­شناسی محبت بی­تناسب، مترجم مهدی قراچه داغی، تهران: پیکان.

16. هورنای، کارن (1394)، عصبیت و رشد آدمی، مترجم محمد جعفر مصفا، تهران: بهجت.

17. --------- (1395)، شخصیت عصبی زمانۀ ما، مترجم محمد جعفر مصفا، تهران: بهجت.

18. --------- (1396)، تضادهای درونی ما، مترجم محمد جعفر مصفا، تهران: بهجت.

19. --------- (1394)، خودکاوی، مترجم محمد جعفر مصفا، تهران: بهجت.

20. --------- (1393)، راه­های نو در روانکاوی، مترجم اکبر تبریزی، تهران: بهجت.

21. یاوری، حورا (1386)، روانکاوی و ادبیات، تهران: سخن،چاپ دوم.