بررسی مولفه¬های بازآفرینی معماری مسکن در بافت فرسوده شهری با رویکرد آینده پژوهی - نمونه موردی: شهر سنندج
محورهای موضوعی : دو فصلنامه فضای زیست
فرخ عبودی
1
,
محمد رضا پاکدل فرد
2
*
,
حسن ستاری ساربانقلی
3
1 - دانشجوی دکتری تخصصی معماری دانشگاه آزاد اسلامی تبریز
2 - استاد یار گروه معماری، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران
3 - دانشیار گروه معماری و شهرسازی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران
کلید واژه: مسکن, باز آفرینی, آینده پژوهی, بافت فرسوده, سنندج.,
چکیده مقاله :
در این پژوهش با بهرهگیری از رویکرد آینده پژوهی جهت تبیین برنامه ریزی به بحث و بررسی شناسایی عوامل تاثیرگذار در بازآفرینی معماری مسکن بافت فرسوده شهر سنندج پرداخته شده است. مشکلات کنونی بافت فرسوده، ناشی از عدم شناخت دقیق آینده شهری و طراحي كالبدي نامناسب در این شهر نمایان میباشد و به خصوص در سالهای اخیر تحت تاثیر عوامل خارجی قرار گرفته است. بافت فرسوده منطقه مورد مطالعه دارای اسکان غیر رسمی میباشد که در حدود 30 درصد بافتهای شهری با 34 درصد جمعیت شهرنشین شهر سنندج را شامل میگردد. این بافتها با مشکلات متعدد کالبدی، اکولوژیکی، اجتماعی و فرهنگی مواجه هستند،که بخش عمده آن ناشی از کیفیت و کمیت مساکن آنها در کنار مشکلات اقتصادی است. در پژوهش حاضر، سوالات تحقيق بدین شرح منظور شده است: الگوی معماری مسکن در شهر سنندج از چه اصولی تبعیت نموده است؟ جایگاه رویکرد آینده پژوهی در معماری مسکن شهر سنندج چگونه است؟ آینده پژوهی چگونه میتواند در تحلیل مسائل معماری مسکن شهر سنندج به معماران کمک نماید؟ بدین منظور ابتدا مولفهها در سه بعد اجتماعی - فرهنگی، اقتصادی - محیطی و اکولوژیکی از منابع مختلف استخراج گردید، سپس از میان کل بافت 6 منطقه (قطارچیان، سرتپوله، میان قلعه، چهار باغ، آغه زمان، ژاندار مری) که دارای بافت فرسوده میباشد به طور نمونه انتخاب گردیده است. این پژوهش با روش توصيفي- تحليلي انجام شد و از ابزارهاي انجام تحقيق( پرسشنامه، مطالعات میدانی، نرم افزارهای SPSS (نسخه 27.0.1) و GIS استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان داد که آینده پژوهی، ابزاری ارزشمند برای بازنمایی مولفههای کارکردی در شهر سنندج محسوب میگردد، لذا توجه به مولفههای موثر در بازآفرینی شهری با ابعاد مختلف معنایی، کارکردی و کالبدی میتواند نقش مهمی بر ارتقای کیفی هویت بخشی بافت فرسوده شهری را ایفا نماید.
