اطناب در جمله‌های مرکب مثنوی (تحلیلی بر مبنای دستور نقش و ارجاع)
محورهای موضوعی : پژوهش های نقد ادبی و سبک شناسی
آرزو شمس
1
(دانشجو دکتری ادبیات و زبان فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شوشتر)
شبنم حاتم پور
2
(استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد شوشتر، دانشگاه آزاد اسلامی، شوشتر، ایران.)
فریدون طهماسبی
3
(استادیار زبان و ادبیات فارسی، واحد شوشتر، دانشگاه آزاد اسلامی، شوشتر، ایران.)
فرزانه سرخی
4
(گروه زبان و ادبیا ت فارسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی، شوشتر، ایران)
کلید واژه: مثنوی معنوی, اطناب, دستور زبان نقش و ارجاع, جمله‌های مرکب.,
چکیده مقاله :
ازآنجاکه جمله، بزرگ‌ترین واحد زبان فارسی و جمله مرکب به نوعی گسترده‌تر از آن است، بر آنیم اطناب در مثنوی را به‌وسیله جمله‌های مرکب به‌عنوان میزان سنجش اطناب، با تکیه‌بر دستور نقش و ارجاع و قابلیت‌های آن درزمینه ساخت‌های مرکب بررسی کنیم. به نظر می‌رسد اثبات مفاهیم بلاغی به کمک دستور زبان فارسی با متغیرهای مشخص زبانی می‌تواند در ارائه نتایج علمی‌تر سودمند باشد. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی، به‌وسیله جدول مورگان، به‌صورت تصادفی خوشه‌ای چندمرحله‌ای با حفظ پیوستگی ابیات، معادل 1314 بیت است. به نظر می‌رسد همپوشانی مقوله اطناب با کاربردشناسی در نظریه نقش و ارجاع به دلیل درگیر بودن با بافت حاکم بر گفتگو و همپوشانی مفهوم بلاغی اطناب با کاربرد جمله‌های مرکب ناهمپایگی افزودنی به دلیل حاشیه قرار گرفتن بند نا هم‌پایه برای بندِ اصلی و بسط کلام، می‌تواند دلایل علمی‌تری بر داوری‌های ذوقی این اثر باشد.
Since a sentence is the largest unit in Persian language and a compound sentence is broader than that, we aim to examine verbosity in the Masnavi through compound sentences as a measure of verbosity, focusing on role and reference grammar and its capabilities in compound structures. It seems that proving rhetorical concepts with the help of Persian grammar and specific linguistic variables can be more beneficial in providing more scientific results. The research method is descriptive-analytical, with random selection of continuous stories from the beginning, middle, and end of the six volumes of the Masnavi, equivalent to 1314 verses. It appears that the overlap of the concept of verbosity with pragmatics in role and reference theory, due to its involvement with the context governing the discourse, and the overlap of the rhetorical concept of verbosity with the use of compound sentences, where the subordinate clause is placed marginally to the main clause and extends the discourse, can provide more scientific reasons for the aesthetic judgments of this work.
• احمد نژاد، کامل. (1392). معانی و بیان. چاپ سوم، تهران: کتاب آمه.
• دهخدا، علی‌اکبر. (1377). لغت‌نامه. زیر نظر محمد معین و جعفر شهیدی. موسسه انتشارات دانشگاه تهران.
• ابو هلال عسکری. (1368). الفروق اللغویه. تهران: فردوس.
• ماهوتیان، شهرزاد. (1392). دستور زبان فارسی از دیدگاه رده‌شناختی. ترجمه مهدی سمای، یک جلد، تهران: نشر مرکز.
• مولوی، جلال‌الدین (1356). دوره کامل مثنوی معنوی. به سعی و اهتمام رینولد الین نیکلسون، 6 جلد، تهران: امیرکبیر.
• ب) مقاله‌ها
• آقا گل زاده، فردوس و رضویان، سید حسین. (1386). «بررسی ساخت اطلاعاتی داستان بوف کور». مجله زبان و زبانشناسی، شماره 2، سال سوم، ص 1-11.
• پهلوان نژاد، محمدرضا و رسول پور، حسین. (1391). «جمله‌های مرکب در زبان فارسی تحلیلی بر پایه نظریه دستور نقش و ارجاع». پژوهشگاه علوم انسانی، شماره اول، سال سوم، ص 1 ـ 25.
• رضایی، والی. (1386). «تحلیلی نقش‌گرا از کاهش ظرفیت فعل در فارسی». مجموعه مقالات هفتمین کنفرانس زبانشناسی ایران، جلد اول، تهران: دانشگاه علامه طباطبایی، ص 273 ـ 261.
• علیزاده، علی و رزقی، فرزانه. (1394). «جایگاه سازه‌های موضوعی زبان فارسی در ساخت لایه‌ای بند دستور نقش و ارجاع». مجموعه مقاله‌های دهمین همایش بین‌المللی ترویج زبان و ادب فارسی، دانشگاه محقق اردبیلی.
• کاظمی، فروغ و افراشی، آزیتا. (1392). «نشان‌داری آغازگرها در زبان‌های فارسی و انگلیسی بر اساس رویکرد دستور نقش‌گرای نظام‌مند». نشریه جستارهای زبانی، دوره 4، شماره 1، ص 125 ـ 149.
• ج) منابع غیرفارسی
• Foley, William A and Robert D. Van Valin, Jr. (1984). Functional Syntax and UniversalGrammar. CambridgeUniversity press.
• Van Valin, Robert D. Jr & Lapolla, Randy J. (1997). Syntax, Structure,Meaning and Function. Cambridge University Press.
• Van Valin, Robert D. Jr & Lapolla, Randy J. (2005). Exploring the Syntax ـ Semantics Interface. Cambridge University Press.