شناسایی و اولویت‌بندی راهبردهای اتمام پروژه‌های عمرانی ورزشی کشور

محورهای موضوعی : سایر موضوعات مرتبط با مدیریت ورزشی

محمد حسامی ¹ , الهام مشکل گشا ²

1 - گروه تربیت بدنی، واحد مبارکه، دانشگاه آزاد اسلامی، مبارکه، اصفهان، ایران.
2 - گروه تربیت بدنی ، واحد مبارکه، دانشگاه آزاد اسلامی، مبارکه، اصفهان، ایران.

تاریخ دریافت : 1402/01/13 تاریخ پذیرش : 1402/08/11 تاریخ انتشار : 1402/08/11

کلید واژه: نظام مدیریت پروژه, راهبردهای توسعه, نظریه داده بنیاد, پروژه‌های عمرانی ورزشی,

چکیده مقاله :

هدف از این پژوهش شناسایی و اولویت‌بندی راهبردهای اتمام پروژه‌های عمرانی ورزشی کشور بود. این پژوهش به لحاظ هدف کاربردی و به لحاظ روش گردآوری در زمرۀ پژوهش‌های آمیخته (کیفی- کمی) است. جامعۀ آماری این پژوهش را در بخش کیفی صاحب‌نظران تشکیل می‌دادند. جامعه آماری این پژوهش را در بخش کمی کارکنان شرکت توسعه و نگهداری اماکن ورزشی کشور و همچنین مدیران اماکن ورزشی تشکیل می‌دادند. براساس تعداد پارامترهای موجود در مدل حجم نمونه قسمت کمی برابر با 110 نفر بود و روش نمونه‌گیری در دسترس بود. ابزار گردآوری اطلاعات مصاحبه و پرسشنامه بود. به‌منظور تجزیه و تحلیل داده‌ها در بخش کیفی از روش کدگذاری و در بخش کمی از تحلیل عاملی تأییدی و تحلیل سلسله مراتبی استفاده شد. یافته‌ها نشان داد الگوی نظری با الگوی تجربی سازگار است و از بین راهبردهای توسعه پروژه‌های عمرانی ورزشی کشور راهبرد تدوین نظام مدیریت پروژه با وزن نسبی 216/0، گسترش نقش و مشارکت بخش خصوصی با وزن نسبی 212/0 و تدوین نظام برنامه‌ریزی پروژه‌ها با وزن نسبی 164/0 مهم‌ترین راهبرد هستند. به‌نظر می‌‌رسد پروژه‌های عمرانی ورزشی به‌طور خاص شرکت توسعه و نگهداری اماکن ورزشی کشور با در نظر گرفتن این راهبردها در برنامه‌ریزی‌ها و سیاست‌های خود بتوانند زمینه کاهش تأخیر در پروژهای عمرانی و در نهایت توسعه ورزش و بهره‌مندی از مزایای آن در سطح جامعه فراهم آورند.

چکیده انگلیسی:

The purpose of this research was to identify and prioritize the strategies for completing sports construction projects in the country. This research is in the category of mixed (qualitative-quantitative) research in terms of practical purpose and in terms of collection method. The statistical population of this research was made up of employees of the country's sports facilities development and maintenance company as well as managers of sports facilities. Based on the number of parameters in the model, the sample size of the quantitative part was equal to 110 people and the sampling method was available. The data collection tools were interviews and questionnaires. In order to analyze the data, coding method was used in the qualitative part and confirmatory factor analysis and hierarchical analysis were used in the quantitative part. The findings showed that the theoretical model is compatible with the experimental model, and among the development strategies of sports construction projects in the country, the strategy of developing a project management system with a relative weight of 0.216, expanding the role and participation of the private sector with a relative weight of 0.212, and developing a system Project planning with a relative weight of 0.164 is the most important strategy. It seems that sports construction projects, especially the country's sports facilities development and maintenance company, by considering these strategies in their plans and policies, can reduce the delay in construction projects and finally Develop sports and enjoy its benefits at the community level.

متن کامل:



شناسایی و اولویت­بندی راهبردهای اتمام پروژه­های عمرانی ورزشی کشور

چکیده

هدف از این پژوهش شناسایی و اولویت­بندی راهبردهای اتمام پروژه­های عمرانی ورزشی کشور بود. این پژوهش به لحاظ هدف کاربردی و به لحاظ روش گردآوری در زمرۀ پژوهش­های آمیخته (کیفی- کمی) است. جامعه آماری این پژوهش را در بخش کیفی صاحب­نظران و در بخش کمی کارکنان شرکت توسعه و نگهداری اماکن ورزشی کشور و مدیران اماکن ورزشی تشکیل دادند. براساس تعداد پارامترهای موجود در مدل حجم نمونه قسمت کمی برابر با 110 نفر بود و روش نمونه­گیری در دسترس بود. ابزار گردآوری اطلاعات مصاحبه و پرسشنامه محقق­ساخته بود. به­منظور تجزیه و تحلیل داده­ها در بخش کیفی از روش کدگذاری و در بخش کمی از تحلیل عاملی تأییدی و تحلیل سلسله مراتبی به­ترتیب با کمک نرم­افزارهای Maxqda، Smart PLS و Expert Choice استفاده شد. یافته­ها نشان داد الگوی نظری با الگوی تجربی سازگار است و از بین راهبردهای توسعه پروژه­های عمرانی ورزشی کشور راهبرد تدوین نظام مدیریت پروژه با وزن نسبی 216/0، گسترش نقش و مشارکت بخش خصوصی با وزن نسبی 212/0 و تدوین نظام برنامه­ریزی پروژه­ها با وزن نسبی 164/0 مهم­ترین راهبرد هستند. به­نظر می­­رسد پروژه­های عمرانی ورزشی به­طور خاص شرکت توسعه و نگهداری اماکن ورزشی کشور با در نظر گرفتن این راهبردها در برنامه­ریزی­ها و سیاست­های خود بتوانند زمینه کاهش تأخیر در پروژهای عمرانی و در نهایت توسعه ورزش و بهره‌مندی از مزایای آن در سطح جامعه فراهم آورند.

کلید واژه­ها: پروژه­های عمرانی ورزشی، راهبردهای توسعه، نظریه داده بنیاد، نظام مدیریت پروژه.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

مقدمه

در حال حاضر یکی از پروژه­های که که در بهبود کیفیت زیستی و افزایش معیارهای زندگی مطلوب شهروندان نقش تعیین­کننده­ای دارد، پروژه­های عمرانی ورزشی است (Ghorbani, 2021). این پروژه­ها همچنین نقش تعیین­کننده­ای در افزايش روحيه ورزش و ميل و رغبت نوجوانان و جوانان و جذب آن­ها به ورزش، کاهش آسيب­هاي اجتماعي و بزه­کاري در محله، دسترسي اهالي به امکانات ورزشي و فرصت رفتن به استاديوم و ديدن بازي­ها از نزديک، غني­شدن اوقات فراغت اهالي به خصوص نوجوانان و جوانان، استعداديابي در ميان جوانان و نوجوانان دارند (Ranjbar & Piroo, 2014). همچنین مهمترین ابزارهای دولت برای رسیدن به رشد و توسعه پایدار می­باشند و به سبب نیازهای مالی هنگفت، تکنولوژی بالا در ساخت، نیاز به دانش فنی گسترده، حجم کاری بالا نسبت به سایر پروژه­های عمرانی اتمام آن­ها زمان­برتر است (Rahimi Rataki Mirjalili And MotalebiZadeh, 2017).