In the present research, the identification of the effective factors in the regeneration of the architecture of the urban decay of Sanandaj has been discussed and investigated. This has been implemented to present a fresh and novel idea for the future by using the future research approach to explain the urban planning. The current problems of urban decay of Sanandaj has been caused by the lack of an accurate understanding of the urban future and unprincipled physical design; especially in recent years it has been affected by external factors. The urban decay of the studied area includes informal settlements, which cover about 30% of urban area with 34% of the urban population of Sanandaj. These areas face numerous physical, ecological, social and cultural problems, most of which are caused by the quality and quantity of their houses, along with economic difficulties. In the present study, the research questions have been defined as follows: What principles does the model of housing architecture in Sanandaj city follow? What is the position of the future research approach in the housing architecture of Sanandaj? How can future research help architect in analyzing the architectural issues of housing in Sanandaj? For this, social-cultural, economic-environmental and ecological indicators were extracted from different sources, then six districts (Qatarchian, Sartepoule, Mian Qale, Chahar Baq, Aqe Zaman, Zhandarmeri) containing urban decays were selected as a sample and carried out with a descriptive-analytical method. It also should be mentioned that research tools (questionnaire, field studies, statistical software (SPSS and GIS) have been used. The results show that future research is considered a valuable tool for representing functional components in Sanandaj, therefore paying attention to the effective components in urban regeneration with different semantic, functional and physical dimensions can play an important role in improving the quality of the identity of the urban decay
پور احمد احمد، حبیبی کیومرث، کشاورز مهناز. (1389).
سیر تحول مفهوم شناسی بازآفرینی شهری به عنوان رویکردی نو در بافت های فرسوده شهری. مطالعات شهری ایران اسلامی(1):1. 92-73
ﭘﻮرﻣﺤﻤﺪی ﻣﺤﻤﺪرﺿﺎ. (1385). برنامه‌ریزی مسکن، اﻧﺘﺸﺎرات ﺳﻤﺖ، چاپ سوم، ﺗﻬﺮان.
رضایی محمود. (1392). ارزش های جاوید و جهان گستر شهرسازی اسلامی (بازنمودی از نگرش های فرا کالبدی و فرا زمانی شهر اسلامی(45):3. 190-169.
زیاری کرامت الله. (1388). اصول و روش‌های برنامه ریزی منطقه ای. انتشارات دانشگاه تهران.
زیاری کرامت اله. (۱۳۸۳). مکتب‌ها، نظریه‌ها و مدل‌های برنامه و برنامه ریزی منطقه ای. چاپ اول، یزد: انتشارات دانشگاه یزد.
زیاری کرامت الله، ربانی طاها، ساعدموچشی رامین. (1396). آینده پژوهی: پارادایمی نوین در برنامه ریزی با تأکید بر برنامه ریزی شهری و منطقه ای (مبانی، مفاهیم، رویکردها و روش ها). انتشارات دانشگاه تهران، چاپ اول، تهران
گروه آمایش و برنامه ریزی منطقه ای. (۱۳۸۵). چشم انداز استان کردستان در افق ۱۴۰۴ هجری شمسی و سند ملی توسعه ی استان در برنامه ی چهارم توسعه ی کشور. سنندج، نشر سازمان مدیریت و برنامه ریزی کردستان.
حسن زاده مهرنوش، سلطان زاده حسین.(1395). طبقه بندی راهبردهای برنامه ریزی بازآفرینی بر اساس سطح پایداری بافت های تاریخی. مطالعات شهر ایرانی اسلامی. 6(23):19-29.
ایزدفر نجمه، و رضایی محمدرضا. (1399). شناسایی عوامل کلیدی موثر بر بازآفرینی پایدار شهری با رویکرد آینده پژوهی (مورد شناسی: بافت ناکارآمد شهر یزد). جغرافیا و آمایش شهری - منطقه ای، 10(34)، 109-130.
ملکی فرد عقیل. (1393). الفبای آینده پژوهی: علم و هنر کشف، اختراع آینده. نشر آینده پژوه.
مطالعات ایده بهسازی و نوسازی بافت فرسوده شهر سنندج، ماخذ: شهرداری سنندج 1389 : 45.
لطیفی غلامرضا، صفری چابک ندا. (1392). باز آفرینی مفهوم محله در شهرهای ایرانی – اسلامی بر پایه ی اصول نوشهر گرایی. فصلنامه مطالعات شهری(2): 8. 12-3
علیزاده هوشمند، حبیبی کیومرث. (1390). عوامل شکل دهنده شهرهای اسلامی - تاریخی مسلمانان. نشریه شهر ایرانی اسلامی (1):3. 76-71