براساس برآوردهای انجام گرفته نیمه­تمام و ناتمام ماندن پروژه­های عمرانی ورزشی و زمان­بر بودن اتمام آن­ها موضوعی است که ضرر و زیان فراوانی به منابع ملی وارد کرده است (Jafari,2011). براساس برآوردهای انجام شده این روند نه تنها کاهش نداشته است بلکه طی سال­های گذشته افزایش پیدا کرده است. به­طوری که براساس گزارش پایگاه اطلاع رسانی دولت به نقل از وزارت ورزش و جوانان (2022)، دولت سیزدهم هنگام روی کار آمدن حدود ۶ هزار طرح نیمه­تمام ورزشی را تحویل گرفته است که عمر برخی از آنها به ۱۰ تا ۱۵ سال می­رسد، همچنین برای تکمیل این تعداد طرح ورزشی ناتمام به ۵۰ هزار میلیارد تومان اعتبار نیاز است این در حالی است که بودجه عمرانی وزارت ورزش و جوانان سالانه ۲ هزار میلیارد تومان است که با این احتساب برای تکمیل کردن آنها به چند دهه زمان نیاز است.

(جعفری2011)، در بررسی دلایل تأخیر پروژه­های عمرانی ورزشی کشور نشان می­دهد که پروژه‌ها بطور میانگین 15/452 ر‌وز تأخیر دارند (بین 90 روز تا 765 روز) و با احتساب مدت زمان قرارداد پروژه‌ها و میزان تأخیر، بطور میانگین مدت زمان اتمام پروژه­ها نسبت به مدت زمان قرارداد د‌و برابر است و این نشأت گرفته از مشکلات مالی، مشکلات مربوط به کارفرما، مشکلات مطالعه و طراحی، استملاک اراضی و شرایطی اقلیمی است. در مقابل گوندوز و تهمار (2020)¹ در مطالعه­ای با عنوان تأخیر در ساخت امکانات ورزشی از طریق تصمیم‌گیری چندمعیاره نشان دادند که چنین موضوعی ریشه در سطح پایین تجربه مشاور، سطح پایین تجربه پیمانکار، کمبود مصالح ساخت و ساز و مشکل تأمین مالی پروژه توسط پیمانکار دارد.­ محمد و همکاران (2016) با بررسی چرایی تأخیر زمانی و هزینه‌های مازاد در پروژه‌های ورزشی کشور مصر گزارش کرده بودند که کار اضافی در طول ساخت و ساز، تعلیق کار توسط کارفرما، خطاهای طراحی و بازبینی، شرایط زمینه‌ای که با آن مواجه می‌شوند، شرایط مختلف، موقعیت سیاسی و برنامه برق محلی مزیت بر علت است.  ابراهیمی و همکاران (2021) در بررسی کاهش تأخیر در پرو‌ژه‌های عمرانی ورزشی نشان دادند عوامل مالی، مهندسی، برآوردی، زیرساختی، انسانی، حقوقی، پشتیبانی، نظارتی، طبیعی و مدیریتی مؤثر هستند و در بین آن­ها عوامل مدیریتی، مهندسی، نظارتی و مالی از اهمیت بیشتری برخوردار هستند و مسئولین این حوزه می‌توانند با لحاظ این عوامل مهم زمینه کاهش تأخیر در پروژهای عمرانی و در نهایت توسعه ورزش و بهره‌مندی از مزایای آن در سطح جامعه را فراهم آورند. الهدیتی² (2020) نیز با بررسی تأخیر در پروژه­های عمرانی در کشورهای عربی که پروژه­های ورزشی جزئی از آن­ها بود نشان داد که پنج عامل عامل مشکلات جریان نقدی و مالی توسط مالک، مشکلات در تأمین مالی پروژه توسط پیمان­کاران، مدیریت و نظارت ضعیف بر پیمانکاران، انتخاب پیمانکار با کمترین قیمت و برنامه­ریزی غلط سبب تأخیر هستند و در این بین مشکلات منتصب به پیمانکاران و مالکین بیشترین سهم را در تأخیر پروژه­های عمرانی دارند. همچنین عبدالطیف و الشیبانی³ (2019)  با بررسی این موضوع به این نتیجه رسیدند که تأمین مالی پروژه­ توسط پیمانکار/ تولیدکننده، تأخیر در تأمین مواد، تأخیر در تحویل مواد، تأخیر در پرداخت­ها و تأخیر در تأمین مالی پروژه­ها مهم­ترین علت تأخیر پروژه­های عمرانی می­باشند. محمدی و همکاران (2020) با بررسی موانع تأمین مالی بخش عمومی برای پروژه های عمرانی استان اصفهان با رویکرد چندمعیاره نشان دادند موانع تأمین مالی شامل قراردادهای خدماتی، اجاره­ای، مدیریتی، ساخت و بهره­برداری، انتقال، اعطای امتیاز و سرمایه گذاری مشترک است. این مطالعه همچنین نشان داد نشان داد افزایش مشارکت بخش خصوصی در پروژه های عمرانی سبب بهبود بازده پروژه می شود و در جایگاه مهم ترین معیار تأثیرگذار در توسعه قرار دارد. علاوه بر این زاواپانو⁴ (2017) با ارزیابی وضعیت تأسیسات زیربنایی ورزش در دانشگاه­های زیمباوه گزارش کرد که عدم تأمین بودجه برای توسعه تسهیلات ورزشی به دلیل مشکل در جریان نقدی سبب شده است تأسیسات زیربنایی به اندازه کافی فراهم نباشند. در این راستا اینگابری⁵ (2021) معتقد است بررسی عوامل موفقیت و شکست پروژه­ها در پروژه­های ساخت به دلیل ماهیت پویا و متغیر صنعت ساخت در مراحل مختلف اجرای پروژه از حساسیت بیشتری برخوردار است اما شناسایی عوامل موفقیت یک پروژه مفهومی پیچیده و نسبی­تر است و باتوجه به ماهیت و سیستم اجرایی و ویژگی­های طبیعی آنها بسیاری از صاحب نظران تعاریفی مختلف و گاه متناقض با یکدیگر ارائه کرده­اند و نگاهی اجمالی به مطالعات پیشین در مورد عوامل موفقیت پروژه­های ساخت بیانگر عدم وجود تعریفی یکتا و مورد قبول همگان می­باشد و چون موفقیت یک پروژه از بزرگترین و مهم­ترین اهداف و دغدغه­های مدیران و کلیه افراد درگیر در یک پروژه می­باشد و به نوعی وحدت بخش تلاش و کوشش تمام اعضای تیم پروژه است لازم مشخص شود چه عواملی در موفقیت و پیشرفت پروژه­های مذکور نقش دارند.

با توجه به اینکه پروژه­های عمرانی به­طور خاص پروژه­های عمرانی ورزش در نظام اقتصادی و بودجه­بندی کشور از اهمیت بالایی برخوردار هستند و بخش عمده­ای از بودجه­ی کشور را به خود اختصاص داده و رکود در اجرای آن­ها ضرر و زیان فراوانی به منابع ملی وارد ساخته است و این رکود نیز از وجود موانع و مشکلات ریشه­ای در اجرای طرح­های بنیادی حکایت دارد و بازسازی و توسعه­ی اقتصادی کشور را به طور جدی در معرض تهدید قرار داده ­است و گزارشات متعدد شرکت توسعه و تجهیز اماکن ورزشی که متولی ساخت و سازهای ورزشی می­باشد، نشان می­دهد که بسیاری از پروژه­های بزرگ ورزشی کشور به دلایل مختلف به مدت طولانی بصورت نیمه­تمام باقی مانده است، لازم است با ارائه راهبردهای مقتضی مشکلات پیش­روی این حوزه مرتفع گردد و چون کنترل پیشبرد پروژه‌ها بخصوص پروژه‌های بزرگ به دلیل عوامل مختلف و حاکم بر پیشبرد پروژه در تمام مدت زمان اجرای آن امری دشوار و سخت است و در طول زمان انجام پروژه امکان بروز مسائلی وجود دارد که سبب می‌شود تا پیشبرد یک پروژه کند و یا به مدت زیادی به تعویق بیافتد لازم است در طول بازه‌ی زمانی انجام پروژه تصمیمات و پیشنهاداتی به منظور تغییر راهبرد و پیشبرد پروژه اتخاذ شود که تنها با شناخت مهم­ترین راهبرها به فراخور زمان و موقعیت امکان­پذیر است. از این­رو مطالعه حاضر درصدد است به این سؤال پاسخ دهد که راهبردهای اتمام پروژه­های عمرانی ورزشی کشور کدامند؟ و کدامیک از این راهبردها اهمیت بیشتری دارند؟

لازم به ذکر است، پروژه­های عمرانی ورزشی به­دلیل پیچیدگی، ماهیت پویا، ماهیت سرمایه­بر و غیره، مستعد این هستند که برای ساخت و اتمام آن­ها زمان بیشتری اختصاص داده شود، این موضوعات، اگر مدیریت نشوند، می­توانند بر هزینه تکمیل و سایر اهداف اولیه پروژه­های مربوطه تأثیر منفی بگذارند. از طرفی، پروژه­های عمرانی ورزشی از نظر مصالح، نیروی کار، تجهیزات و اسناد با محدودیت­های مختلفی روبرو هستند که می­تواند کار برنامه­ریزی شده را مختل کند. از این­رو شناسایی راهبردهای مرتبط با چگونگی اتمام این پروژه­ها در جهت مدیریت موثر آن­ها و در عین حال تکمیل موفقیت آمیز پروژه بسیار مهم است. از طرفی ضروری است هرچه سریع­تر پروژه­های نیمه­تمام و ناتمام ورزشی تکمیل شود چرا که یکی از مهم­ترین عوامل موثر بر موفقیت در ورزش، امکانات ورزشی برنامه­ریزی شده و ساخته شده است، همچنین ساخت یک مرکز ورزشی جدید می­تواند مشاغل ساختمانی زیادی ایجاد کند، در عین حال اماکن و فضاهای ورزشی به رونق گردشگری ورزشی و افزایش مشاغل محلی کمک می­کند به شرط اینکه راهبردهایی برای اتمام آن­ها معرفی شود تا اطمینان حاصل شود از طریق اجرای آن­ها مدیریت مؤثر صورت می­گیرد.

روش­شناسی

این پژوهش به لحاظ هدف کاربردی و به لحاظ روش گردآوری در زمرۀ پژوهش­های آمیخته (کیفی- کمی) است. در بخش کیفی از نظریه داده بنیاد رهیافت گلیزر⁶ و در بخش کمی از روش توصیفی- پیمایشی استفاده شد.  استقرایی بودن و تمرکز بر ظهور مفهومی دلایل استفاده از نظریه داده بنیاد رهیافت گلیزر بود (Kristjansson-Nelson, 2020). جامعۀ آماری این پژوهش را در بخش کیفی صاحب­نظران حوزه اماکن ورزشی که تلفیقی از کارشناسان ارشد شرکت توسعه و نگهداری اماکن ورزشی کشور، اساتید دانشگاه و همچنین مهندسین مشاور و ناظر و پیمانکاران که پیش­تر حداقل در ساخت یک پروژه عمرانی ورزشی مشارکت داشتند تشکیل می­دادند. جهت نمونه­گیری در بخش کیفی از روش نمونه­گیری نظری استفاده شد و نمونه­گیری تا رسیدن به حد اشباع نظری ادامه پیدا کرد، براین مبنا تعداد 15 مصاحبه در محل کار این افراد انجام شد. همچنین جامعه آماری این پژوهش را در بخش کمی کارکنان شرکت توسعه و نگهداری اماکن ورزشی کشور و همچنین مدیران اماکن ورزشی تشکیل می­دادند (387=N). در بخش کمی تعداد نمونه براساس تعداد پارامترهای موجود در مدل و برای هر پارامتر برابر با 5 نمونه انتخاب شد. به این معنی که چون در این تحقیق تعداد پارامترها برابر با 26 مورد بود حجم نمونه برابر با 130 نفر درنظر گرفته شد (شایان ذکر است به دلیل اینکه احتمال داده می­شد در بازگشت پرسشنامه تلفات وجود داشته باشد تعداد 150 پرسشنامه به صورت فیزیکی توزیع شد و در نهایت 110 پرسشنامه به­صورت سالم دریافت و در تحلیل استفاده شد). روش انتخاب نمونه­ها در این بخش به­صورت در دسترس بود. در بخش کیفی برای جمع­آوری اطلاعات، از مصاحبه نیمه ساختاریافته استفاده شد. ابزار گردآوری داده‌ها در بخش کمی ابتدا پرسشنامه محقق­ساخته بود که براساس یافته­های بخش کیفی تنظیم شد. این پرسشنامه 26 سؤال و 7 مؤلفه به نام­های جذب مشارکت­ها، گسترس نقش و مشاركت بخش خصوصي، ارائه مدل قراردادی جدید، حمایت، بهینه­سازی هزینه­های اجرا، تدوین نظام برنامه­ریزی پروژه­ها و تدوین نظام مدیریت پروژه داشت. و ابزار فرایند تحلیل سلسله مراتبی، نیز پرسشنامه بود. برای تعیین وزن معیارها و رتبه بندی گزینه‌ها از مقایسه زوجی استفاده شد و برای تهیه پرسشنامه خبره از مقایسه زوجی عناصر استفاده شد. به این منظور برای هر سطح از سلسله مراتب یک ماتریس مقایسه زوجی تهیه شد و برای امتیازدهی از مقیاس نه درجه ساعتی به صورت زیر استفاده شد.

جدول 1. نحوه امتیازدهی به پرسشنامه مقایسه زوجی

ارزش	وضعیت مقایسه i نسبت به j	توضیح
1	ترجیح یکسان	عنصر i و j اهمیت برابر دارند.
3	کمی مرجح	عنصر i از j کمی مهم­تر است.
5	خیلی مرجح	عنصر i از j مهم­تر است.
7	خیلی زیاد مرجح	عنصر i از j خیلی مهم­تر است.
9	کاملاً مرجح	عنصر i از j کاملاً مهم­تر است.
6-4-2-8	بینابین	ارزش­های بینابین را نشان می­دهد.

 

علاوه بر این، هر مصاحبه بین 30 تا 60 دقیقه طول کشید و پس از هر مصاحبه مطالب ضبط و تایپ شدند. بلافاصله پس از مصاحبه تحلیل و کدگذاری اولیه به شیوۀ مداوم انجام شد. جهت بررسی کیفیت و اعتباربخشی به نتایج کیفی پژوهش معیارهای ارزشیابی لینکلن و گابا⁷ (1985) شامل معیارهای اعتبار، انتقال، قابلیت اعتماد و تأییدپذیری مدنظر قرار گرفتند. اعتبار: برای دستیابی به این معیار، در پژوهش حاضر در فرایند جمع­آوری داده­ها و اطلاعات و انتخاب نمونۀ پژوهش برای مصاحبه و طراحی سؤالات مصاحبه از منابع و جنبه­های گوناگونی استفاده شد. متن مصاحبه و کدهای استخراج­شده برای مشارکت­کنندگان در مصاحبه ارسال و نقطه­ نظرات آنها اعمال شد. انتقال­پذیری: در پژوهش حاضر، به­منظور دستیابی به این معیار تمام مراحل پژوهش برای استفادۀ احتمالی محققان دیگر به صورت مکتوب مستندسازی شد. شرایط جمعیت­شناختی مصاحبه­شوندگان به صورت تفصیلی ارائه شد. قابلیت اعتماد: در پژوهش حاضر دستیابی به این معیار از یکی از متخصصان حوزۀ مدیریت در فرایند کدگذاری در پژوهش کمک گرفته شد. به صورت تصادفی دو مصاحبه انتخاب و کدگذاری توسط ایشان انجام گرفت. در هر یک از مصاحبه­ها کدهایی که از نظر دو نفر مشابه بودند، با عنوان توافق و کدهای غیرمشابه با عنوان عدم توافق مشخص شدند و درصد توافق بین دو کدگذار با استفاده از فرمول زیر محاسبه شد و نتایج آن در قالب جدول (2) ارائه شد.

 

جدول 2. نتایج بررسی پایایی بین دو کدگذار

شماره مصاحبه	کل کدها	توافقات	عدم توافقات	درصد پایایی
1	23	10	3	869/0
7	39	18	3	923/0
کل	63	28	7	903/0

همان­طور که داده­های جدول نشان می­دهد، پایایی کل بین دو کدگذار برابر با 90 درصد است. با توجه به این­که پایایی بیش از 60 درصد است قابلیت اعتماد کدگذاری­ها تأیید شد. تأییدپذیری: بدین منظور در پژوهش حاضر از روش­های زیر استفاده شد: الف، ارزیابی متخصصان خارج از فرایند پژوهش: نتایج این پژوهش در اختیار چند تن از اساتید دانشگاه خارج از فرایند پژوهش قرار گرفت. پس از مطالعه و بازبینی ایشان نظرات آن­ها اخذ شد. ب، تشریح فرایند پژوهش: در متن حاضر مراحل پژوهش اعم از جمع­آوری داده­ها، تحلیل و شکل­گیری درون­مایه­ها، به­منظور فراهم آوردن امکان ممیزی پژوهش برای مخاطبان و خوانندگان تشریح شده است. همچنین جهت اینکه مشخص شود چه میزان گویه‌های سنجش سازۀ مورد نظر به درستی انتخاب شده‌اند از تحلیل عاملی تأییدی استفاده شد. سرانجام در بخش کیفی به­منظور تجزیه و تحلیل داده­ها از سه فرایند همپوش کدگذاری باز، کدگذاری محوری و کدگذاری نظری و در بخش کمی از تحلیل عاملی تأییدی و تحلیل سلسله مراتبی استفاده شد. شایان ذکر است، تحلیل­ کیفی با استفاده از نرم­فزار Maxqda نسخه 12 و تحلیل­های کمی به­ترتیب با استفاده از نرم­افزارهای Smart PLS نسخه 3 و Expert Choice نسخه 11 انجام شد.

یافته­ها

در جدول (3)، ویژگی­های جمعیت­شناختی مشارکت­کنندگان در بخش کیفی تحقیق مبتنی بر تحصیلات، رشته تحصیلی و حوزه فعالیت نمایه شده است.

جدول 3. ویژگی­های جمعیت­شناختی افراد مشارکت کننده در بخش کیفی تحقیق

نشانگر	تحصیلات	جنسیت	سن	سابقه­کاری	رشته تحصیلی	حوزه فعالیت
P1	کارشناسی­ارشد	مرد	53 سال	21 سال	مهندسی عمران	شرکت توسعه و نگهداری اماکن ورزشی کشور
P2	کارشناسی	مرد	48 سال	18 سال	مهندسی عمران	پیمانکار
P3	کارشناس­ارشد	مرد	56 سال	25 سال	مدیریت ورزشی	شرکت توسعه و نگهداری اماکن ورزشی کشور
P4	کارشناس­ارشد	مرد	51 سال	24 سال	مهندسی عمران	مهندس مشاور
P5	کارشناس­ارشد	مرد	47 سال	16 سال	مدیریت ورزشی	شرکت توسعه و نگهداری اماکن ورزشی کشور
P6	دکتری	زن	52 سال	23 سال	مدیریت ورزشی	شرکت توسعه و نگهداری اماکن ورزشی کشور
P7	دکتری	مرد	19 سال	19 سال	مهندسی عمران	پیمانکار
P8	دکتری	مرد	40 سال	9سال	مهندسی عمران	شرکت توسعه و نگهداری اماکن ورزشی کشور- هیات علمی دانشگاه
P9	دانشجوی دکتری	زن	38 سال	10 سال	مدیریت ورزشی	شرکت توسعه و نگهداری اماکن ورزشی کشور
P10	دکتری	مرد	53 سال	25 سال	مهندسی عمران	پیمانکار
P11	دکتری	مرد	47 سال	17 سال	مهندسی عمران	مهندس مشاور
P12	کارشناسی­ارشد	مرد	49 سال	18 سال	تربیت­بدنی	شرکت توسعه و نگهداری اماکن ورزشی کشور
P13	کارشناسی	مرد	57 سال	26 سال	مهندسی عمران	مهندس مشاور
P14	دکتری	زن	44 سال	12 سال	مهندسی عمران	مهندس ناظر- هیات علمی دانشگاه
P15	کارشناسی­ارشد	مرد	44 سال	21 سال	مهندسی عمران	شرکت توسعه و نگهداری اماکن ورزشی کشور

در جدول (4)، ویژگی­های جمعیت­شناختی نمونه­های بررسی شده در بخش کمی تحقیق مبتنی بر تحصیلات، رشته تحصیلی و حوزه فعالیت نمایه شده است.

 جدول 4. ویژگی­های جمعیت­شناختی افراد مشارکت کننده در بخش کیفی تحقیق

متغیر	طبقه	فراوانی	درصد فروانی
جنسیت	زن	47	728/42
	مرد	63	272/57
تحصیلات	کارشناسی	56	909/50
	کارشناسی­ارشد	42	182/38
	دکتری	12	909/10
سن	کمتر از 30 سال	23	909/20
	30 تا 40 سال	52	273/47
	41 تا 50 سال	29	364/26
	بیشتر از 50 سال	6	545/5

با استناد به نتایج کدبندی مرحله اول که به کدبندی باز معروف است، از طریق بازبینی مصاحبه­های انجام گرفته با صاحب­نظران 26 مفهوم نهایی شناسایی گردید. پس از انجام کدبندی باز و شناخت مفاهیم سپس کدگذاری محوری انجام شد. در این مرحله، مفاهیم شناسایی شده براساس قرابت معنایی و مفهومی به صورت یک شبکه با هم تجمیع شدند و در نتیجه 7 مقوله فرعی با نام­­های جذب مشارکت­ها، گسترس نقش و مشاركت بخش خصوصي، ارائه مدل قراردادی جدید، حمایت، بهینه­سازی هزینه­های اجرا، تدوین نظام برنامه­ریزی پروژه­ها و تدوین نظام مدیریت پروژه تشکیل گردید (جدول 5).

جدول 5. راهبردهای مؤثر بر توسعه پروژه­های عمرانی ورزشی کشور

منبع (مصاحبه)	مفاهیم	مقوله­های فرعی	مقوله­ اصلی
P2, P3, P4, P6, P10	بررسی امکانات توسعه اقتصادی در استان­ها و شهرستان­ها	جذب مشارکت­ها	راهبردها
P2, P3, P8, P10, P11, P12	ایجاد فضاهای مناسب در محیط های ورزشی به منظور تبلیغات
P1, P4, P7, P8	ساده سازی فرآیند سرمایه گذاری
P4, P5, P6, P11, P13, P15	بررسي درخواست­هاي سرمايه­گذاري و اخذ طرح
P1, P2, P6, P7, P8, P11, P12, P13, P14	واگذاری پروژه‌های نیمه‌تمام ورزشی به بخش خصوصی	گسترس نقش و مشاركت بخش خصوصي
P3, P4, P6, P7, P8, P12	جذب منابع و سرمایه­ های داخلی و خارجی در جهت اجرای طرح ­های توسعه
P10, P14	معرفي فرصت­هاي سرمايه گذاري به متقاضيان سرمايه گذاري
P8, P10	همپوشانی تعدیل و هزینه­های اجرای کار	ارائه مدل قراردادی جدید
P8, P11	به روز رسانی مبلغ برآورد و تعدیل به هنگام
P8	اشراف کامل کارفرمایان نسبت به مفاد و نکات مهم مندرج در پیمان
P4, P5, P8, P10, P11, P13, P14	ایجاد اعتبار مورد نیاز جهت انجام کار	حمایت
P5, P11, P15	همگرایی مسئولان برای تکمیل پروژه های نیمه تمام
P4, P8, P11, P13, P14, P15	تدوین بسته جامع مشوق­های سرما­یه­گذاری بخش خصوصی
P1, P2, P3, PP4, P6	فراهم سازی مقدمات کار از لحاظ قانونی برای واگذاری پروژه­ها
P8	تلفیق نظرات فنی اجرائی مشاور و پیمانکار	بهینه­سازی هزینه­های اجرا
P8	عدم ابلاغ اعتبارات در زمان خاص و محدود
P5, P8, P11, P14, P15	توزیع اعتبارات به فراخور پیشرفت فیزیکی پروژه­ها
P8, P9, P11, P13	ایجاد توازن در ارائه نقشه­های اجرایی
P8	ایجاد مهندسی ارزش
P4, P6, P8, P10, P11, P13	دادن نظم و ترتیب به پروژه­های جدید، نیمه­تمام و انتقالی به سال بعد	تدوین نظام برنامه­ریزی پروژه­ها
P2, P4, P8	درنظر گرفتن سهم بیشتر اعتبارات برای پروژه­های نیمه­تمام
P5, P7, P8	عدم شروع پروژه­های جدید با اعتبارات پایین
P1, P4, P5, P6, P7, P8, P10, P13	مرتبط کردن نظام مدیریت پروژه­های گوناگون در دست اجرا	تدوین نظام مدیریت پروژه
P2, P4, P3, P14	تشکیل پایگاه دایمی داده­ها برای کلیۀ پروژ­ه­ها
P2, P3, P4, P10, P12	تهیه و تنظیم دستورالعمل­های برای پرهیز از اشتباهات قبلی
P3, P10, P12, P13, P15	بکارگیری اقدامات و ابدعات مؤثر جهت استفاده در پروژه­های آتی

 

 

 

 

در ادامه مدل نظری راهبردهای اتمام پروژه­های عمرانی ورزشی کشور ارائه شد (شکل 1).

 

شکل 1. مدل نظری راهبردهای اتمام پروژه­های عمرانی ورزشی کشور

پس از مشخص شدن راهبردهای توسعه پروژه­های عمرانی ورزشی کشور برای اطمینان از ساختار عاملی موجود از تحلیل عاملی تأییدی استفاده شد. شکل (1)، نشان دهندۀ قدرت رابطه بین عامل (متغیر پنهان) و متغیر قابل مشاهده بوسیله بار عاملی است (بار عاملی مقداری بین صفر و یک است. اگر بار عاملی کمتر از 3/0 باشد رابطه ضعیف درنظر گرفته شده و از آن صرف‌نظر می‌شود. بارعاملی بین 3/0 تا 6/0 قابل قبول است و اگر بزرگتر از 6/0 باشد خیلی مطلوب است) (Ghasemy et al., 2020) با اقتباس از نتایج حاصل شده مقدار بارهای عاملی ساختار عاملی موجود بین 50/0 تا 98/0 متغیر است.

 

شکل 2. بارهای عاملی ساختار عاملی راهبردهای توسعه پروژه­های عمرانی ورزشی کشور

در ادامه جهت بررسی معنادار بودن رابطه بین متغیرها از آماره آزمون t یا همان t-value استفاده شد. چون معناداری در سطح خطای 05/0 بررسی شد و میزان بارهای عاملی بزرگتر از 96/1 محاسبه شد روابط مورد نظر معنادار تشخیص داده شد.

 

شکل 3. آماره تی ساختار عاملی راهبردهای توسعه پروژه­های عمرانی ورزشی کشور

در ادامه برای سنجش میزان سازگاری الگوی نظری (تئوریک) با الگوی تجربی شاخص­های برازش مدل ارزیابی شد. با اقتباس از نتایج حاصل شده مشخص گردید میزان سازگاری مدل تجربی با مدل نظری ارائه شده مناسب است.

 

جدول 6. شاخص‌های برازش ساختار عاملی راهبردهای اتمام پروژه­های عمرانی ورزشی کشور

پس از تأیید راهبردهای توسعه پروژه­های عمرانی ورزشی کشور سلسله مراتب را معیارهای اصلی تشکیل دادند. در ادامه با مقایسه زوجی معیارهای اصلی براساس هدف (اولویت­بندی راهبردهای توسعه پروژه­های عمرانی ورزشی کشور)، وزن هر یک از معیارهای اصلی تعیین شد. شایان ذکر است به این منظور پرسشنامه زوجی بین صاحب­نظران که پیش­تر در قسمت کیفی تحقیق مشارکت کرده بودند توزیع شد و از آن­ها در خواست شد به­صورت دو به دو راهبردها را با هم مقایسه کنند. سپس با تلفیق نظرات کارشناسان که در جدول (7) به آن اشاره شده است، اولویت و وزن نسبی هر راهبرد مشخص شد.

جدول 7. مقایسه زوجی معیارهای اصلی براساس هدف

شاخص
دامنه پذیرش	3>	05/0>	05/0>	09/0<	09/0<	09/0<	09/0<	1-0
مدل	367/0	077/0	001/0	93/0	96/0	91/0	93/0	95/0

معیارها	1	2	3	4	5	6
1. جذب مشارکت­ها	086/3	064/3	330/2	288/1	305/2	074/3
2. گسترس نقش و مشاركت بخش خصوصي		762/1	193/1	549/3	206/1	340/1
3. ارائه مدل قراردادی جدید			356/1	337/2	657/1	502/1
4. حمایت				404/2	175/1	061/1
5. بهینه­سازی هزینه­های اجرا					478/3	436/3
6. تدوین نظام برنامه­ریزی پروژه­ها						559/2
7. تدوین نظام مدیریت پروژه

گام بعدی فرایند تحلیل سلسله مراتبی تعیین اولویت بود. برای تعیین اولویت از مفهوم نرمال­سازی استفاده شد که پس از نرمال کردن وزن هر گزینه براساس معیار مورد نظر بدست آمد. براساس نتایج جدول (8)، معیار تدوین نظام مدیریت پروژه با وزن نسبی 216/0 مهم­ترین راهبرد توسعه پروژه­های عمرانی ورزشی کشور است. پس از آن راهبرد گسترش نقش و مشارکت بخش خصوصی با وزن نسبی 212/0 و تدوین نظام برنامه­ریزی پروژه­ها با وزن نسبی 164/0 در رتبه­های دوم و سوم قرار داشتند.

جدول 8. نرمال­سازی و اولویت­بندی معیارهای اصلی براساس هدف

معیارها	وزن نرمال	وزن نسبی	اولویت
1. جذب مشارکت­ها	274/0	059/0	7
2. گسترس نقش و مشاركت بخش خصوصي	980/0	212/0	2
3. ارائه مدل قراردادی جدید	661/0	143/0	5
4. حمایت	679/0	147/0	4
5. بهینه­سازی هزینه­های اجرا	276/0	060/0	6
6. تدوین نظام برنامه­ریزی پروژه­ها	759/0	164/0	3
7. تدوین نظام مدیریت پروژه	000/1	216/0	1

سرانجام جهت اینکه مشخص گردد چه اندازه می‌توان به داده‌های گردآوری شده از دیدگاه هر کارشناس اعتماد کرد، نرخ ناسازگاری محاسبه شد. از آنجائی که نرخ سازگاری کمتر از ۱/۰ بود، مشخص گردید مقایسه‌ها سازگار هستند.

 

نمودار 1. نرمال­سازی و اولویت­بندی راهبردهای توسعه پروژه­های عمرانی ورزشی کشور

بحث و نتیجه­گیری

هدف از این پژوهش شناسایی و اولویت­بندی راهبردهای توسعه پروژه­های عمرانی ورزشی کشور بود. یافته­های مطالعه کیفی نشان داد جذب مشارکت­ها، گسترس نقش و مشاركت بخش خصوصي، ارائه مدل قراردادی جدید، حمایت، بهینه­سازی هزینه­های اجرا، تدوین نظام برنامه­ریزی پروژه­ها و تدوین نظام مدیریت پروژه راهبردهای توسعه پروژه­های عمرانی ورزشی کشور هستند. این یافته با معدود مطالعات انجام شده در این زمینه، به­طور موردی ابراهیمی و همکاران (2021) مبنی بر اینکه نشان دادند عوامل مدیریتی نقش مهمی در کاهش تأخیر پروژه­های عمرانی ورزشی دارند و الهدیتی (2020) مبنی بر اینکه به معیارهای مدیریت و نظارتی اشاره کرده بود، همخوان است. شایان ذکر است متولیان مربوطه می­توانند با لحاظ کردن این راهبردها زمینه کاهش تأخیر در پروژهای عمرانی ورزشی را فراهم آورند و به نوعی پروژه­های نیمه­تمام و ناتمام را به نحو احسن به سرانجام برسانند. در این بین بررسی امکانات توسعه اقتصادی در استان­ها و شهرستان­ها، ایجاد فضاهای مناسب در محیط­های ورزشی به­منظور تبلیغات، ساده­سازی فرآیند سرمایه­گذاری، بررسي درخواست­هاي سرمايه­گذاري و اخذ طرح از جمله اقداماتی است که در سطح راهبرد جذب مشارکت بایستی مورد توجه واقع شود. دلیل اینکه جذب مشارکت یک راهبرد مؤثر تشخیص داده شد این است که در هر پروژه عمرانی مشارکت ذینفعان آن پروژه ضروری است، از طرفی با افزایش مشارکت ذینفعان دانش و تجربه اعضای پروژه بیشتر می­شود به موازات آن نتایج بهتری حاصل می­شود. علاوه بر این جذب مشارکت اعضا و ذینفعان اجرای درست پروژه را تا حدود زیادی تضمین می­کند و زمینه­ساز ایجاد روابط واقعی در اجرای پروزه می­شود که برای اتمام آن مثمر ثمر است.

 افزون براین جهت تحقق راهبرد گسترش نقش و مشارکت بخش خصوصی لازم است پروژه‌های نیمه‌تمام ورزشی به بخش خصوصی واگذار شود، منابع و سرمایه­­های داخلی و خارجی در جهت اجرای طرح ­های توسعه جذب شود و فرصت­هاي سرمايه­گذاري به متقاضيان سرمايه­گذاري معرفی شود. چرا که، بخش خصوصی معمولاً دارای مالکیت خصوصی است و بخشی از سازمان­های دولتی نیست و این خود سبب کاهش بروکراسی­های اداری می­شود، شرکت­های خصوصی اغلب در پروژه­های عمرانی بهتر از شرکت­های دولتی عمل می­کنند، از طرفی روش­ها، ابزارها، محدودیت­ها و تعهدات پیمانکاران ممکن است بسته به اینکه در پروژه­های مورد نظر بخش دولتی یا خصوصی کار می­کند، بسیار متفاوت باشد، در نهایت اینکه پیمانکاران خصوصی اغلب کارهای زیربنایی را انجام داده­اند و مسلماً در برخی از موارد تجربه بیشتری نسبت به شرکت­های دولتی مربوطه دارند کما اینکه مشارکت بخش خصوصی همواره چالش­های را نیز به همراه دارد که لازم است به آن­ها توجه شود.  این یافته با نتایج مطالعه Mohammadi et al (2020) همخوان است. مبنی بر اینکه این مطالعه نشان داد افزایش مشارکت بخش خصوصی در       پروژه های عمرانی سبب بهبود بازده پروژه می شود و در جایگاه مهم ترین معیار تأثیرگذار در توسعه قرار دارد. موضوعی که نتیجه مطالعه حاضر نیز آن را تصدیق می کند چرا که براساس نتایج اولویت­بندی گسترش نقش و مشارکت بخش خصوصی پس از تدوین نظام پروژه مهم­ترین راهبرد اتمام پروژه های عمرانی ورزشی کشور است. 

به­موازت آن جهت توسعه پروژه­های عمرانی ورزشی لازم هزینه­های اجرای کار همپوشانی و تعدیل شوند، مبلغ برآورد اجرای قراردادها به­روز شود و کارفرمایان به مفاد و نکات مهم مندرج در پیمان اشراف پیدا کنند. چرا که این شاخص­ها که تشکیل­دهنده مقوله ارائه مدل قراردادی جدید هستند، یک چارچوب دقیق برای تقسیم ریسک و پاداش بین طرفین فراهم می­کند، از طرفی انواع مختلفی از قراردادهای ساخت و ساز در طول زمان ایجاد شده است و هرکدام برای برخی از پروژه­ها مناسب هستند و برای پروژه­های دیگر مناسب نیستند و در نهایت اینکه استفاده از مدل قراردادی جدید می­تواند به شرایط مناسب برای مدیریت ریسک مالی در پروژه کمک کند، موضوعی که به دلیل عدم ثبات اقتصاد کشور و افزایش تورم افسارگسیخته پرداختن به آن بیسار حائز اهمیت است. این یافته با نتایج مطالعه Mohammadi et al (2020) مبنی بر اینکه نشان دادند موانع تأمین مالی پروژه­های عمرانی قراردادی است و قراردادهای خدماتی، اجاره­ای، مدیریتی، ساخت و بهره­برداری، انتقال، اعطای امتیاز و سرمایه گذاری مشترک مشکلاتی را برای پروژه های عمرانی به همراه داشته­اند همخوان است.

شایان ذکر است در کنار توجه به این اقدامات لازم است به اعتبار مورد نیاز جهت انجام کار، همگرایی مسئولان برای تکمیل پروژه­های نیمه­تمام، تدوین بسته جامع مشوق­های سرمایه­گذاری بخش خصوصی و فراهم­سازی مقدمات کار از لحاظ قانونی برای واگذاری پروژه­ها توجه شود و مادامیکه این راهبردها محقق شوند می­توان این انتظار را داشت که از تعداد پروژه­های نیمه­تمام ناتمام حوزه ورزش به مرور زمان کاسته شود. چرا که حمایت ذینفعان، کنشگران، اعضاء، افراد یا سازمان­های مربوطه نقش مهمی در موفقیت یا شکست پروژه دارد، اقدامات آن­ها برای جلب حمایت دیگران و مشارکت سایر ذینفعان یک محرک کلیدی است، از طرفی برخی از آن­ها به­دلیل مشروعیت بالاتر و قدرت بیشتر بهتر می­توانند پروژه را به سمت موفقیت و پیش­روی بیشتر هدایت کنند. این یافته تاحدودی با نتایج مطالعه Ebrahimi et al (2021) که در بررسی کاهش تأخیر در پرو‌ژه‌های عمرانی ورزشی نشان دادند پشتیبانی یک عامل تعیین کننده و مؤثر است همخوان است.

همچنین برای اثربخشی این اقدامات ضروری است دستگاه­های مربوطه نظرات فنی اجرائی مشاور و پیمانکار را با هم تلفیق کنند، اعتبارات در زمان خاص و محدود اعلام نکنند، به فراخور پیشرفت فیزیکی پروژه­ها اعتبارات اختصاص دهند و در ارائه نقشه­های اجرایی با ایجاد مهندسی ارزش توازن ایجاد کنند. چرا که با اجرای آن­ها هزینه­های اجرا بهینه­سازی می­شود، اطمینان حاصل می­شود که هزینه پروژه در محدوده بودجه اختصاص داده شده انجام شود، از طرفی زمان و هزینه دو عامل مهم در هر پروژه عمرانی هستند و هزینه با زمان ساخت افزایش می­یابد، افزون بر این بهینه­­سازی یک تلاش نظام­مند است که برای بهبود حاشیه شود و کسب بهترین نتایج تحت شرایط خاص انجام می­شود. این یافته تاحدودی با نتایج مطالعه Ebrahimi et al (2021) همخوان است چرا که این مطالعه گزارش کرده است که عوامل نظارتی و مدیریتی در کاهش تأخیر پروژه­های عمرانی مؤثر هستند و در بین عوامل مؤثر عوامل مدیریتی، مهندسی، نظارتی و مالی از اهمیت بیشتری برخوردار هستند.

افزون بر این، لازم است به پروژه­های جدید، نیمه­تمام و انتقالی به سال بعد نظام و ترتیب داده شود، برای پروژه­های نیمه­تمام اعتبارات بیشتری در نظر گرفته شود، پایگاه دایمی داده­ها برای کلیۀ پروژ­ه­ها تشکیل شود، برای پرهیز از اشتباهات قبلی دستورالعمل­های تهیه و تنظیم شود. چرا که، یک برنامه ساخت و ساز خوب، مبنایی برای توسعه بودجه و برنامه زمانبندی کار است که از وظایف حیاتی در مدیریت ساخت و ساز است، برنامه­ریزی بهینه در به حداقل رساندن هزینه کمک می­کند، تعیین اینکه آیا باید پروژه را دنبال کرد اولین و مهم­ترین بخش فرآیند ساخت است و برنامه­ریزی پروژه برای دستیابی به این هدف ضروری است، در نهایت اینکه برنامه­ریزی پروژه ساخت و ساز به منظور تعیین یک ارزیابی دقیق از هزینه­های مرتبط با یک پروژه و همچنین جدول زمانی برای تکمیل ضروری است. این یافته تاحدودی با نتایج مطالعه Jafari (2011) که در بررسی دلایل تأخیر پروژه­های عمرانی ورزشی کشور نشان داد که مشکلات مطالعه و طراحی یکی از علت­های تأخیر مربوطه به شمار می­رود همخوان است. همچنین یافته­­های مطالعه Mohammed et al., (2016) نیز همراستا با نتایج مطالعه حاضر است چرا که آن­ها گزارش کردند که کار اضافی در طول ساخت و ساز و خطاهای طراحی و بازبینی باعث تأخیر پروژه­های مربوطه می­شود و تحقیق حاضر در نقطه مقابل انجام اقدام در این زمینه­ها را بسترساز اتمام پروژه­های عمرانی در نظر می­گیرد. 

همچنین یافته­های مطالعه کمی نشان داد الگوی نظری با الگوی تجربی سازگار است و از بین راهبردهای توسعه پروژه­های عمرانی ورزشی کشور راهبرد تدوین نظام مدیریت پروژه با وزن نسبی 216/0 مهم­ترین راهبرد است. پس از آن راهبرد گسترش نقش و مشارکت بخش خصوصی با وزن نسبی 212/0 و تدوین نظام برنامه­ریزی پروژه­ها با وزن نسبی 164/0 در رتبه­های دوم و سوم قرار داشتند. دلیل اینکه راهبرد تدوین نظام مدیریت پروژه و برنامه­ریزی پروژه­ها جزء مهم­ترین راهبردها تشخیص داده شدند این است که به­زعم صاحب­نظران در مدیریت پروژه­های عمرانی ورزشی برنامه­ریزی­های انجام شده از تداوم لازم برخوردار نیستند، در عین حال به روابط پیش­نیازی در آنها توجه نمی­شود و همچنین از برنامه نامناسب در زمان­بندی ساخت استفاده می­شود. از طرفی ضعف­های مالی، تدارکاتی، اجرایی، مرتبط نبودن نظام مدیریت پروژه­های گوناگون، عدم برآورد دقیق پروژه­های عمرانی، بی­توجهی به مدیریت پروژه و حاکمیت روابط به جای ضوابط در نظام برگزاری مناقصات این ضرورت را ایجاد کرده است که نظام مدیریت و برنامه­ریزی پروژه برای پروژه­های عمرانی ورزشی کشور تدوین شود و در این راستا لازم است به مرتبط کردن نظام مدیریت پروژه­های گوناگون در دست اجرا، تشکیل پایگاه دایمی داده­ها بر کلیۀ پروژه­ها و تهیه و تنظیم دستورالعمل­های کارا و اثربخش، دادن نظم و ترتیب به پروژه­های جدید، نیمه­تمام و انتقالی به سال بعد، درنظر گرفتن سهم بیشتر اعتبارات برای پروژه­های نیمه­تمام و عدم شروع پروژه­های جدید با اعتبارات پایین به عنوان نقش راه تحقق این راهبردها توجه شود.

علاوه بر این دلیل اینکه گسترش نقش و مشارکت بخش خصوصی جزء یکی از راهبردهای مؤثر و مهم در توسعه پروژه­های عمرانی ورزشی کشور تشخیص داده شد این است که شرکت توسعه و نگهداری اماکن ورزشی کشور به­عنوان متولی اصلی پروژه­های عمرانی ورزشی اعتبار لازم را برای اتمام پروژه­های در حال اجرا به دلیل شرایط اقتصادی حاکم بر کشور ندارد. از طرفی بالا بودن قیمت تجهیزات مورد نیاز، تورم، افزایش نرخ ارز، فقدان شرکت­های پیمانکاری بزرگ در بخش دولتی، رانت⁸ قانونی و دیگر مشکلات مربوطه سبب شده است که شرکت توسعه و نگهداری اماکن ورزشی کشور نتواند به طور اثربخش و کارا از پس پروژه­های عمرانی ورزشی برآید به همین دلیل گسترش نقش و مشارکت بخش خصوصی به­عنوان یک راهبرد مهم تلقی شده است که بخشی از این مسئولیت را از روی شرکت توسعه و نگهداری اماکن ورزشی کشور بردارد. اما باید به این مهم توجه کرد که در حال حاضر براساس بررسی­های میدانی، بخش خصوصی در پروژه­های عمرانی ورزشی نقش پررنگی ندارند. شاید به این دلیل که منابع و سرمایه­­های داخلی و خارجی در جهت اجرای طرح­­های توسعه به­طور مناسب جذب نشده است، فرصت­هاي سرمايه­گذاري به متقاضيان سرمايه­گذاري با هدف مشارکت بخش خصوصی معرفی و ارائه نشده است و اینکه در کشور انواع ورزش اعم از حرفه­ای و قهرمانی بیشتر از سوی دولت اداره می­شود و دولت نیز تمایل چندانی به واگذاری و برون­سپاری پروژه­های ورزشی به طور خاص عمرانی ورزشی از خود نشان نمی­دهد.

با اقتباس از آنچه که بیان شد می­توان این استنباط را داشت که جذب مشارکت­ها، گسترس نقش و مشاركت بخش خصوصي، ارائه مدل قراردادی جدید، حمایت، بهینه­سازی هزینه­های اجرا، تدوین نظام برنامه­ریزی پروژه­ها و تدوین نظام مدیریت پروژه می­تواند مانع نیمه­تمام و ناتمام ماندن پروژه­های عمرانی ورزشی کشور گردد که ضرر و زیان فراوانی به منابع ملی وارد کرده است. به­نظر می­­رسد متولیان پروژه­های عمرانی ورزشی به­طور خاص شرکت توسعه و نگهداری اماکن ورزشی کشور با در نظر گرفتن این راهبردها به طور خاص تدوین نظام برنامه­ریزی پروژه­ها، گسترش نقش و مشارکت بخش خصوصی و تدوین نظام مدیریت پروژه بتوانند زمینه کاهش تأخیر در پروژهای عمرانی و در نهایت توسعه ورزش و بهره‌مندی از مزایای آن در سطح جامعه فراهم آورند.

شایان ذکر است این تحقیق با محدودیت­های نیز روبرو بوده است که لازم است در تعمیم نتایج جانب احتیاط رعایت شود. نخست اینکه این تحقیق صرفاً دیدگاه صاحب­نظران این حوزه را منعکس کرده در نتیجه انعکاس نظر آن­ها نمی­تواند منعکس کننده نظر تمام ذینفعان باشد. محدودیت دیگر اینکه این امکان وجود نداشت که ارزیابی از تأخیر در پروژه عمرانی و اثرات زیانباری که به بار آورده­اند انجام داد لذا به پژوهش­گران آتی پیشنهاد می­شود اثرات تأخیر در پروژه­های عمرانی از ابعاد سیاسی، اقتصادی و اجتماعی بررسی کرده و مشخص کنند عدم اجرای موفق پروژه­های عمرانی ورزشی در چه حوزه­های به ورزش کشور لطمه وارد کرده است.

References

Akkaya, B. (2023). Grounded Theory: A Comprehensive Examination of Data Coding. International Journal of Contemporary Educational Research.10(1), 89-103.

Amiri, M., Nowruz Seyed Hosseini, R. (2016). An Introduction to Qualitative Research Methods in Sports, Second Edition, Tehran: University of Tehran Press. (In Persian).

Al-Hadithi, B. I. (2020). Investigating the Delay Factors of Construction Projects Using Narrative Analysis Approach. Iraqi Journal of Civil Engineering, 14(1).20-28.

Abdellatif, H., & Alshibani, A. (2019). Major factors causing delay in the delivery of manufacturing and building projects in Saudi Arabia. Buildings, 9(4), 1-15.

Ebrahimi, F., Nikooin, Z., & Sajjadi Hazaveh, S H. (2021). Identification and analysis of factors affecting the reduction of delays in sports development projects. Sports Management Studies, Accepted Online Publication. (In Persian).

Ghanbari, H. (2018). Investigating the impact of workshop accidents on the economics of construction projects. Master Thesis, Public Administration, Mehr Astan Institute of Higher Education. (In Persian).

Ghorbani, Anahita. (2020). Study of criteria and standards for designing sports stadiums (Case study: Karaj city). Geographical Quarterly of the Land, 17(65),112-129. (In Persian).

Ghasemy, M., Teeroovengadum, V., Becker, J. M., & Ringle, C. M. (2020). This fast car can move faster: A review of PLS-SEM application in higher education research. Higher education, 80(6), 1121-1152.

Government information base. (November 7, 2022). Completion of a thousand half-finished sports projects in the country by the end of this year. https://dolat.ir/detail/398537.

Gunduz, M., & Tehemar, S. R. (2020). Assessment of delay factors in construction of sport facilities through multi criteria decision making. Production Planning & Control, 31(15), 1291-1302.

Islamic Consultative Assembly Research Center. (2020). Analyzing the status of public sports participation in Iran and explaining the major challenges and obstacles. Deputy of Socio-Cultural Research, 1-40. (In Persian).

Ingabire, Y. (2021). Analysis of delay factors and success of commercial building projects in Rwanda: Case of Nitsal international construction, epitome architects Rwanda limited and EPC Africa companies (Doctoral dissertation, University of Rwanda).

Jafari, E. (2011). Investigating the reasons for the delay of the country’s sports development projects. Master Thesis, Sports Management, Faculty of Physical Education and Sports Sciences, North-Amol Institute of Non-Profit and Non-Governmental Higher Education. (In Persian).

Kineber, A. F., Othman, I., Oke, A. E., Chileshe, N., & Buniya, M. K. (2021). Impact of Value Management on Building Projects Success: Structural Equation Modeling Approach. Journal of Construction Engineering and Management, 147(4),1-15.

Kristjansson-Nelson, K. (2020). Methods in Practice: Grounded Theory in Media Arts Education Research. The Interactive Journal of Global Leadership and Learning, 1(1), 1-33.

Mohamed, S., Bassioni, H., & Elhakeem, A. (2016). Analysis of Time delay and Cost overruns due to change order in Youth Sports center construction projects in Egypt. International Journal of Engineering and Technical Research (IJETR).  6(1), 20-25.

Mohajan, D., & Mohajan, H.K. (2023). Classic Grounded Theory: A Qualitative Research on Human Behavior. Studies in Social Science & Humanities. 2(1), 1-7.

Mohammadi, M., Aslani, F., & Sayedi Ghahfarrokhi, F.S. (2020). Barriers of Public Sector Financing for Construction Projects in Isfahan Province Using a Multi-Criteria Approach. Journal of asset management and financing. 8(4), 101-116. (In Persian).

Skinner, J., Edwards, A., & Corbett, B. (2014). Research methods for sport management. Routledge.

Safari Jafarloo, H. R., Mohamadi Turkmani, E., & Ghorbani, M. H. (2022). Lessons Learned From the Glaserian Grounded Theory Approach: Professionalizing as a Basic Social Process in Elite Athletes’ Lifestyle. International Journal of Qualitative Methods, 21, 16094069221103070.

Strübing, J. (2007). Glaser vs. Strauss? Zur methodologischen und methodischen Substanz einer Unterscheidung zweier Varianten von Grounded Theory. Historical Social Research/Historische Sozialforschung. Supplement, 157-173.

Ranjbar, M., Zahra, K., & Piroo, T. (2014). Evaluation of social and cultural consequences of sports projects and management of consequences (Case study of Shahid Kazemi Stadium). Urban Management Studies, Volume 15, Number 13, pp: 68-57. (In Persian).

Rahimi Rataki, Massoud., Mirjalili, Alireza., And Motalebi-Zadeh, Mohammad Reza. (2017). Investigating the status and performance of sports projects with a comprehensive contract (a case study in the company for the development and maintenance of sports facilities in the country). Fourth International Congress of Civil Engineering, Architecture and Urban Development. (In Persian).

Zvapano, K. (2017). An assessment of the state of sport infrastructural facilities in Universities in Zimbabwe. Int J Sport, Exer Health Res, 1(2), 70-75.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Identifying and prioritizing strategies for completing of sport construction projects in the country

Abstract

The aim of this research was to identify and prioritize strategies for completing the country's sports infrastructure projects. This research is considered an applied study in terms of objective and a mixed-methods research (qualitative-quantitative) in terms of data collection method. The statistical population of this research consisted of stakeholders in the qualitative section and employees of the Sports Facilities Development and Maintenance Company and sports facility managers in the quantitative section. Based on the number of parameters in the sample size model, the quantitative section consisted of 110 individuals, and the sampling method was available. The data collection tools included interviews and a researcher-made questionnaire. In order to analyze the data, the qualitative section used coding method, and the quantitative section used confirmatory factor analysis and the analytic hierarchy process (AHP) with the help of Maxqda, Smart PLS, and Expert Choice software, respectively. The findings indicated that the theoretical model is compatible with the empirical model, and among the strategies for developing sports infrastructure projects in the country, the most important strategies are the development of project management system with a relative weight of 0.216, the expansion of the role and participation of the private sector with a relative weight of 0.212, and the formulation of project planning system with a relative weight of 0.164. It seems that sports infrastructure projects, particularly those undertaken by the Sports Facilities Development and Maintenance Company, can provide a basis for reducing delays in construction projects and ultimately contribute to the development of sports and the benefits it brings to society by incorporating these strategies into their planning and policies.

Keywords: sports construction projects, development strategies, foundation data theory, project management system.

---

[1] . Gunduz & Tehemar

[2] . Al-Hadithi

[3] . Abdellatif & Alshibani

[4] . Zvapano

[5] . Ingabire

[6]  .Glaser

[7] . Lincoln & Guba

[8] . Rent

---